اینترنت دنیای امروز را دگرگون کرده است و کسب و کار و تجارت نیز از این قائده مستثنی نیست. همه‌ی ما با فروشگاه‌های اینترنتی موفق و بزرگی که به درآمدهایی میلیاردی دست یافته‌اند، آشنایی داریم و شاید خودمان هم بارها از آنها خرید کرده باشیم. امروزه می‌توان با صرف هزینه‌ای نسبتا اندک، کسب و کاری را راه‌اندازی کرد و حتی بدون فروشگاه و محلی فیزیکی، به درآمد قابل توجهی دست یافت، ولی چه روش‌هایی برای تجارت آنلاین وجود دارد و برای انتخاب مدل های کسب و کار اینترنتی با چه گزینه‌هایی روبه‌رو هستیم؟ این پرسشی است که در ادامه به پاسخ آن می‌پردازیم.
بیایید فرض کنیم شما بهترین مایع ماکارونی را طبخ می‌کنید و دوستان‌تان به شما می‌گویند که باید از آن برای راه‌اندازی یک کسب و کار استفاده کنید. در این صورت، از چه مدل کسب و کاری استفاده خواهید کرد؟ یکی از گزینه‌های موجود این است که بگویید: «محصولی را تولید می‌کنم و آن را می‌فروشم.» ولی شما باید وقت بگذارید و بهترین مدل کسب و کاری را پیدا کنید که برای ایده‌ی جدیدتان مناسب است و شانس موفقیت شما را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد.
مدل کسب و کار شما چیست؟
مدل های کسب و کار اینترنتی اصلی موجود عبارت است از:
1. فروش محصول؛
2. فروش خدمات؛
3. فروش محصول اطلاعاتی.
فروش محصول به صورت آنلاین
فروش محصول: احتمالا این نخستین مدلی است که به ذهن هر فرد می‌رسد؛ برای این کار باید محصولی فیزیکی و قابل ارسال تولید کنید و آن را به‌صورت آنلاین به فروش برسانید. برای فروش محصول نیز می‌توانید از فروشگاه اینترنتی خودتان استفاده کنید، آن را در یکی از سایت‌های حراج عرضه کنید یا به‌عنوان فروشنده‌ی شخص ثالث، محصول خود را در بازاری آنلاین (مانند وب‌سایت آمازون که محصولات فروشندگان مختلف را برای فروش عرضه می‌کند)، به فروش برسانید.
مزیت‌های فروش محصولات به‌صورت آنلاین
فروش آنلاین محصولات (در مقایسه با فروش آنها در مکانی فیزیکی)، مزیت‌های فراوانی دارد. نخست اینکه مشتریان می‌توانند محصولات شما را مشاهده و بررسی کنند، بدون اینکه مجبور باشند به فروشگاه شما بیایند (البته اگر فروشگاهی داشته باشید). به علاوه مشتری‌ها می‌توانند تمام گزینه‌های موجود مانند نظرات سایر مشتریان، فهرست مواد تشکیل‌دهنده و دستورالعمل‌ها یا کاربردهای مربوطه را مشاهده کنند. ویدئو و عکس‌هایی از محصول شما در حین استفاده و بخش سؤالات متداول نیز به مشتریان اطلاعاتی می‌دهد که نمی‌توان در فروشگاه‌های آجری و فیزیکی به دست آورد.
اشکالات فروش محصولات به صورت آنلاین
شما باید چیزی را تولید، آن را انبار و سپس ارسال کنید. ممکن است کالاهای فیزیکی خراب شوند و تولید، انبار کردن و ارسال آنها نیز کار وقت‌گیری است. پس از ارسال نیز مشکل کالاهای مرجوعی پیش می‌آید. کنترل موجودی کالاهای فیزیکی، چالش بزرگی است. اگر کالای زیادی تولید کنید و کالاهایتان خراب شود، ضرر می‌کنید. اگر خیلی کم تولید کنید و موجودی‌تان تمام شود، فروش‌های بالقوه‌تان و شاید مشتری‌های خود را از دست بدهید که برای تأمین کالای خود، به سراغ منبع مورد اطمینان‌تری می‌روند.
