تحریریه دنیای تغذیه
مقدمه
بوی نسیم بهاری به مشام می رسد و ایام زیبا و خجسته نوروز در راه است، در این روزهای شاد که به پیشواز عید می رویم وقت آن رسیده که به سنت دیرینه نیاکانمان دستی به سر و گوش خانه و کاشانه زنیم و به اصطلا ح «خانه تکانی» کنیم.
فنجان و نعلبکی چینی
فنجان و نعلبکی های مخصوص چای و قهوه باید بعد از هر بار استفاده فورا با آب و مایع ظرفشویی شسته شوند. هر دو سه روز یک بار نیز پاکیزه کردن آنها با جوش شیرین توصیه می شود.
اگر در اثر عدم توجه، لکه گرفته اند، آن قسمت را با پودر ظرفشویی، به کمک یک دستمال نرم مرطوب پاکیزه کنید.
هرگز برای شستن آنها از سیم ظرفشویی کمک نگیرید و نیز از رنگبرهای مختلف استفاده نکنید، هر چند که برخی خانم ها مدت چند ساعت قوری چینی و لیوان ها و نعلبکی ها را در مایعات رنگ بر قرار می دهند تا از آنها لکه زدایی نمایند، ولی ضمن این کار آنها درخشندگی و تازگی خود را نیز از دست می دهند و آماده برای پذیرش لکه های بعدی می شوند.
اجاق گاز و اجاق برقی
در حالت کلی هر روز یک بار آنها را با آب گرم و پودر یا مایع ظرفشویی بشویید و با حوله نرم پاک کنید.
مطلب مهم اینکه وقتی روی اجاق گاز هر نوع غذا سر رفت فورا باید شعله ی مربوط به آن را خاموش کرده و از شعله ی دیگر استفاده نمایید؛ در صورتی که از این کار غفلت کردید و دیدید که لکه کاملا سوخته و روی اجاق ماندگار شده، باید ابتدا مدتی دستمال خیس رویش قرار دهید تا نرم شود، آن گاه با اسکاچ نرم و مستعمل قسمت های رویی آن را پاک کنید، سپس پودر خشک ظرفشویی رویش بریزید و با پارچه خیس مالش دهید.
از به کار بردن کارد آشپزخانه و سیم ظرفشویی خشن برای حذف فوری آن خودداری کنید و در صورت لزوم از جوش شیرین و آب لیمو و نظایر آنها در چند نوبت استفاده نمایید و سرانجام سفارش می شود قبل از شروع به لکه زدایی از روی اجاق گاز، حتما شیر گاز را ببندید و جریان برق را قطع کنید.
لیوان ها و شربت خوری های کریستالی
در حالت کلی آنها را با مایع ظرفشویی و آب نیم گرم بشویید. اما در صورتی که خیلی کثیف شده اند، با مخلوطی از یک سوم سرکه و دو سوم آب بشویید و اگر نتیجه نگرفتید، با محلول آمونیاک نیز شست وشو دهید.
در این موارد سفارش می شود از روی دستکش معمولی ظرفشویی یک دستکش بزرگ از پارچه ی پنبه ای نیز بپوشید و دست ها را در محلول فرو برید و قسمت های مختلف این وسایل را خوب مالش دهید.
هرگز برای شستن ظرف های کریستالی از پودر ظرفشویی استفاده نکنید، زیرا آنها را کدر می سازد.
ظرف های شیشه ای با خط ها و نقش های طلا یی و نقره ای
شست وشو و لکه زدایی آنها خیلی مشکل است، زیرا این خط ها در ظروف شیشه ای معمولا دوام زیادی ندارند. سفارش می شود، هرگز آنها را با آب خیلی گرم نشویید و مدت زیادی خیس نکنید.
همواره بلا فاصله بعد از استعمال، آنها را با آب نیم گرم و مایع ظرفشویی شست وشو دهید و با حوله ی نرم خشک کنید. هیچ وقت در پاکیزه کردن آنها سیم ظرفشویی به کار نبرید.
پودرهای ظرفشویی نیز برای شستن آنها مناسب نیستند.
اگر فقط برای تزئین از آنها استفاده می کنید، برای لکه زدایی پنبه را به الکل آغشته کنید و روی آنها بمالید. همچنین از اسپری های مخصوص شیشه اتومبیل استفاده کنید.
