آیا فصل جدیدی در انتظار ترکیه است؟

فارن پالسی می‌نویسد: مدت‌ها پیش در گذشته‌ای نه چندان دور می‌شد شرط بندی کرد که در کشوری مثل مصر یا جمال مبارک و یا عمر سلیمان جایگزین حسنی مبارک می‌شوند؛ به طور مشابه می‌شد پیش‌بینی کرد که هیلاری کلینتون شانس بالایی برای دست یافتن به ریاست جمهوری آمریکا دارد. همینطور می‌شد گفت که قرار نبود رویدادی همچون بریگزیت اتفاق بیفتد.

فارن پالسی در ادامه همین نگرش را در رابطه با ترکیه مطرح کرده و با بررسی انتخابات سال 2002 ترکیه که به ورود حزب عدالت و توسعه به عرصه سیاسی ترکیه منجر شد، خاطرنشان می‌کند: حزب جدیدی به نام عدالت و توسعه در آن انتخابات توانست اکثریت آرا را در پارلمان به دست آورد و الباقی ماجرا به وقوع پیوست. استدلال عقل سلیم در موارد بسیاری درست از آب درمی‌آید اما مواردی نیز وجود دارد که نمی‌توان به آن اطمینان کرد. در هفته‌های باقی مانده به انتخابات 24 ژوئن ترکیه روایتی باب شده که مبنای آن مشخص نبودن نتایج انتخابات ترکیه به رغم پیش بینی‌ها و احتمال ناکامی رجب طیب اردوغان در دور اول و کشیده شدن این انتخابات به دور دوم است. با این حال به رغم آنکه پیش‌بینی می‌شود اردوغان در دور دوم بتواند پیروز از میدان بیرون آید، گفته می‌شود که حزب حاکم این کشور اکثریت را در قوه مقننه از دست خواهد داد. این پیش‌بینی‌ها بر مبنای نظرسنجی‌ها و تحلیل‌های اندیشمندان است اما باید توجه داشت که این رویکرد را نیز مانند موارد مشابهش باید محتاطانه درنظر گرفت.

در بخش دیگری از این مطلب نشریه فارن پالسی آمده است: اردوغان و هم‌پیمانان او ظاهرا پس از 15 سال حضور در قدرت درباره استقبالی که از آنها شده است اغراق می‌کنند. "محرم اینجه" از حزب مردم جمهوری‌خواه که توانسته افکار عمومی را به سمت خود جلب کند اکنون دورنمای متفاوت و مثبتی از آینده را ارائه می‌دهد که در نوع خود قابل توجه است. در شرایط فعلی اقتصاد ترکیه شاهد رشد خوبی است اما وضعیت لیر ترکیه در ماه‌های گذشته دچار بحران شده و در پنج ماه نخست سال 2017 این واحد پولی 20 درصد ارزش خود را از دست داده که این رویداد مشخصا منتج به تورم می‌شود. در حالی که اینجه به دنبال جلب نظر سیاستمداران در ترکیه است، اردوغان در سال‌های اخیر حتی برخی از هم‌پیمانان خود را از خودش دور کرده و از دوست،‌ دشمن تراشیده است. این ضعف‌های واقعی باعث می‌شود که عقل سلیم به این مساله فکر کند که احتمالا اردوغان مجبور خواهد شد در دور دوم وارد رقابتی سخت شود و البته مشخص‌تر آن است که حزب عدالت و توسعه اکثریت را از دست خواهد داد. شاید بتوان گفت که اگر بخواهیم سالی را برای شرط بندی درخصوص ناکامی اردوغان درنظر بگیریم امسال همان سال است.