فروش خدمات به صورت آنلاین
فروش خدمات: خدمات را به خوبی می‌توان به صورت آنلاین، خرید و فروش کرد. دو روش اصلی فروش اینترنتی خدمات عبارت است از:
1. استفاده از وب‌سایت به‌عنوان ابزار فروش: در این روش، کسب و کاری آفلاین، از وب‌سایت خود به‌عنوان ابزاری برای فروش خدماتی استفاده می‌کند که به‌صورت آفلاین ارائه می‌شود. بسیاری از کسب و کارهای آفلاین، از اینترنت به‌عنوان ابزار فروش خدمات خود استفاده می‌کنند. در این حالت، وب‌سایت بیشتر شبیه بروشوری برای کسب و کار شما عمل می‌کند. برای مثال، می‌توانید نجار، دندانپزشک یا وکیلی را از طریق وب‌سایت او بیابید (و ارزیابی کنید). اشتراک همه‌ی این کسب و کارها این است که تمام خدمات آنها را به‌صورت فیزیکی و آفلاین دریافت می‌کنید.
2. استفاده از وب‌سایت به‌عنوان ویترین: در این روش، خدمات به صورت اینترنتی به فروش می‌رسند و عرضه می‌شوند. نمونه‌هایی از این خدمات، شامل بازاریابی اینترنتی، خدمات مسافرتی و سرگرمی است. فروش و عرضه‌ی تمام این موارد از طریق سِروِر فروشندگان انجام می‌شود.
مزیت‌های فروش اینترنتی خدمات
جذب مشتری از طریق وب‌سایتی که به خوبی طراحی و برای آن تبلیغات شده، بسیار کم‌هزینه‌تر از استفاده از روش‌های سنتی و آفلاین است. در این روش، مشتریان اطلاعات زیادی در مورد محصول شما دریافت می‌کنند و مجبور نیستند برای بررسی گزینه‌های موجود به محل شما بیایند. همیشه وب‌سایت‌هایی که به خوبی طراحی شده‌اند و دارای محتوای زیادی هستند، عملکرد بهتری از رقبای ضعیف‌تر دارند. صرف‌نظر از اینکه وب‌سایت شما بروشوری برای کسب و کارتان باشد یا ویترینی برای نمایش محصولات و خدمات شما، راه‌اندازی این مدل کسب و کار، سریع‌تر و آسان‌تر از فروش محصولات و خدمات به صورت سنتی است.
اشکالات فروش اینترنتی خدمات
در این مدل کسب و کار اینترنتی، سطح بالایی از رقابت وجود دارد، به‌ویژه برای کلمات کلیدی خاص. برای مثال، اگر شما لوله‌کشی در تهران باشید، به سختی می‌توانید در نتایج جست‌وجو برای کلمه‌ی کلیدی «لوله‌کش تهران»، در رتبه‌ی بالایی قرار بگیرید، زیرا با جست‌وجوی این کلمه‌ی کلیدی در گوگل، بیش از صدها هزار نتیجه نمایش داده می‌شود. به همین دلیل، باید به دنبال استفاده از طرح بازاریابی محتوای تهاجمی باشید. از آنجا که به‌طور کلی، فرصت ایجاد رابطه‌ای حضوری با مشتری را نمی‌یابید، ایجاد وبلاگی جذاب همراه با نمایش ویدئو، نقش مهمی در این مدل کسب و کار اینترنتی ایفا می‌کند. نمونه‌هایی از فروشندگان خدمات اینترنتی شامل وب‌سایت‌های نمایش آنلاین ویدئو، ارائه‌ی خدمات میزبانی وب، بازاریابی ایمیلی، فروش بلیط هواپیما و ارائه‌دهندگان خدمات محلی آفلاین است.
