هفته نامه سلامت - دکتر علی اکبر حاج آقا محمدی* : گاهی بعد از انجام اندوسکوپی، آزمایش های مکرر خون، عکس از دستگاه گوارش و پیگیری های مکرر بیماران، هیچ دلیل خاصی برای درد، سوء هاضمه، نفخ، اسهال و یبوست و... یافت نمی شود و در نهایت چنین بیمارانی یک جواب دریافت می کنند: «مشکل شما عصبی است!»
این جواب برای بسیاری از بیماران قانع کننده نیست ولی واقعیت را باید پذیرفت چون بیشتر اختلال ها و حتی بیماری های گوارشی، ریشه در اعصاب و روان انسان ها دارند. واقعیت این است که مشکلات عصبی- گوارشی متعددند و در این مطلب، به 8 نمونه از آنها اشاره می شود.
کولیت اولسروزعلت بیماری کولیت اولسروز ناشناخته است. این بیماری معمولا برای اولین بار با علائم اضطراب و استرس بروز می کند و از آن به بعد مشکلات بیمار شعله ور می شود. در روده این بیماران زخم های متعددی وجود دارد. بیماران از درد شکمی و اسهال خونی شکایت دارند. بیماری درمان قطعی ندارد ولی قابل کنترل است. کاهش اضطراب و استرس نقش مهمی در کنترل بیماری دارد.
درد قفسه سینهگروهی از بیماری های گوارشی که با مشکلات روحی- روانی فرد مرتبطند، دردهای قفسه سینه هستند که اغلب با دردهای قلبی اشتباه گرفته می شوند. در بررسی های بیشتر و بعد از ردشدن مشکلات قلبی و ریوی معلوم می شود منشاء آن استرس است که باعث انقباضات قوی در مری و درد قفسه سینه شده است.
گیرکردن لقمهمشکلات روحی- روانی، باعث اختلال در حرکت مری نیز می شوند. اختلال حرکتی مری باعث می شود فرد موقع بلع غذا احساس کند لقمه در آن ناحیه گیر کرده است. البته در این مواقع، حتما باید مری از نظر وجود زخم و تومور بررسی شود.
گلوبوسفرد با شکایت چیزی در گلو به پزشک مراجعه می کند. این افراد موقع غذاخوردن مشکلی ندارند ولی همیشه حس می کنند چیزی در گلویشان وجود دارد. این حالت را بیشتر در افرادی که اضطراب و استرس شدید دارند، مشاهده می کنیم.
سوءهاضمهاختلال شایع گوارشی دیگری که می توان عنوان کرد؛ سوءهاضمه است. حدود 10 درصد از افراد جامعه از این اختلال رنج می برند. افراد متبلا به سوءهاضمه دچار درد مبهم در قسمت فوقانی شکم، سیری زودرس، تهوع و بی اشتهایی هستند. این علائم مهم اند و بیمار باید اندوسکوپی و از نظر میکروب هلیکوباکتر پیلوری بررسی شود، چون بیماری هایی مانند زخم و سرطان معده همین علائم را ایجاد می کنند. وقتی بیمار به طور کامل بررسی شد و مشکلی نبود تشخیص سوءهاضمه مطرح می شود.
زخم معدهشاید مشکلات روحی- روانی مستقیما باعث زخم های دستگاه گوارشی نشوند ولی علائم آن را تشدید می کنند پس برطرف کردن اضطراب و استرس به بهبود علائم کمک بیشتری می کند.
لرزش تا تپش سر معدهاگر بیماری با این شکایت به پزشک مراجعه کند، باید به ضربان رگ آئورت شک کرد. این نوع از تپش اغلب ریشه در اضطراب و استرس بیماران دارد. حتی افرادی که خیلی لاغر هستند، اگر به همان ناحیه دست بزنند ضربان را کاملا لمس می کنند.
نشانگان روده تحریک پذیراین افراد در ناحیه زیرشکم و پهلو درد دارند که با غذاخوردن و مشکلات عصبی تشدید و با دستشویی رفتن بهتر می شود. احساس نفخ و وجود اسهال و یبوست در بیماران نیز به طور شایع دیده می شود. نشانگان روده تحریک پذیر، صرفا یک بیماری روده ای- عصبی است و خطری بیمار را تهدید نمی کند. ولی باعث آزار بیمار می شود.
• سلامت روده مستلزم سلامت روان استکم کردن اضطراب و استرس نیاز به تغییرهای اساسی در دیدگاه انسان ها دارد. اغلب چنین بیمارانی شخصیت های خاص و حساسی دارند. باید وسواس های شخصیتی کنار گذاشته شود. ثابت شده تغییر دیدگاه به سوی مثبت نگریستن، ورزش، فعالیت های تفریحی، رفتن به طبیعت، مشغول شدن به کارهایی که به آنها علاقه داریم، تغذیه سالم، استفاده از غذاهای طبیعی و خواب کافی، انجام ورزش های آبی و گرفتن دوش ولرم کمک زیادی به کاهش اضطراب و استرس می کند.
نگاه متخصص طب سنتی
روده تان عصبی است؟ فالوده سیب بخوریددکتر لیلا شیربیگی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران: کافی است فردی که با اشتها در حال خوردن غذاست خبر ناگهانی و بدی بشنود یا به هر دلیلی عصبانی شود، این وضعیت به سرعت باعث می شود از اشتها افتاده و حتی دچار تهوع و استفراغ شود پس به راحتی می توان پی برد این دو سیستم چقدر به هم نزدیک اند و چقدر زود از یکدیگر تاثیر می پذیرند به همین دلیل است که وقتی بیماری با مشکل گوارشی به ما مراجعه کند حتما شرایط روحی و روانی او را جویا می شویم و وقتی هم ثابت شود فرد مضطرب یا پراسترس باشد، بخشی از درمان را به کنترل تنش عصبی اختصاص می دهم، اما تصویه مفید، عملی و ساده ای که تقریبا برای تمام مبتلایان به بیماری گوارشی عصبی وجود دارد، خوردن فالوده سیب است.
سیب باعث تقویت دستگاه گوارش می شود ولی بعضی از افراد با خوردن سیب دچار نفخ می شوند، برای جلوگیری از نفخ توصیه می کنیم سیب زرد بزرگی را پوست بگیرید، رنده و با 2 قاشق غذاخوری گلاب مخلوط کنید تا خاصیت نفاخی آن از بین برود. فالوده سیب باید قبل از خواب میل شود. اثر فالوده سیب روی سیستم گوارشی یک شبه ایجاد نمی شود و بیماران باید حداقل 2 هفته به طور مداوم از آن استفاده کنند. نکته دیگری که طب سنتی به آن اعتقاد دارد، بوییدن سیب خوشبو است. ثابت شده رایحه سیب در انسان ها آرامش ایجاد می کند. اگر فردی فالوده سیب دوست ندارد، می تواند خورش سیب یا به درست کند.
