چند قاعده کلی برای تمیز کردن زود و آسان خانه
نکته اول اینکه روی زور و توانتان بیش از اندازهای که هست حساب نکنید. شاید یکی از روزهای آفتابی ماه اسفند، وقتی که از خواب بیدار میشوید با خود بگویید: «بله! بهترین موقع خانهتکانی است. پردهها را میشویم، در و پنجره و شیشهها را تمیز میکنم، کفپوشها را واکس میزنم، در و دیوار را پاک میکنم و بعد هم یک غذای حسابی برای شش نفر مهمانی که برای شام دعوت کردهام درست میکنم.» همه اینها در حد فکر کردن خیلی آسان و شیرین است، اما آیا عملی است؟ ممکن است همان صبح زود دست به کار شوید، اما بعدازظهر خسته و کوفته میبینید که خیلی از کارها باقیمانده را هم نیمهکاره کنار گذاشتهاید، فرصت کافی برای تهیه شام نخواهید داشت. پس باید همیشه برنامهریزی درستی داشته باشید. بیشتر خانمها یکدفعه تصمیم میگیرند خانه را تمیز کنند و باید گفت که همین تمایل شدید به آنها انرژی بیشتری میدهد و خیلی سریعتر از وقتهای دیگر کارهایشان را سر و سامان میدهند و کمتر خسته میشوند، اما در هر حال باید شرایط را در نظر گرفت.
نکته دوم اینکه اگر سر شوق بودید که خانهتکانی کنید، پیش از هر چیز وسایل اساسی کار را آماده کنید. منظور فقط جارو و خاکانداز نیست. شما به یک پیشبند مناسب احتیاج دارید. پیشبندی که از جنس ضد آب است و چندین جیب بزرگ و کوچک پلاستیکی دارد که وسایل لازم را در آن بگذارید. در یک جیب بزرگ چهارگوش که آستر پلاستیکی دارد و غیر قابل نفوذ است، پارچهها و اسفنجهای مرطوب را میگذارم. سه، چهار جیب کوچک هم جای پاککنندهها، واکسها و دیگر مواد لازم است. پیش از شروع کار همه وسایل را در جاهایشان قرار میدهم و پیشبند را میبندم.
وسیله دیگری که برای یک نظافت کلی لازم است، میز سبک چرخداری است که به راحتی قابل حمل باشد. اگر چنین چیزی در دسترس ندارید از یک سبد خرید چرخدار کمک بگیرید. پیش از شروع به دسته میز یا سبد، یک کیسه زباله آویزان کنید (هدف از این کار به زودی روشن میشود) و بعد دست به کار شوید.
اول چیزهای اضافی در محل را جمع کنید – منظور چیزهایی است که نباید در آنجا باشد. مثلا دو جفت دمپایی، یک جفت جوراب، یک استکان و نعلبکی، یک جعبه بیسکویت، یک اسباب بازی و... آنها را روی میز چرخدار یا در سبد بگذارید و به محلهای خودشان منتقل کنید. بعد زبالهها را جمع کنید و در کیسه زباله بریزید.
حالا میتوانید قالیچه، کوسن، رومیزی، و چیزهایی مثل اینها را بردارید و در فضای خارج از ساختمان بتکانید. بعد برگردید و نظافت را از یک نقطه شروع کنید. اشیاء زینتی را با دقت روی میز چرخدار بچینید. مبل و وسایل قابل حمل را وسط اتاق جمع کنید. قالی را از اطراف تا بزنید تا بتوانید زیرشان را تمیز کنید. با پرِ مخصوص یا چوب بلندی که سر آن یک برس نرم یا یک تکه کهنه پیچیدهاید، سقف را گردگیری کنید. بعد در و پنجرهها را بشویید و خشک کنید. حالا نوبت به حاشیه پیرامون اتاق و زیرقالیها رسیده است که آنها را باید با یک شوینده مناسب و کمی محلول آمونیاک تمیز و بعد به کمک کهنهای که پرز ندهد، خشک کنید.