فروش اطلاعات به صورت آنلاین
فروش اطلاعات: معمولا طراحان مرتبط با سبک زندگی و بازاریابان اینترنتی، این مدل کسب و کار را انتخاب می‌کنند. به‌طور معمول، در زمان فروش محصولات یا خدمات، تنگنایی به وجود می‌آید؛ اغلب صاحبان کسب و کار، حداکثر تا میزان محدودی فروش دارند و بدون ایجاد تغییر در کسب و کارشان (از طریق استخدام کارکنان بیشتر، خرید تجهیزات بیشتر و غیره) نمی‌توانند میزان فروش خود را افزایش دهند، ولی در مورد محصولات اطلاعاتی، چنین محدودیتی وجود ندارد و تنها عامل محدودکننده‌ی میزان فروش، ظرفیت سرور میزبان وب شماست (یعنی حجم اطلاعاتی که می‌توانید در وب‌سایت خود نمایش بدهید و تعداد کاربرانی که می‌توانند از وب‌سایت شما بازدید کنند).
در این روش، محصولات منحصرا به صورت الکترونیکی و خودکار عرضه می‌شوند. پرداخت‌ها و صدور صورت‌حساب‌ها نیز به صورت خودکار و توسط سبد خرید و دروازه‌ی پرداخت انجام می‌شود و محدودیتی در تعداد تراکنش‌هایی که در طول شبانه‌روز پردازش می‌شود، وجود ندارد.
فروش اطلاعات را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
1. فروش اطلاعات قابل دانلود: رایج‌ترین محصول قابل دانلود، کتاب الکترونیک است و در قیمت‌های گوناگونی عرضه می‌شود. سایر محصولات قابل دانلود، شامل فایل‌های صوتی (MP3)، ویدئویی (MP4) و متنی است. معمولا در دوره‌های آموزشی که قیمت‌های بالاتری دارند، ترکیبی از فایل‌های پی‌دی‌اف و صوتی و ویدئویی ارائه می‌شود.
2. دریافت حق عضویت در وب‌سایت‌ها: برخی وب‌سایت‌ها، خدماتی شامل امکان دسترسی به روزنامه، مجله یا مقالات را ارائه می‌دهند و برخی نیز وب‌سایت‌هایی کامل با فایل‌های ویدئویی و صوتی و انجمن‌هایی تعاملی هستند و برای استفاده از تمام خدمات آنها باید در آن وب‌سایت‌ها عضو شوید. این وب‌سایت‌ها معمولا به صورت ماهانه یا سالانه، مبلغی را به‌عنوان حق عضویت دریافت می‌کنند. گاهی این وب‌سایت‌ها به صورت خودکار، مقدار معینی مطلب و محتوا (مانند درس‌هایی از دوره‌ای آموزشی) را در طول دوره‌ی زمانی معینی به هر یک از اعضای جدید ارائه می‌دهند. هدف از این روشِ «قطره‌ای»، جلوگیری از غرق کردن مشترکان جدید با حجم زیادی از محتوا و وادار کردن آنها به پرداخت حق عضویت برای دوره‌ی زمانی طولانی‌تری است.
مزیت‌های فروش اینترنتی اطلاعات
مدلی که بسیاری از فروشندگان این خدمات آنلاین، برای ارائه‌ی اطلاعاتِ مداوم از آن استفاده می‌کنند، مدلی از صدور صورت‌حساب‌های دوره‌ای است. با صدور صورت‌حساب‌های ماهانه یا سالانه، برای دستیابی به موفقیت، به تعداد بسیار کمتری از مشتریان نیاز خواهید داشت. در این مدل کسب و کار اینترنتی، پس از ایجاد محصول، برای تعمیر و نگهداری سیستم به زمان بسیار اندکی نیاز دارید. از آنجا که این مدل مقیاس‌پذیر است، به راحتی می‌توانید بدون مواجهه با دشواری‌های رایج در کسب و کارهای فروش محصولات و خدمات به تعداد زیادی از خریداران خدمات ارائه دهید.
اشکالات فروش اینترنتی اطلاعات
بیشتر فروشندگانِ اطلاعات در انتقال ارزش واقعی اطلاعاتی که به فروش می‌رسانند، با مشکل مواجه هستند؛ با وجود اطلاعات رایگان فراوانی که به صورت آنلاین در دسترس عموم قرار گرفته است، متقاعد کردن کاربران برای پرداخت بهای اطلاعات و محتوای شما کار دشواری است. علاوه بر آن، به‌راحتی می‌توان محتوای دیجیتالی را کپی و سرقت کرد؛ بنابراین باید به دنبال راهی برای حفاظت از محتوای خود و جلوگیری از سرقت آن باشید.