این نشریه در تحلیل دیگری با عنوان "اردوغان با هر ابزار ممکنی پیروز خواهد شد"، نوشته است: شکست در انتخابات 24 ژوئن در واقع برای فردی مثل اردوغان یک گزینه محسوب نمی‌شود و او از هر ابزار ممکنی برای پیروزی در انتخابات بهره خواهد برد. زمانی که رئیس‌جمهوری ترکیه خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد او این اقدام خود را به مثابه مرحله نهایی در یک دوره گذار در ترکیه از نظام پارلمانی به نظامی مبتنی بر ریاست جمهوری مطرح کرد. در شرایط فعلی، پارلمان اگر در کنترل حزب عدالت و توسعه باقی بماند مشخصا نظرات اردوغان را اعمال خواهد کرد. اردوغان در سال‌های گذشته قدرت بسیاری را در قوه مجریه متمرکز کرده و در این راستا افراد موافق خود را کنار خود نگه داشته و سایرین را پس زده است. درواقع تک تک اعضای حزب عدالت و توسعه جایگاه خود را مستقیما مدیون اردوغان هستند. این سیستم مبتنی بر سرسپردگی در تمامی سطوح نظام بوروکراتیک ترکیه به چشم می‌خورد.

در ادامه آمده است: یکی دیگر از نکات نگران کننده‌ای که در انتخابات پیش‌رو به چشم می‌خورد تغییر در قوانین مربوطه به نظارت بر انتخابات است؛ در حالی که احزاب سیاسی در گذشته نمایندگانی را در این راستا معرفی می‌کردند قوانین جدید بر این اساس است که ناظران انتخاباتی از میان مقام‌های محلی انتخاب می‌شوند که شغل آنها توسط دولت تعیین می‌شود. نگرانی‌ها زمانی مضاعف می‌شود که به این نکته توجه می‌کنیم که شورای عالی انتخابات، نظام قضایی، واحدهای نظامی و بسیاری از بخش‌های دیگر توسط کسانی رهبری می‌شوند که از سرسپردگان اردوغان هستند.

در همین حال روزنامه حریت نیز به ارائه تحلیل خود از انتخابات ترکیه پرداخته و می‌نویسد: ترکیه روز یکشنبه یکی از مهمترین انتخابات‌های تاریخ خود را تجربه می‌کند که در آن مردم درباره نمایندگان پارلمان و ریاست جمهوری تصمیم خواهند گرفت. مروری کلی بر وضعیت انتخابات، جای تردیدی باقی نمی‌گذارد که این انتخابات دوره‌ای جدیدی را در سیاست ترکیه رقم خواهد زد. نظام حکمرانی ترکیه رسما به سیستم اجرایی ریاست جمهوری تبدیل خواهد شد که در آن رئیس‌جمهوری اختیارات بسیار مهمی را به دست خواهد آورد. دفتر نخست وزیر جمع آوری می‌شود و پارلمان باید درباره مقررات جدید خود در دوره پس از انتخابات باز اندیشی کند که این بازاندیشی مطابق با نظام حکومتی جدید است.

حریت نوشته است: پرسشی که مطرح می‌شود این است که در این نظام جدید چه کسی از این اختیارات بهره‌مند خواهد بود؟ اردوغان که از اواخر 2002 ریاست حزب حاکم را برعهده دارد به نظر اصلی‌ترین کاندیدا در این انتخابات است که حداقل حدود 45 درصد حمایت دارد. کاندیدای اصلی جناح مخالف نیز در کمپین خود به طرز غیرقابل پیش‌بینی موفق ظاهر شده و توانسته موج عظیمی از حمایت‌ها را به سمت خود جلب کند. به نظر می‌رسد که محرم اینجه بتواند نسبت به حزبش آرای بیشتری به دست آورد و پیش‌بینی‌ها حاکی است که او نظر 25 درصد رای دهندگان را به خود جلب خواهد کرد.

یکی از پرسش‌های مهم دیگر این است که آیا انتخابات در دور اول به پایان می‌رسد یا دو کاندیدا به دور دوم راه می‌یابند که این اتفاق نیز در سیاست ترکیه در نوع خود اولین خواهد بود. چنانچه اردوغان نتواند در دور اول به پیروزی دست پیدا کند اپوزیسیون ترکیه این اتفاق را به فرصتی بزرگ برای شکست دادن او در دور دوم تبدیل خواهد کرد و شاهد این خواهیم بود که احزاب مختلف جناح مخالف روی اینجه در دور دوم انتخابات به اجماع خواهند رسید. این رویکرد اپوزیسیون درصورتی بیشتر تحکیم خواهد شد که حزب عدالت و توسعه هم نتواند در انتخابات پارلمانی به همراه هم‌پیمانان خود به توفیق چندانی دست پیدا کند.