وقتی که به نقطه شروع برگشتید، با یک پارچه مرطوب و یک کرم مخصوص پرداخت، کفپوشها را پولیش کنید. بعد اثاثیه را گردگیری و در صورت نیاز پرداخت کنید و سر جایشان بگذارید. حالا میتوانید قالی را پهن و با جاروبرقی تمیز کنید. جاروبرقی خاصیت مکندگی دارد و گرد و خاک به هوا بلند نمیکند، اما اگر قالی از نوعی است که حتماً باید با جارودستی تمیز شود، اول باید قالی را جارو کنید و بعد کار گردگیری را انجام بدهید، چون گردوخاک در هوا پراکنده میشود و لحظاتی بعد همه جا مینشیند. پس یادتان باشید که همیشه باید تمیزکاری را از بالا شروع کردو به کف خاتمه داد، مگر اینکه جارو دستی به کار رود.
چوب احتیاج به مراقبت دارد!
نجات داد. میگویند این حشرات مخصوص چوب که از خانواده سوسکها هستند، عمر یک ساله دارند، اما نوزاد آنها میتواند چندین سال لای چوب پنهان بماند و متاسفانه همان موجود خبیث تازه از تخم درآمده است که چوب را از بین میبرد.
حشره ماده که از مکان کثیف و آلوده خیلی خوشش میآید، معمولا در درزها یا محل وصل شدن چوبها به همدیگر، تخم میگذارد، جایی که همیشه پر از گرد و خاک است. در ضمن این حشرات چوبهایی را ترجیح میدهند که بیشتر از پانزده سال از سنشان گذشته باشد. بهخصوص چوبهایی که با چسب حیوانی به همدیگر وصل شده باشند. پس قاب عکس، دراور، کمد و... احتیاج به مراقبت بیشتری دارند.
بهار و اوائل تابستان وقتی است که باید گوش به زنگ بود، چون همان وقتهاست که این حشرات موذی تخمریزی میکنند. مهمترین کاری که میتوان انجام داد تمیز نگهداشتن وسائل چوبی است اگر مقدار حشره زیاد باشد و مبارزه جدیتری بخواهد، باید به نیروی کمکی متوسل شد. نیروی کمکی همان کارشناس سمپاشی است که از عهده تار و مار کردن حشرهها به خوبی برمیآید و تا مدتی نسل آنها را منقرض میکند و خیالتان راحت میشود.
اگر سوسک و موریانه و... آنقدرها زیاد نیست و فقط چوبها در معرض خطر هستند، از سمهای مایع حشرهکش استفاده کنید. این سمها را به کمک سمپاش به محلهای مشکوک بپاشید تا مایع با فشار بیشتری به نقاط عمیقتر چوب رخنه کند؛ بهخصوص در جاهایی که پر خلل و فرج است، سمپاشی لازمتر و موثرتر خواهد بود بعد از سمپاشی، جلا یا واکس زدن به چوب باعث میشود که ماده سمی در آن باقی بماند و مانع از زاد و ولد حشرات بشود و خود آنها را هم از بین ببرد.
اگر به وسایل چوبی به موقع رسیدگی نکنید، بعد از مدتی شبیه به کندوی زنبور عسل میشوند. چوب گردو در برابر هجوم حشرات ضعیفتر است و خیلی زود از پا در میآید، پس احتیاج به مراقبت دارد تا سالم بماند.
اگر غافلگیر شدید و یکدفعه دیدید که دیگر کار از مراقبت و این جور حرفها گذشته است، هیچ خودتان را نبازید! اتفاقی است که افتاده! راهش این است که یک ماده ترمیم چوب بخرید و به کمک آن محل آسیب دیده را مرمت و بازسازی کنید. اما پیش از اینکه آستینها را بالا بزنید و دست به کار شوید، دستورالعمل همراه با ماده را با دقت بخوانید.