نکته‌ای در مورد فروش اینترنتی اطلاعات
مردم تمایلی ندارند برای اطلاعات قدیمی پولی بپردازند. در بیشتر موارد، مطالبی که ارائه می‌دهید باید مشکلی جاری و حل‌نشده را حل کند؛ بنابراین همیشه به بهترین روش برای انجام کارها فکر کنید. دانستن اینکه چگونه می‌توان کاری دشوار یا گیج‌کننده را انجام داد، مبنای خوبی برای تولید محصولی اطلاعاتی است. هرگز تصور نکنید مردم حاضرند برای اطلاعاتی که شبیه مطلبی معمولی است، پولی بپردازند. مطلب شما باید جامع و کامل باشد و مشکلی واقعی را حل کند.
صرف‌نظر از اینکه چه مدل کسب و کار اینترنتی انتخاب می‌کنید، به یک استراتژی محتوا نیاز دارید. بدون داشتن محتوایی منسجم در وب‌سایت خود، هرگز نمی‌توانید ترافیک موتورهای جست‌وجو را به سایت خود جذب کنید و مشتریان بالقوه نیز به اطلاعاتی که برای انجام خریدی آگاهانه نیاز دارند، دست نخواهند یافت و احتمالا هرگز خریدی از شما نخواهند کرد.
مدل کسب و کار اینترنتی انتخابی شما چیست؟
بیایید به مثال دستور پخت مایع ماکارونی خوشمزه برگردیم. چه مدل کسب و کاری را برای عرضه‌ی آن انتخاب خواهید کرد؟
فروش محصول: شما می‌توانید مایع ماکارونی خوشمزه‌ی خود را در حجم بالایی تولید، بسته‌بندی و انبار و به دوستداران ماکارونی در سراسر کشور ارسال کنید. می‌توانید محصول خود را در اندازه‌ها (یک‌نفره، خانواده، مهمانی)، مزه‌ها (با گوشت، ادویه‌دار، اُرگانیک) و سبک‌های گوناگون (فقط مایع ماکارونی، همراه با رشته‌های ماکارونی، همراه با مخلوط ادویه‌ی خشک) ارائه دهید. شما باید کارخانه‌ای راه‌اندازی کنید یا تولید محصول خود را به کارخانه‌ی دیگری بسپارید. در هر صورت، انجام این کارها هزینه‌بر است و باید به درگاه پرداخت اینترنتی، حمل‌کننده‌ی کالا، تولید، شکایات و مرجوعی کالا نیز فکر کنید.
فروش خدمات: دستور پخت ویژه‌ی شما می‌تواند در یک شرکت تهیه‌ی غذای ایتالیایی مورد استفاده قرار بگیرد یا می‌توانید با استفاده از وب‌سایتی که به صورت بروشوری برای کسب و کار تهیه‌ی غذای شما عمل می‌کند، برای آن بازاریابی کنید یا به رستوران‌ها، خدمات آموزش داخلی ارائه دهید. شاید هم بتوانید به افرادی که قصد دارند پخت ماکارونی اصیل و خوشمزه را یاد بگیرند، آموزش‌هایی ارائه دهید. راه‌اندازی چنین کسب و کاری، ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از تولید محصول فیزیکی و واقعی است و متمایز کردن آنچه ارائه می‌دهید از طریق فروش خدمات، آسان‌تر است.
فروش محصول اطلاعاتی: این روش، ساده‌ترین (و بنابراین کم‌استرس‌ترین) گزینه است. می‌توانید کتاب الکترونیکی ساده‌ای بنویسید و در آن، روش پخت و مواد تشکیل‌دهنده‌ی مایع ماکارونی خود را توضیح دهید یا یک سایت عضویت آشپزی کامل راه‌اندازی و در آن از ویدئوها و انجمن‌های گفت‌وگوی اعضا استفاده کنید و با افزایش تعداد اعضای سایت، مطالب آموزشی موجود در آن را گسترش دهید.
برگرفته از: thebalance.com
