رکسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد مشاوره
آیا شما هم از آن مادر و پدرهایی هستید که فرزندانتان نزد شما، مدام از کمبود زمان شکایت می‌کنند؟
مثلاً می‌گویند به کارها و تکالیفشان نمی‌رسند، تکالیفشان بیشتر از توان آنها است، نمی‌رسند در کارهای منزل به شما کمک کنند، نمی‌رسند زباله‌ها را دم در بگذارند؟ و ... اگر چنین است به نظر شما اشکال کار در کجاست؟
آیا وظائف و مسئولیت‌های فرزندانتان نسبت به بقیه خیلی بیشتر است؟ موانع و مشکلات یادگیری و درسی‌شان زیاد است؟
چون امکاناتشان کم است وقت‌شان هدر می‌رود؟ زمان برای آنها زود می‌گذرد و برای بقیه بیشتر کِش می‌آید؟ یا زمان با آنها سرِ لج دارد؟!
یا اینکه بلد نیستند چگونه زمان خود را مدیریت کرده و در واقع اوقات خود را ناخواسته هدر می‌دهند؟ واقعیت این است که همه ما، تمام وقتی را که وجود دارد در اختیار داریم، یعنی بیست و چهار ساعت در شبانه روز!
و از این نظر با بقیه هیچ فرقی نداریم و در نتیجه وقتی با کمبود وقت مواجه می‌شویم، لازم است اشکال کار را در جای دیگری پیدا کنیم.
برنامه‌ریزی برای زمان
یکی از عوامل بسیار مهم در هر موفقیتی، برنامه‌ریـزی صحیح و داشتن یک برنامه زمانی مشخص برای دستیابی به اهداف دلخواه است.
بنایراین برای آنکه بتوانید از وقــت خود به نحو احسن استفاده کنید، نکات و راهکارهای زیر را درنظر داشته باشید و آنها را به فرزندانتان (چه کودک و چه نوجوان) بیاموزید.
یادداشت کردن تکالیف روز بعد
فعالیت‌ها و تکالیف روز بعد خود را، از شب قبل برنامه‌ریزی کنید و کارهایی که باید به انجام برسانید را روی کاغذ یادداشت کنید.
سپس فهرست تکالیف و کارهای خود را اولویت‌بندی کرده و برای هر کدام از آنها زمان اجرایی منظور کنید. مطمئن باشید به ازای هر دقیقه‌ای که صرف برنامه‌ریزی می‌کنید در هنگام انجام کار، ده دقیقه صرفه‌جویی می‌کنید.
به خود، ذهن خود و اولویت‌بندی‌هایی که ترتیب داده‌اید اعتماد کنید و در هر شرایطی به آنها پای‌بند باشید.
در ضمن در زمان‌بندی کارهای خود یکی از قواعد مهم در مدیریت بحران را که به مدیریت زمان هم مربوط می‌شود حتماً در نظر داشته باشید: «هر‌کاری بیش از آنچه انتظار می‌رود به طول می‌انجامد».
بازبینی و نظارت
در فواصل زمانی معین، امور خود را دقیقاً مورد بازبینی و نظارت قرار داده و ببینید که آیا آنها با توجه به زمانی که صرف‌شان می‌شود ارزش انجام دادن را دارند یا نه؟
در هر زمان که تصور کردید کاری که در حال انجام آن می‌باشید بیهوده، بی‌فایده و غیرسازنده است، بلافاصله دست از آن بکشید.
اول کارهای پر دغدغه
همیشه کارهای دشوار و پر دغدغه‌تر را زودتر از بقیه و یا هنگامی که در بهترین شرایط جسمی و روحی می‌باشید انجام دهید.
کارهای سبک‌تر را در هنگام خستگی نیز می‌توان به انجام رساند، مثلاً جمع و جور کردن اتاق، بردن زباله‌ها، کارهایی که نیاز به تفکر و تعمق ندارند مانند نقاشی یا برخی کاردستی‌ها را بگذارید برای مواقع خواب‌آلودگی.
زنگ تفریح
بین فعالیت‌ها برای خود اوقات استراحت (زنگ تفریح) تعریف کنید. یک استراحت چند دقیقه‌ای خیلی وقت‌ها می‌تواند الهام‌بخش، انگیزه‌دهنده و حتی به منزله یک تسریع‌کننده عمل کند و چه بسا ظهور یک ایده خوب بتواند شما را از انجام سال‌ها کار سخت معاف کند.