شاید همه بدانیم که یکی از خرابکارهای اصلی سطحهای چوبی، مایعات است، اما گاهی بیتوجهی میکنیم و در گلدانی که روی میز گذاشتهایم آنقدر آب میریزیم که لبریز میشود و زیرش را خیس میکند و یا پارچ و لیوان را پیش از آنکه زیر و اطرافشان را خشک کنیم روی میز چوبی میگذاریم و خودمان را به دردسر میاندازیم. اگر روی چوبهای روکشدار لکهای بیفتد، باید زود آن را تمیز کرد، چون در غیر این صورت پاک کردن آن، معمولا غیر ممکن میشود برای برداشتن لکه، اول باید کمی روغن ساج روی آن بمالید و بگذارید چند ساعت بماند. بعد آن را پاک کنید و جلا بزنید.
پنجرههای پر دردسر!
پنجرهها چون در معرض خاک و دود و آلودگیهای محیط قرار دارند، تمیز کردنشان سخت است و اگر پرده کرکره هم داشته باشند که کار سختتر میشود. اگر پرده کرکره را بتوان درآورد و شست که کار خیلی سختی نیست، اما اگر کرکره از نوع ثابت باشد و کندن و نصب کردنش راحت نباشد، تمیز کردنش وقت و حوصله زیادی میخواهد. پردههای پارچهای هم خیلی زود کثیف میشوند و دود و خاک را به خود میگیرند، به خصوص پردههای والاندار که آلودگی لابلای چینهایشان جمع میشود و خیلی زود آنها را از شکل میاندازد. این مدلها همانقدرکه زیبا و پر ابهت هستند، آراسته نگهداشتنشان هم مشکل است. از قدیم گفتهاند: هر که را طاووس باید، جور هندوستان کشد!
کدبانوها شاید هر دو هفته یک بار کرکرهها و ماهی یک بار پردهها را بشویند، اما اگر پرده و کرکره از جنس و طرح و رنگ مناسبی انتخاب شوند، خیلی زود کثیف نمیشوند و تمیز کردنشان هم آسانتر است. الیاف مصنوعی راحتتر از بقیه مواد شسته و تمیز میشوند. در ضمن نسبتاً ارزان هستند و نقشها و رنگهای گوناگونی هم دارند. شستشوی فصلی برای اینگونه پردهها کافی است. اگر ماشین رختشویی دارید، با آب نیمگرم به آسانی پردهها شسته و تمیز میشوند، اما اگر میخواهید با دست بشویید و اتو بزنید، روش زیرا را به کار ببرید:
شستشوی پرده
پردهها را شب پیش در محلولی از یک شوینده قوی (از همه بهتر صابون رختشویی رنده شده است) و آب سرد خیس کنید. اگر خیلی کثیف باشند اول با مقدار آب سرد یکی، دو ساعت خیس کنید. بعد آب وان را خالی کنید و دوباره آب بریزید و بگذارید تا صبح پردهها در آب بمانند. اگر زیاد کثیف نباشند، یک بار خیس کردن کفایت میکند. صبح روز بعد آلودگی پردهها به آب منتقل شده است آب را خالی کنید و آب گرم و شوینده در آن بریزید. چند ساعت بعد، عمل شستن خودبخود انجام گرفته است. کافی است مختصر چنگی بزنید و آنها را از آب در بیاورید و آبکشی کنید. آبکشی باید با آب گرم انجام شود تا تمام آلودگیها از پرده بیرون بیاید. برای اینکه صاف خشک شوند آب آنها را نگیرید و همانطور صاف روی بند بیاندازید. یکی دو ساعت بعد آماده نصب کردن هستند. در فاصله خشک شدن پردهها، دستی به شیشهها و در و پنجرهها بکشید تا برای نصب پرده آماده شوند. چون موقع آویزان کردن، پردهها هنوز کاملا خشک نشدهاند، چین و چروک نمیخورند و احتیاج به اتو ندارند. گرمای خانه هم سبب میشود که رطوبت باقیمانده در خود را به سرعت از دست بدهند. تمام این کارها با کمترین کار و بهترین نتیجه انجام میشود.
دیوارهای عذابآور!
یادتان باشد هرگز تصمیم نگیرید به خاطر لک، قسمتی از دیوار را تمیز کنید، چون دچار مشکل بزرگی میشوید. بقیه دیوار و دیوارهای مجاور خیلی کثیفتر و زشتتر از قبل به نظر میرسند و مجبور میشوید تمام دیوارها را بشویید ناگفته نماند که درها بهخصوص اطراف دستگیرهها خیلی کثیف میشوند و جای انگشتان رویشان میماند که باید برایش چارهای اندیشید.