اگر می خواهید این ظرف ها خیلی تمیز باشند و برق بزنند، یک قاشق غذاخوری محلول آمونیاک را در یک لیتر آب بریزید و به هم بزنید و این ظرف ها را مدت کمی در آن نگه دارید و بعد با آب نیم گرم و مایع ظرفشویی شست وشو دهید.
پاکیزه کردن اتو
اگر نایلون ذوب شده به ته اتو چسبیده است، آن را خاموش کنید و قبل از اینکه سرد شود، با یک تخته کوچک یا کاردک چوبی از ته آن جدا سازید.
بقایای آن و لکه های دیگری را که به مرور زمان حاصل شده است، هنگام سرد بودن اتو، با پشم فلزی مالش دهید.
حتی می توانید یک صفحه سنباده با دانه های خیلی ریز به کار ببرید و نیز می توانید یک قطعه پنبه را در سرکه کمی خیس کرده و رویش یک قاشق نمک آشپزخانه بریزید و با آن ته اتو را مالش دهید.
اگر از اتوی بخاردار استفاده می کنید، حتما آب مقطر در آن بریزید و نیز سوراخ های ته اتو را مرتبا با سنجاق ته گرد باز کنید و از گرفتگی آنها جلوگیری کنید.
توصیه می شود هرگز و به هیچ عنوان اتو را در آب فرو نبرید و زیر شیر آب نگیرید و برای پاکیزه کردن آن فقط از پارچه مرطوب استفاده کنید.
بند اتو را نیز مرتبا بررسی نمایید و قبل از پوسیدگی و یا پاره شدن، که معمولا با خطرات غیرقابل جبران همراه است، آن را عوض کنید.
کتری برقی
روزی یک بار روی آن پارچه ی مرطوب بکشید و با حوله ی نرم خشک کنید. هنگام انجام این کار حتما دو شاخه ی آن را از پریز بیرون بکشید. در این کتری ها معمولا پس از مدتی آهک ته نشین می شود.
برای از بین بردن آن بایستی گاه و بی گاه مخلوط سرکه و آب را، به مقدارهای مساوی در کتری بریزید و مدت نیم ساعت بجوشانید.
سپس بشویید و خشک کنید. اگر ضخامت آهک داخل کتری زیاد باشد، می توانید با ضربه زدن روی کتری آنها را جدا کنید. جهت این کار به یک انتهای میله ی چوبی چند دور پارچه ی نرم بپیچید و با آن ضربه بزنید، تا روی کتری اثر نکند و نیز هنگامی که کتری کاملا داغ است، درون آن آب یخ بریزید، جرم داخل کتری با صدای مخصوص ترکیده و جدا خواهد شد که با یک تیغه ی چوبی می توانید قسمت بیشتر آنها را از کتری بیرون بیاورید.
سفارش می شود، هر بار پس از استفاده، آب کتری برقی را خالی کنید و آن را همیشه خشک نگه دارید. این کار تا حد زیادی مانع جرم گرفتگی داخل آن می شود و نیز رسیدگی مداوم به بند کتری برقی که سیم های رابط برق را دارد و تعویض به موقع آن در صورت لزوم، بسیار ضروری است.
تخته آشپزخانه
این وسیله سابقا از چوب ساخته می شد، ولی امروزه انواع مختلف پلا ستیکی آن در موارد زیادی به خدمت خانم های خانه دار درآمده است و در خرد کردن سبزی، سیب زمینی و پیاز و قطعه قطعه کردن گوشت و خلا ل کردن پسته و بادام و غیره به درد می خورد.
متاسفانه نظافت این وسیله ی مفید غالبا مورد غفلت قرار می گیرد و رنگ سبزی توام با رنگ گوشت، منظره ی زننده ای به آن می دهد.
توصیه می شود بلا فاصله بعد از استعمال، آن را با پودر پاک کننده و سیم ظرفشویی خوب بشویید و اگر نتیجه مطلوب نگرفتید، از جوش شیرین و نمک آشپزخانه کمک بگیرید و از هر کدام روی تخته بریزید و با آب گرم روی آن اسکاچ بمالید.