«نه» بگویید!
به فرزندانتان یاد بدهید که به هیچ فردی اجازه ندهند وقت آنها را تلف کرده و به نفع خود از زمان آنها بهره‌برداری کند.
در واقع به آنها یاد بدهید که برای خود مرزبندی مشخصی تعیین کرده و بیاموزند که در صورت لزوم با صراحت به دیگران (مثلاً به یک همکلاسی سمج، یا تنبل یا ...) «نه» بگویند.
مراقب خوره‌های زمان باشید
هر چند تلفن یا تلفن همراه یک وسیله بسیار مهم و ضروی در زندگی ما است اما خودش می‌تواند به یک خوره زمان تبدیل شود.
برای رفع این مشکل شما باید یک دستور کار تلفنی داشته باشید. مکالمات تلفنی و حتی چت‌های خود را از پیش برنامه‌ریزی کنید یعنی سخنانی را که می‌خواهید بیان کنید و یا اطلاعاتی که می‌خواهید کسب کنید روی کاغذ یادداشت کنید.
بدین ترتیب اختلالاتی را که مکالمات تلفنی می‌توانند در کارتان ایجاد کنند به حد‌اقل می‌رسانید. هنگام کار با تلفن به جای آنکه به جاده خاکی بزنید با سرعت هرچه تمام‌‌تر بروید سر اصل مطلب و از تعارفات کم کنید و آخر اینکه مکالمات خود را دسته‌بندی کنید و دسته‌های مشابه را با هم انجام دهید.
بی‌نظمی را ریشه‌کن کنید
یکی دیگر از خوره‌های زمان، بی‌نظمی است. اگر آمار اوقاتی را که بیهوده صرف یافتن وسایل گم گشته خود می‌کنید جمع نمایید به رقم قابل توجهی می‌رسید.
برای به عهده گرفتن امور مهم لازم است از همان ابتدا روش‌های ایجاد نظم و ساماندهی را فرا بگیرید و به فرزندانتان بیاموزید که یکی از مهم‌ترین آنها این است که هر چیز باید در جای واقعی خودش قرار داشته باشد.
به همان میزان که مسئولیت‌های شما بیشتر می‌شود نگهداری و بایگانی درست و دقیق وسایل و ابزار کاری نقش حساس‌تری در صرفه‌جویی زمان پیدا می‌کند.
نه تنها در میان کودکان و نوجوانان، بلکه در بین جوانان، افراد زیادی هستند که وسط بی‌نظمی زندگی کرده و زمان زیادی را صرف پیدا کردن ساده‌ترین وسایل و ملزومات می‌کنند.
داشتن نظم و ترتیب، مرتب نگه داشتن وسایل، ایجاد نظم در اتاق کار، قفسه‌ها، کمدها و ... می‌تواند نه تنها در زمان صرفه‌جویی کند، بلکه از خستگی و کسالت ناشی از جستجوی مداوم، بکاهد.
داشتن نظم را از همان ابتدا به فرزندان خود یاد بدهید اما در آموزش آن سختگیری و ایده‌آل گرایی نکنید.
مراعات نظم را به پدیده‌ای لذت بخش برای فرزندان مبدل کنید تا خود، از آن لذت ببرند و سعی کنند آن را در طول زندگی خود رعایت کنند.
تمرکزتان را از دست ندهید
هر عاملی که موجب بر هم خوردن تمرکزتان می‌شود را حذف یا مهارکنید.
مثلاً اگر روشن بودن مداوم تلویزیون یا رادیو یا پخش موسیقی برای فرزندانتان موجب می‌شود که در انجام کارو تکالیف تمرکز نداشته باشند آنها را خاموش کرده و تنها در زمان مشخص مثلاً در زمانی که در حال استراحت و زنگ تفریح هستند این وسایل را روشن کنید.
این موضوع شامل مهمانی رفتن و معاشرت‌های مداوم نیز می‌شود.
زمان، تکرار نشدنی و بسیار گرانبها است. مراقب بهترین استفاده‌ها از زمان خود باشیم.