دکتر احمد رضا درستی مطلق؛ متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
در آغاز سال نو با جوانه زدن شاخه‌‌های گیاهان و ظهور شکوفه‌ها و گل‌های با طراوت و جوان شدن مجدد طبیعت، به همراه نغمه‌سرایی پرندگان و لانه‌کردن آنان بر روی شاخه‌‌های رنگارنگ درختان، شور و شوق جدیدی در دل‌ها لانه می‌کند و شعف و شادمانی به جای خستگی و افسردگی ناشی از سردی و تاری هوا در دل‌ها جوانه می‌زند.
در دل حیات وحش طبیعت، حیواناتی که رنج گرسنگی طولانی و یا خواب زمستانی آنان را لاغر کرده، فرا رسیدن فصل نعمت و فراوانی و گرما و سبزی را به شادی نظاره می‌کنند. برخی از درختان سر از خواب زمستانی بر‌نمی‌دارند؛ زیرا تحمل سرما و یخ‌زدگی را نداشته‌اند. شاخه‌‌های بسیاری در زیر برف سنگین شکسته و حیوانات مختلفی در اثر گرسنگی و سرما جان خود را از دست داده‌اند. اجداد ما نیز ناچار به زندگی در طبیعت و کنار آمدن با فراز و نشیب‌‌های آن بودند.
سرما و گرسنگی کسانی را که طاقت کمی داشتند، به دیار باقی گسیل می‌داشت و کسانی که آمدن بهار را نظاره گر می‌شدند، می‌دانستند که خداوند عمری دوباره به آنان داده و از ته قلب شکرگزاری می‌کردند، اما امروز به لطف پیشرفت علوم و تکنولوژی و به یمن دانش بشری، غذای فراوانی با بهره‌گیری از آخرین تکنیک‌‌های کشاورزی تهیه و در انبارهای مناسب و سردخانه‌ها برای مدت طولانی نگهداری می‌شود. مردم در خانه‌‌های گرم خود زمستان دلپذیری را می‌گذرانند و غذای فراوانی میل می‌کنند.
در تعطیلات سال نو، این وضعیت تغییرات وحشتناک‌تری پیدا می‌کند. رسوم و سنت‌‌های تاریخی مردم به آنان یادآوری می‌کند که مهمانی رفتن و مهمان داشتن و با همدیگر غذا خوردن نیکو و پسندیده است. البته به یاد داشته باشیم که آنچه مردم در زمان‌‌های قدیم داشتند و در این ایام با هم می‌خوردند، اندک بود و این فصل، شروع کار و فعالیت جدی بدنی را نوید می‌داد.
مسلما ایرانیان باستان پیتزا و به همراه آن سیب‌زمینی سرخکرده، سس مایونز، سس خردل و نوشابه گازدار و همبرگر سرخکرده نمی‌خوردند و به یکدیگر تعارف نمی‌کردند. آنچه در ابتدای فصل بهار توسط طبیعت در اختیار انسان قرار می‌گرفت، اندک غذای سالم و خوش گواری بود که اجداد ما لذت خوردن آن را در کنار یکدیگر افزون می‌کردند و از غذای خود به کسانی که به آن غذا دسترسی نداشتند نیز هدیه می‌کردند.
امروز ما از روح «نوروز» دور شده‌ایم و حتی این ایام برای برخی افراد نماد عذاب و رنج است. بیشتر افراد از مدت‌ها قبل از آغاز سال نو به خرید و انبار کردن میوه، آجیل، شیرینی، گوشت، مرغ، ماهی، حبوبات و دیگر مواد غذایی مشابه مشغولند.
تمام فعالیت‌‌های مربوط به این خرید و آماده‌سازی علاوه بر تحمیل هزینه‌‌های سنگین بر خانوار، پیام بدغذایی، پرخوری و نامناسب خوری را نیز در گوش‌ها نجوا می‌کند. خرید زود هنگام میوه‌ها ممکن است به ایجاد ضایعات در آنها قبل از مصرفشان در روزهای سال نو منجر شود. نگهداری شیرینی در یخچال برای زمان طولانی نیز علاوه بر تغییر طعم و ظاهر و کیفیت، به رشد قارچ‌ها و عوامل میکروبی در آنها کمک می‌کند. خرید آجیل شب عید خود گرفتاری عدیده‌ای است. آجیل‌ها از جمله موادی هستند که آمادگی شدیدی برای رشد قارچ مولد سم دارند و اغلب بدون اینکه ظاهر خرابی نیز داشته باشند، به سم خطرناک آفلاتوکسین آغشته‌اند.
خرید آجیل از فروشگاه‌‌های غیر معتبر و یا دستفروشان احتمال خطر را چندین برابر بالا می‌برد. به علاوه این همه شوق برای خرید و نگهداری مقدار فراوانی مواد غذایی، البسه، کفش، وسایل تزیینی و غیره هر ساله منجر به افزایش قیمت کلیه اجناس در روزهای آغازین سال نیز می‌شود. برای احتراز از ضایع شدن مواد خوراکی خریداری شده و همچنین بنابر سنت «تعارف کردن» در بین ایرانیان، مهمانان و میزبانان در روزهای اولیه سال نو فراوان می‌خورند و می‌نوشند و در محلی می‌نشینند و صحبت می‌کنند که مجموع تمام این اتفاقات نیز به بروز سوء تغذیه شدید در بین افراد خانواده‌ها منجر می‌شود.
از یک طرف بدخوابی و به دنبال آن دیر صبحانه خوردن و عدم مصرف لبنیات و سبزیجات کافی، و از طرف دیگر پرخوری و مصرف فراوان غذاهای چرب، شور و شیرین به همراه آجیل و میوه به بدغذایی مفرط منجر می‌شود. حال سوال اساسی این است که آیا می‌خواهیم نوروز امسال را به روال سابق پذیرا شویم؟
برنامه‌ریزی نه تنها برای روزهای آغازین سال، بلکه برای تمام سال می‌تواند انجام شود. به این ترتیب افراد خانواده از قبل خواهند دانست که چه ساعتی از شب می‌خوابند، چه ساعتی بیدار می‌شوند، چه زمانی و به چه صورتی فعالیت بدنی خواهند داشت و زمان‌‌های صرف غذا و غذاهای مناسبی که میل خواهند کرد، کدامند.
امید که سال جدید توام با موفقیت و سرشار از خوشی، همراه با تغذیه مناسب و متعادل برای شما و عزیزانتان باشد.