همچنین خمیردندان معمولی نیز در پاکیزه کردن تخته ی آشپزخانه اعجاز می کند، به شرطی که مدت یک ساعت روی لکه ی آن باقی بماند و سپس با آب گرم شسته شود.
به هر حال سعی کنید بعد از هر بار استعمال، کوچک ترین لکه ای روی آن باقی نماند زیرا لکه زدایی بعدی مشکل خواهد شد.
تمیز کردن آینه
فیکساتورهایی را که هنگام شستن شیشه ی پنجره به کار می برید، به سادگی روی آیینه اسپری کنید و سپس با حوله ی نرم پاک نمایید. همچنین می توانید در آب سرد کمی سرکه بیفزایید و با پنبه روی آیینه بکشید و با دستمال کاغذی پاک کنید و نیز یک قاشق غذاخوری جوش شیرین در یک لیتر آب، محلول مناسبی برای شست وشوی آیینه ها است.
برخی ها نفت سفید و الکل را برای شستن آیینه توصیه می کنند; این مواد هر چند که نتیجه بخش تر از مواد دیگر هستند ولی باید مواظب قاب آیینه باشید، زیرا روی آن اثر می گذارد.
در همچو مواردی باید پنبه را در اسید رقیق خیس کنید و خوب بچلا نید و روی آیینه مالیده و جلا دهید.
به هر حال باید مواظب پشت آیینه باشید تا مرطوب نشود، زیرا در این صورت آیینه به طور غیرقابل جبران کدر خواهد شد. سرانجام یادآور می شویم که از کشیدن پارچه های خشن به هر عنوان روی آیینه خودداری کنید، زیرا به مرور کدر می شود.
رسیدگی به فریزر
از فریزر باید هر 20 روز یک بار برفک زدایی کنید. جهت این کار یک جعبه ی بزرگ چوبی یا مقوایی فراهم سازید و مواد غذایی یخ زده ی مختلف داخل فریزر را با کاغذ روزنامه بسته بندی کرده و درون جعبه قرار دهید و در آن را ببندید و رویش پتو انداخته و تا حد مقدور از تبادل حرارتی بین داخل و خارج جعبه جلوگیری کنید.
اگر در فریزر شما تجهیزات لا زم برای آب کردن یخ ها پیش بینی نشده است، خودتان فورا دست به کار شوید و برفک ها را آب کنید و آن گاه دو قاشق غذاخوری جوش شیرین را در یک لیتر آب حل کرده و داخل فریزر را با آن تمیز کنید.
سپس یک دستمال بزرگ و تمیز را مرتبا در آب خیس کنید و به کمک آن آثار جوش شیرین را از داخل فریزر حذف نمایید و بعد دیواره ها را خوب خشک کرده لا ستیک دور درب فریزر را نیز با آب گرم و مایع ظرفشویی خوب تمیز کنید.
قسمت خارجی فریزر را هم با آب و صابون بشویید و خشک کنید و حالا فریزر خالی را روشن کنید و چند دقیقه صبر نمایید، تا کمی خنک شود.
آنگاه مواد غذایی مربوط به فریزر را به سرعت داخل آن بچینید و چند ساعت درجه ی فریزر را روی حداکثر تنظیم کنید و سپس روی درجه ی عادی قرار دهید.
پاکیزه کردن ظرفشویی فلزی
امروزه معمولا ظرفشویی ها از ورق استیل ساخته می شوند. به این دلیل زنگ نمی زنند و خراش برنمی دارند و تازگی و لطافت خود را سالیان سال حفظ می کنند.
فقط باید بعد از هر بار استفاده آنها را با حوله ی نرم خشک کنید. خصوصا اگر از دور و بر شیرهای آب مواظبت نشود، در طی چند ماه ورقه ای از آهک بر آن می نشیند و منظره ی نامناسبی پیدا می کند.
در همچو موارد هرگز با کارد آشپزخانه به سراغ آنها نروید و دور و بر شیرها را خراش ندهید. بلکه ابتدا با محلول جوش شیرین یا سرکه و یا آمونیاک آنها را خیس کنید.
برای این منظور یک دستمال را، که در یکی از این محلول ها خیس کرده اید، روی این قسمت ها قرار دهید و مرتبا با ریختن یکی دو قاشق از همان محلول روی دستمال آنها را خیس نگه دارید.