یکی از رنگهای قابل شستشو، رنگ روغنی است که برق و درخشش زیادی دارد و برای دیوارهای حمام، دستشویی، آشپزخانه و جاهایی که بچههای کوچک زیاد دست به دیوار میزنند و آن را کثیف میکنند مناسب است. در صورت استفاده از این نوع رنگ برای اتاقها باید جنس مات آن را انتخاب کرد. ویژگی این نوع رنگ، قابل شستشو بودن آن است. اگر شومینه یا بخاری لولهدار و یا رادیاتور شوفاژ دارید، آخر هر زمستان مجبورید دیوارها را تمیز کنید، چون اگر بخواهید فقط نقاط دود زده را تمیز کنید، با دیوارهای دیگر خیلی فرق میکند و اتاق کثیف و بدنما به نظر میرسد.
و اما کاغذ دیواری! میدانید که انواع و اقسام دارد. از مدلهای ساده قدیمی گلدار گرفته تا انواع قابل شستشوی جدید که شبیه به ابریشم یا کتان و یا چوب به نظر میرسند. بعضی از خانمها دوست دارند دیوارهایشان را با پارچه بپوشانند که در آن صورت باید از الیاف مصنوعی استفاده کنید تا هم راحتتر تمیز شود و هم شبیه به ابریشم به نظر برسد.
اگر شما دوست دارید زود به زود دکوراسیون خانه را تغییر بدهید، از کاغذ دیواری قابل شستشو استفاده نکنید، چون علاوه بر قیمت بیشتر، خیلی سختتر از دیوار کنده میشوند و رویشان هم نمیتوانید کاغذ جدیدی بچسبانید، چون سطح صاف و یکدستی حاصل نمیشود.
کاغذ دیواریهای شبه پارچه برای اتاق نشیمن بهخصوص خانوادههای پرجمعیت و فعال مناسب نیستند. گرچه اول کار زیبا و چشمگیر به نظر میرسند، اما خیلی زود از شکل میافتند و تمیز نمیشوند.
پوشاندن دیوار با پارچه هم در حال حاضر مورد استفاده قرار نمیگیرد. چون تمیز کردنش به روش معمولی ناممکن است. برای تمیز کردن اینگونه پوششهای دیوار از پاککنندههای پارچه از جمله کرین تتراکلراید میتوان کمک گرفت.
دیوارهای حمام و آشپزخانه
برای دستشویی، حمام و آشپزخانه دیوارپوشهای خاصی وجود دارد که خیلی آسان شسته میشود کافی است که یک تکه ابر یا پارچه را در شوینده مناسبی فرو ببرید و با آن دیوارها را بشویید اما بهترین پوشش برای دیوارهای این بخش از خانه، موزاییک یا سرامیک است. البته گرانتر تمام میشود، اما ارزشش را دارد. بعضیها دوست دارند که دیوارها و کابینتهای آشپزخانه از فورمیکا یا چوب باشد که در آن صورت نظافت سالانه کافی است. تمیز کردن فورمیکا خیلی آسان است روکش مقاوم آن با آب داغ خیلی زود تمیز میشود. برای اینکه در و دیوار و کابینتهای آشپزخانه تمیز بمانند، از هواکش استفاده کنید. موقع پخت و پز، هواکش نه تنها بوی غذا را به بیرون هدایت میکند، بلکه بخارهای چرب و کثیف را هم بیرون میکشد و مانع از نشستن آنها روی در و پنجره و دیوار و وسایل آشپزخانه میشود.
هواکش برای توالت و حمام هم ضروری است. بوها و بخارها را بیرون میبرد و مانع از صدمه رسیدن به دیوارها و درها میشود. در ضمن از پراکنده شدن بو و بخار در خانه هم جلوگیری میکند.
