سوره مبارکه «حمد» یا همان فاتحة الکتاب که در ابتدای قرآن کریم قرار گرفته است یکی از نمونه های سبک زندگی اسلامی و دینی را به ما نشان می دهد.
سه نوع سبک زندگی که خداوند در قرآن ترسیم کرده است
در سوره مبارکه «حمد» از خدا می خواهیم که ما را به راه راست؛ راه کسانی که خالق هستی به آنها نعمت داده است، هدایت کند نه راه کسانی که خدا به آنها خشم کرده یا گمراه شده اند.
با تأمل در این سوره می توان سه راه را برای سبک زندگی تجربه کرد؛ کسانی که خدا به آن ها نعمت داده است، مغضوبین و گمراهان.
گروهی که خدا به آن ها نعمت داده است
اگر بخواهیم از زندگی لذت ببریم باید راه کسانی را که خداوند به آنها نعمت ویژه می دهد بشناسیم. خداوند در قرآن هر سه نوع سبک زندگی را برای ما ترسیم کرده است اما رسیدن به کمال تنها با پیروی از راه این افراد و انس با قرآن کریم حاصل می شود.
سبک زندگی کسانی که خداوند به آنها نعمت داده در سوره مبارکه «نساء» آمده است. در این سوره کسانی که از نعمت الهی برخوردارند انبیاء، صالحان، شهدا و صدیقان معرفی می شوند بنابراین ما برای رسیدن به سعادت باید این افراد را بشناسیم و سیره آنها را در زندگی خود عملی کنیم.
کسانی که به آنان نعمت داده شده است، چهار گروه می باشند: پیامبران، راست‌گویان، شهیدان و شایستگان «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً» (نساء/69)
کسانی که از نعمت های خدا به دور هستند
برخی افراد اگر چه در مسیر گمراهی حرکت می کنند اما مورد غضب الهی قرار ندارند اما باز هم این افراد از نعمت الهی دور شده اند و ما در سوره مبارکه «حمد» از خدا می خواهیم راه آنها را دنبال نکنیم.
مفسران در مورد «گروهی که خدا بر آنان خشم دارد» چند دیدگاه دارند:
الف) گمراهان لجوج یا منافقانی اند که با حق دشمنی کردند و به آزار پیامبران پرداختند و در قرآن مورد خشم و لعنت خدا قرار گرفتند (ر.ک. به: نحل/106؛ فتح/6؛ آل عمران/112)
ب) گمراهانی اند که بر گمراه کردن دیگران اصرار دارند.
ج) یهودیان منحرفی اند که به سختی در برابر اسلام ایستادند. در احادیث اهل بیت (علیهم السلام) به این مطلب اشاره شده است. (نور الثقلین، 1/23 ـ 24)
ممکن است هر سه معنا مقصود باشد، ولی در هر صورت یهودیان و مسیحیان از مصداق های آیه اند و مفهوم آیه در آنان منحصر نیست.
مسیر تربیت با انتخاب مسیر
کسانی که به آنان نعمت داده شده است، چهار گروه می باشند: پیامبران، راست‌گویان، شهیدان و شایستگان «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً» (نساء/69)
خدا در سوره حمد به انسان یادآور می شود که تو اختیار داری و می توانی برای طی مسیر خود الگو انتخاب کنی، او برای بشر الگوی اجتماعی معرفی می کند؛ یعنی نعمت داده شدگان «صِرَاطَ الَّذِینَ أَ نْعَمْتَ عَلَیْهِمْ» ؛ پیامبران، صدیقان، شهداء و صالحان (نساء/69) را سرمشق بشر معرفی و به او توصیه می کند که در زندگی اجتماعی راه صحیح را انتخاب کند و تولّی و تبری داشته باشد، یعنی راه پیامبران و امامان معصوم را دوست بدارد و بپیماید و از راه گمراهانی همچون مسیحیان و غضب شدگانی همچون یهودیان دوری گزیند.
رسیدن به کمال تنها با انس با قرآن کریم حاصل می شود
اگر بخواهیم از زندگی لذت ببریم باید راه کسانی را که خداوند به آنها نعمت ویژه می دهد بشناسیم. خداوند در قرآن هر سه نوع سبک زندگی را برای ما ترسیم کرده است اما رسیدن به کمال تنها با پیروی از راه این افراد و انس با قرآن کریم حاصل می شود.
در قرآن برای تمامی لحظات زندگی همچون کودکی، نوجوانی، انتخاب همسر و ارتباط با اطرافیان توصیه ها و راهکارهایی وجود دارد که گاهی خداوند آنها را در قالب داستان و گاهی به صورت دستوراتی متذکر شده است.
اگر نتوانیم به درستی از نعمت های الهی بهره ببریم زندگی سعادتمندی نخواهیم داشت بنابراین باید با انس دائمی با قرآن کریم شیوه زندگی کسانی را که در مسیر هدایت قرار گرفته اند، بشناسیم اما اینکه چگونه بتوانیم سبک زندگی آنها را متناسب با شرایط جامعه امروز محقق کنیم از اهمیت بسیاری برخوردار است.
منابع:
بیانات حجت الاسلام «محمد حاج ابوالقاسم» حافظ بین‌المللی قرآن کریم؛ فارس
مجله قرآن و علم شماره3
فرآوری: زهرا اجلال
منبع : پایگاه حوزه