سپس با اسکاچ نرم آنها را بزدایید. توصیه می شود هرگز سیم ظرفشویی خشن روی آنها نکشید و اسیدهای قوی را برای پاکیزه کردن آنها به کار نبرید.
تمیز کردن وسایل برنجی
وسایل برنجی خانه را نیز به سادگی می توان شست و تمیز کرد. کافی است، که ابتدا با آب گرم و مایع ظرفشویی آنها را بشویید. سپس یک قطعه لیموترش را به نمک و سرکه آغشته کنید و روی آنها بمالید.
سپس با پودر سنگ الک شده (که در سیمان کاری به درد می خورد) یا پودر مل، با فلا نل یا جیر جلا دهید. در این صورت وسایل برنجی درخشندگی خاصی پیدا خواهند کرد.
به جای آنها می توانید به سادگی از جوش شیرین نیز برای پاک کردن اشیای برنجی استفاده کنید که در این صورت نیز باید حتما با پارچه ی فلا نل جلا دهید در مواردی که وسایل برنجی خیلی کدر شده اند، از آستون نیز برای پاکیزه کردن آنها می توانید کمک بگیرید.
برخی ها ترجیح می دهند که مخلوطی از سرکه و ماست را در پاکیزه کردن برنج به کار برند. در اینجا نیز نتیجه قطعی است.
پاکیزگی در وسایل کرومی
این وسایل زنگ نمی زنند و اگر آنها را نظیف نگه دارید، می توانند یک عمر در خدمت شما باشند. کافی است که آنها را با آب نیم گرم و مایع ظرفشویی بشویید و با حوله ی نرم خشک کنید.
همچنین کمی جوش شیرین می تواند نظافت آنها را کامل کند. در برخی وسایل تزئینی کرومی اگر آنها را با پارچه ی فلا نل جلا دهید، نتیجه مطلوب خواهید گرفت.
فراموش نکنید که استفاده از پولیش های مختلف (غیر از پولیش نقره) در آنها اثر خورندگی دارند. اگر در قابلمه های کرومی، غذا می پزید، بد نیست بدانید که نمک به این ظرف ها آسیب می رسانند.
در مورد نظافت شیرآلا ت حمام و دستشویی و ظرفشویی، که معمولا روکش کرومی دارند، نباید هرگز از اسیدها و بازها و نمک های قوی استفاده کنید، زیرا آنها اثر خورندگی روی کروم دارند و نیز آنها را کدر می کنند.
ظروف آلومینیومی
رایج ترین ظروف در خانه هاست، زیرا نسبتا ارزان قیمت هستند و پاکیزه نگه داشتن آنها نیز ساده است. کافی خواهد بود که آنها را با آب گرم و مایع ظرفشویی بشویید و با خیال راحت سیم ظرفشویی به کار برید.
حتی اگر غذا در آنها بسوزد، جای نگرانی نیست. فقط باید در همچو موارد در ظرف آب بریزید و روی اجاق به جوش بیاورید و مدتی متناسب با میزان سوختگی روی اجاق در حالت جوش نگه دارید.
سپس با یک قاشق چوبی بقایای آن را بردارید و با سیم ظرفشویی و پودرهای پاک کننده ی معمولی ظرف را تمیز کنید.
اگر از ظرف های آلومینیومی استفاده می کنید، توصیه می کنیم، غذاهای اسیددار را در این ظروف نپزید و در آنها نگهداری نکنید، زیرا با آلومینیوم ترکیب می شوند. هنگام شستن با سیم ظرفشویی یا اسکاچ، آنها را فقط در یک جهت روی ظرف مالش دهید و هرگز نچرخانید.
مطلب آخر اینکه برخی مواد قلیایی، نظیر سیب زمینی و اسفناج را اگر در ظروف آلومینیومی بپزید، ظرف کدر می شود که موقتی است و با پختن سایر غذاها در آن و شست وشوهای بعدی، تدریجا به وضع عادی برمی گردد.