نکتهای که باز باید تأکید کنم اینکه اگر لکهای روی دیوار دیدید، بلافاصله در صدد پاک کردن آن برنیایید. این کار را به وقتی موکول کنید که نیرو و زمان کافی برای تمیز کردن تمام دیوارهای اتاق دارید. اگر فکر میکنید با پاک کردن یک لکه مشکل حل میشود، سخت در اشتباهید. قبول ندارید، امتحان کنید! خواهید دید که آن وقت تمام اتاق کثیف به نظر میرسد، جز همان قسمتی که پاک کردهاید.
فلزات پر جلوهاند، اما مراقبت میخواهند
ظرف زیبای نقره، اتاق شما را قشنگتر میکند، به شرطی که پرداخت شده و تمیز باشد. فلزهای دیگر هم احتیاج به رسیدگی مرتب دارند، چون همه فلزات در اثر بیتوجهی ممکن است خیلی زود از شکل بیفتد و غیرقابل مصرف شوند.
نقره: تمیز کردن نقره چند راه دارد که تازهترینش روش الکتروشیمیایی است، اما پاککنندههای نقره در انواع مایع و خمیر و ... نیز در بازار موجود است که هر چند یک بار شکل تازهای به آنها اضافه میشود. نکتهای که باید به آن توجه داشت این است که نقره خیلی زود خش میافتد و اگر اینطور بشود خیلی سخت میشود آن را برطرف کرد و شاید اصلاً ناممکن باشد که آن را به شکل اول درآورد. پس اگر از پودرهای خشک برای تمیز کردن نقره استفاده میکنید، بهتر است آن را با الکل متیلیک مخلوط کنید تا خوب روی سطح نقره پخش شود و کارتان را راحتتر کند. برای تمیز کردن نقره حتماً دستکش کتانی به دست کنید و بعد مشغول کار شوید.
روش الکتروشیمیایی از خیلی جهات مطمئنترین راه است، چون با این روش دیگر مسأله ساییدگی و خراش پیش نمیآید. نکته مهم این است که ظرف حاوی مایع تنها برای یک فلز باید مورد استفاده قرار بگیرد.
یکی از سادهترین روشهای پاک کردن این است که یک صفحه آلومینیومی یا فویل آلومینیوم در ظرف بزرگی بیندازید. نقره را روی آلومینیوم بگذارید، طوری که تمام قطعه با آن تماس پیدا کند.
حالا نقره را در محلول آب گرم و قلیا (نباید خیلی قوی باشد، حدود 5درصد خوب است) فرو ببرید. از مایع بخارها و حبابهایی خرج میشود، اما نگران نشوید. بعد از حدود یک دقیقه میتوانید نقره را بیرون بیاورید. آن را با آب گرم خوب آبکشی و بعد خشک کنید. نقرهها را باید کمکم با این روش تمیز کرد. هیچوقت همه نقرهها را یکجا در ظرف نریزید. اینجو کارها حوصله و دقت زیادی میخواهد. پس نقره پرداخت کردن را برای وقتی بگذارید که سرحال و پرحوصله هستید. بعضی از نقرهها را نمیتوانیم با روشی که گفته شد تمیز کنیم. بهتر است برای پرداخت آنها از پاککنندههای نقره کمک بگیریم. برای پاک کردن قطعههای ظریف و مشبک یا حکاکی شده، به کمک یک گوشپاککن یا چوب کبریتی که پنبه سر آن پیچیدهایم مقداری ماده پاککننده نقره را با دقت و حوصله زیاد برمیداریم و با آن نقره را تمیز میکنیم، فقط یادتان باشد که پیش از شروع کار دستکش کتانی را فراموش نکنید .
ظرفهای نقرهای که مورد استفاده قرار میگیرند و مواد خوراکی در آنها گذاشته میشود، پس از تمیز کردن باید خوب آبکشی و خشک شوند. بهترین شکل این ظرفها آنهایی هستند که ظرف کریستال یا چینی و یا بلوری داخلشان قرار میگیرد و مواد خوراکی با نقره تماس پیدا نمیکند.