پاکیزه کردن مرمر
ممکن است این سنگ آهک در انواع مختلف برخی اشیای خانه ی شما را تشکیل دهد از قبیل; پایه ی چراغ، مجسمه و ... برای شست شوی آنها هرگز از اسید استفاده نکنید، بلکه فقط آب نیم گرم همراه با پودر صابون برای نظافت آنها ضروری است.
اما گاهی شما ناچار خواهید بود از روش های دیگری نیز در این مورد استفاده کنید. مثلا اگر وسایل مرمری شما خراش برداشته است، رویش پودر اکسید قلع بمالید و به این وسیله پولیش دهید.
هرگز ظرف گرم یا اتوی داغ روی مرمر نگذارید. برای پاکیزه کردن و شستن مرمر سفید نمک آشپزخانه را در آبلیمو به مقدار زیاد حل کنید و روی سطح مرمر بمالید.
پس از شستن و خشک کردن، با پارچه ی فلا نل و چند قطره روغن زیتون یا روغن بزرک (کتان) آن را براق کنید.
اگر وسیله ی مرمری شما پررنگ و کثیف شده است، پودر سنگ خیلی نرم را با چند قطره سرکه مخلوط کنید و خمیر حاصل را روی آن بزنید و 12 ساعت در همان حال نگه دارید.
سپس روی آن خوب برس بزنید و با آب گرم بشویید. پس از خشک کردن، چند قطره روغن زیتون را روی پارچه ی فلا نل بریزید و با آن خوب براق کنید.
آباژورها
این کلا هک ها، که لا مپ های ما را با این همه زیبایی احاطه کرده و به اتاق های ما لطف خاصی می بخشند، در اثر عواملی مانند گرد و غبار و دود از طراوت می افتند، بنابراین بایستی با اطلاع از جنس آباژور، همواره از آن به دقت مواظبت کرد.
اگر آباژور شما کاغذی است، هر روز قسمت داخلی و خارجی آباژور را با یک پارچه ی نرم پاک کنید. هرگز نباید برای پاکیزه کردن آنها از اسفنج مرطوب یا پارچه ی نمدار استفاده نمایید.
در مواردی که خیلی کثیف است، آن را از روی لا مپ بردارید و با یک پاک کن سفید و تمیز به آرامی پاک کنید. اگر آباژور شما از پارچه ی پلا ستیکی است، پارچه ی سفیدی را در آب نیم گرم و صابون خیس کنید و روی آن بکشید.
سپس با پارچه ای که فقط در آب خیس شده است، تمیز و بلا فاصله خشک نمایید. در صورتی که آباژور شما از کاغذ مخملی است، گرد و غبار قسمت خارجی آن را با یک برس معمولی و یا با استفاده از جاروبرقی پاک کنید، اگر شما آباژور چرمی دارید، گرد و غبار آن را با پارچه ی نرم و تمیزی بزدایید.
اسفنجی را که در آب نیم گرم محتوی مایع ظرفشویی مرطوب شده است، روی آن بکشید و با پارچه ی نرم و تمیز فورا پاک کنید. آباژور شما زیبایی و لطف اولیه اش را باز خواهد یافت.
در مورد آباژورهایی با پارچه ی کرکدار، برس را یک بار در جهت پرز و بار دیگر در خلا ف جهت آن باید بزنید و داخل آنها را هم با پارچه ی نرم و تمیز پاک کنید.
بالا خره اگر آباژور شما از نوع پارچه های قابل شست وشو است، باید حتما پارچه را از اسکلت آباژور جدا کنید و با آب نیم گرم و صابون بشویید و نشاسته بزنید و دور از آفتاب خشک کرده و خوب اتو بزنید و با دقت به محل اولیه اش بدوزید.
گل های مصنوعی
گل های مصنوعی ابتدا لطف و زیبایی خاصی دارند، ولی معمولا کمتر کسی به فکر گردگیری و شست وشوی آنها می افتد. به این جهت به مرور زمان نه تنها طراوت خود را از دست می دهند، بلکه نمایانگر بی توجهی شما به نظافت خانه و وسایل آن می شوند.
روی این اصل توصیه می کنیم که گاهگاهی گل های مصنوعی را نیز بشویید. روش کار چنین است: در یک سطل بزرگ آب نیم گرم پر کنید و کمی مایع ظرفشویی به آن اضافه نمایید و به هم بزنید.
حال گل های مصنوعی را به طور وارونه در آن فرو برید و به آرامی تکان دهید. سپس بیرون بیاورید و در سطل دیگری که فقط محتوی آب نیم گرم است، فرو برید و جا به جا کنید. آنگاه به طور معکوس آویزان کنید تا آب آنها آرام آرام پایین بریزد و پس از خشک شدن کامل، سر جایشان در گلدان قرار دهید.
نظافت روتختی ها
روتختی ها انواع مختلفی دارند: اگر روتختی نخی است، آن را با خیال راحت می توانید بشویید. این کار هم با دست و هم با ماشین لباسشویی امکان پذیر است.
بعد از شست وشو، در هوای آزاد آویزان کنید تا خشک شود. اگر دور آن ریشه دارد هنگام خشک شدن شانه کنید تا باز شود. در صورتی که جنس روتختی شما ابریشم طبیعی است، آن را فقط با دست و به ملا یمت تمام بشویید.
در این شست وشو از پودر ظرفشویی کمک بگیرید و هرگز از صابون استفاده نکنید، زیرا قلیایی است و به نسوج آن آسیب می رساند بعد از شست وشو هرگز نچلانید، بلکه روی یک سبد قرار دهید، تا آرام آرام آب آن پایین بریزد و آن گاه روی طناب بیندازید.
اگر روتختی شما از جنس ابریشم مصنوعی است، تا حد امکان خشکشویی کنید و اگر ناچارید با دست بشویید، با ملا یمت تمام این کار را انجام دهید، در صورتی که روتختی شما پشمی است، در آب نیم گرم ابتدا کمی مایع ظرفشویی یا شامپوی پشم بریزید، خوب به هم بزنید.
آنگاه روتختی را در آن خیس کرده و به آرامی توسط یک برس نرم بشویید، اما چنگ نزنید و نچلا نید. در هر صورت تا آنجا که ممکن است، کمتر به پارچه دست بزنید.
بعد از اینکه در مدت یک ربع ساعت آن را یکی دو بار پشت و رو کردید، آب شست وشو را خالی کرده و روتختی را دو بار در آن آبکشی کنید، سپس دور از آفتاب یا هر منبع حرارتی دیگر خشک کنید.
شمع و شمعدان
گرد و غباری که روی شمع را می پوشاند، بعد از مدتی آن را خاکستری رنگ می کند. برای پاک کردن آن، شمع را در آب سرد و صابون فرو برده و سپس با آب سرد بشویید و بعد با یک پارچه ی نرم، خشک کرده و با یک قلم موی نرم روی آن الکل بمالید.
اگر شمع بزرگ است و در شمعدان جا نمی گیرد، کافی است ته آن را در آب گرم نرم کنید و یا در شعله آتش آب کرده و در شمعدان بگذارید.
در مورد شمعدان نیز اگر موم کهنه دور آن را فرا گرفته است شمعدان را زیر شیر آب گرم بگیرید تا نرم شود. سپس دور انگشت خود پارچه ی نرمی پیچیده و به آرامی با فشار انگشت موم را جدا کنید.
هرگز از کارد حتی چوبی برای پاک کردن آنها استفاده نکنید. شمعدان های کریستال نفیس را در آب نیم گرم و صابون بشویید و آنگاه با پنبه صیقل دهید.
بالش ها
روبالشی بیش از هر چیزی کثیف می شود و دست کم باید آن را هفته ای یک بار بشویید. هر روز نیز باید بالش را بتکانید و ماهی یک بار هم آن را در هوای آزاد قرار دهید تا هوا بخورد.
حداقل سالی یک بار هم باید پرهای داخل آن را بشویید. جهت این کار یک کیسه پارچه ای دیگر فراهم کنید که کمی بزرگتر از بالش باشد.
آنگاه دوخت یک طرف بالش را شکافته و آن قسمت از بالش را وارد کیسه کنید و آن را داخل کیسه بتکانید تا پرها وارد کیسه شوند سپس سر کیسه را بدوزید و حالا آن را دو بار در ماشین لباسشویی بشویید.
برای اینکه تعادل ماشین به هم نخورد، معمولا باید دو کیسه ی پر از پر را با هم بشویید.