قلع و سرب
تمیز کردن چیزهای ساخته شده از قلع و سرب چندان آسان نیست، چون این آلیاژ استحکام زیادی ندارند و ممکن است در اثر بیدقتی خش بیفتد و یا شکلش را از دست بدهد. برای تمیز کردن اشیاء قلع و سربی نباید از پودرهای شوینده استفاده کنیم و یا آنها را در مایعات پرداختکننده قرار دهیم.
برای پاک کردن این آلیاژ فقط به یک تکه پارچه جیر احتیاج داریم. باید اول گرد و خاکش را تمیز کنیم و بعد به کمک پارچه جیر آن را صیقل بدهیم. اگر این کار را کردید و به نظرتان رسید که خوب پاک نشده است و به دلتان ننشست، محلولی از آب گرم و صابون درست کنید و شیء مورد را در آن بشویید و پس از آبکشی و خشک کردن، با پارچه جیر صیقل بدهید.
برنج
برنج ترکیبی از مس و روی است و مواد خاصی برای پرداخت آن موجود است که میتوانید تهیه کنید.
اگر چیزی که میخواهید پرداخت کنید مدتها گوشهای مانده و کثیف شده است، اول آن را با آب داغ و صابون بشویید و خشک کنید. بعد ماده مخصوص صیقل دادن برنج را به کار ببرید. اگر از کثیف هم خیلی کثیفتر است، اول با دستکش لاستیکی کلفتی دستها را بپوشانید و بعد محلول غلیظی از کربنات سدیم و آب داغ درست کنید و آن را در این محلول بغلطانید و بعد آن را با آبکشی و خشک کنید. راه دیگرش حل کردن 5/12 گرم ساید اکسالیک در یک لیتر آب است. این محلول را با پنبه بمالید و آبکشی و خشک کنید. دستکش لاستیکی ضخیم را فراموش نکنید.
برنز
این فلز باارزش آلیاژی است که از ترکیب مس و قلع به دست میآید. اگر شما قطعاتی از آن را در خانه دارید، حتماً قدرش را به خوبی میدانید مراقبت از برنز آسان نیست. با یک بیاحتیاطی کوچک ممکن است یک اثر نفیس، بیارزش شود. پس باید با توجه و نرمش بیشتری با آن برخورد کرد.
بیشتر وقتها تنها چیزی که یک قطعه برنز احتیاج دارد، گردگیری است که آن هم باید با یک برس نرم انجام شود. مهم این است که زنگار برنز زدوده نشود. این تغییر رنگ فلز ممکن است در اثر گذشت زمان باشد و یا هنرمند سازنده آن عمداً به آن رنگ و آبی داده باشد که قدمتش را بیشتر نشان بدهد. اگر در صدد پرداخت آن برآیید، ممکن است این رنگ از نزدیک به سیاه به قهوهای تیره و یا از سبز متمایل به آبی به زرد طلایی درخشان تغییر کند.
با بیتوجهی و یک پولیش نابجا، یک قطعه برنز زیبا و پرارزش خراب میشود و قیمت واقعیاش را از دست میدهد. اگر برنز در معرض دود و بخار و آلودگی قرار بگیرد- به خصوص در کنار دریا و در هوای مرطوب- آسیب میبیند. برای تمیز کردن آن باید محلولی از آب گرم و کمی صابون تهیه کنید و بعد از شستن و آب کشیدن، برنز را کاملاً خشک کنید. خمیر ترکیب شده از موم زنبور عسل و تربانتین برای پاک کردن برنز هم مثل آهن و فولاد- که پیش از این گفته شد- کاربرد دارد. اگر برنزی که میخواهید تمیز کنید دارای برجستگیها و فرو رفتگیهای ریز است، از یک برس نرم کمک بگیرید.
برنزهای قدیمی ممکن است دچار عارضهای به اسم «بیماری برنز» بشوند. این بیماری در برنزهای جدید هم به دلیل کم لطفی صاحبانشان و یا هوای خیلی نامساعد کم و بیش دیده میشود. در این بیماری لکهها و یا دانههای آبی روشن یا سبزی در سطح برنز ظاهر میشود که ممکن است به نظر برسد در اثر رطوبت هواست، در حالی که اینطور نیست. عامل اصلی این بیماری بیتوجهی است که رطوبت آن را شدیدتر میکند.