اقتصاد ایران شرایط حساسی را پشت سر میگذارد، امروز به هر دلیلی اقتصاد کشورمان درگیر مشکلات داخلی و خارجی است، داخلی از این بابت که این اقتصاد نفتی، دولتی و ناکارآمد است؛ اقتصادی مبتنی بر واردات و از جنبه بیرون نیز که تاثیر آن حتی به یکسوم تاثیر داخل هم نمیرسد با مشکلاتی مانند تحریم و جنگ تمامعیار اقتصادی روبرو است.
اینکه اقتصاد ایران امروز این وضعیت را دارد، حاصل چند سال دادن مُسکن بهجای جراحی است؛ دولتها پس از جنگ و از اوایل دهه هفتاد تاکنون با این دردها ادامه دادند و هرکدام قرص مربوط به خود را برای اقتصاد تجویز کرده که درمانی مقطعی داشت؛ درحالیکه اقتصاد کشورمان نیاز به گرفتن تصمیمات سخت دارد که دولتها به دلایل سیاسی و نداشتن مدیریت صحیح از آن سرباز میزنند اما امروز دیگر اقتصادی ایران با مُسکن سرپا نخواهد ماند.
امروز اقتصادی ایران باید درد جراحی را بپذیرد و دولت بهعنوان قوه مجریه و با کمک سایر دستگاه برای آن اقدام کنند، دیگر این اقتصاد با تصمیمات مقطعی نمیتواند ادامه دهد؛ امروز کشور با مشکلات نظام بانکی، مالیاتی، تامین اجتماعی، بیکاری، فساد اقتصادی و نبود شفافیت و... درگیر است و هر دولتی سرکار میآید این موارد و چالشهای اقتصادی کشور را بهخوبی بیان میکند اما دریغ از اقدام و عمل .
در همه جوامع و اقتصادها تولید از اهمیت خاصی برخوردار و باعث رشد و شکوفایی میشود؛ با رونق تولید، بیکاری کاهش و رفاه ایجاد خواهد شد و تولید میتواند قدرت یک جامعه باشد؛ اما دولتها از تولید در ایران غافل ماندند، البته همیشه روسای دولت و وزرای اقتصادی از آن سخن میگویند اما در سیاستگذاریها، تولید در انتها قرار میگیرد؛ تولید در کشورمان با مشکلات متعددی مانند قاچاق کالا، واردات بیرویه، قیمت تمامشده بالا (نرخ سود بانکی بالا) مواجه است، در مقابل بخش بازرگانی (واردات) دارای سود فراوانی است. که همواره عرصه را برای تولید داخلی تنگ کرده و میکند.
اما برای رهایی از مشکلات اقتصادی ایران و درمان آن نسخهای را رهبر انقلاب در سالهای گذشته (از سال 89) عنوان کردند که آن «اقتصادی مقاومتی» است، اقتصادی تولید محور، مردمی و دانشبنیان؛ اما دولتها در تحقق اهداف این سند بالادستی که سیاستهای آن در بهمن 1392 از سوی رهبری ابلاغ شد توفیق چندانی نداشتند و برای پاسخگویی به مطالبات امور جاری را بهجای امور اقتصاد مقاومتی عنوان کردند؛ مثلاً به افزایش درآمدهای مالیاتی میپردازند، اما این را از تولیدکننده واقعی میگیرند و هستند کسانی که سود آنچنانی به جیب میزنند و ریالی مالیات (فرار مالیاتی) نمیدهند البته برای این موضوع اقدامات خوبی انجامشده ولی کافی نیست یا بهجای اینکه پایههای مالیاتی را افزایش دهند، میزان مالیات ستانی را بالا میبرند.
رهبر حکیم انقلاب سال 1395 را سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل؛ سال گذشته را سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال و امسال را سال حمایت از کالای ایرانی عنوان و تعیین کردند؛ اینکه اقتصاد مقاومتی نسخه درمانی اقتصادی ایران هست، مورد اتفاق همه کارشناسان قرار داد، البته هنوز نتوانستیم به مفهوم واحدی از آن برسیم؛ اما این نسخه به عناوین دیگر در کشورهایی که امروز به توسعه اقتصادی رسیدن اجراشده، مانند آمریکا، فرانسه، ژاپن و... و هدف آنها یکی است و آن حمایت از اقتصادی ملی آن کشور (تولید، اشتغال، صادرات، ارزشافزوده و اقتصاد بخش خصوصی واقعی) و نشان میدهد که این کشورها در مسیر رشد اقتصادیشان تا چه حد سیاستهای نزدیک به اقتصاد مقاومتی را پیادهسازی کردند.
آمریکا در حمایت از تولیدات داخلی خود با شعار دولت کارآفرین قدمتی 200 ساله دارد و بهعنوان کشوری حامی صنایع نوزاد شناخته میشود یا اینکه بر اساس گزارش نشریه بلومبرگ در سال 2011؛ مردم فرانسه برای حمایت از تولید ملی و هموطنانِ تولیدکنندهشان حاضرند 5 تا 10 درصد قیمت بالاتری را بپردازند یا اینکه سیاستگذاران آلمانی با استفاده از همین شهرت خود (منظم بودن) ابزارآلات دقیقی را میسازند و این باعث شده حتی با ظهور اقتصادهای پیشرفتهای همچون چین دغدغهای نداشته باشند و راهی برای صادرات (باسیاست افزایش صادرات و کنترل واردات) پیدا کنند و در صادرات همیشه در سکوهای نخست قرار بگیرند و اقتصادشان در جایگاه پنجم دنیا بایستد.
سالهای گذشته که گذشته و عملاً دولت نتوانست توفیق آنچنانی کسب کند؛ اما رهبر انقلاب امسال را سال حمایت از کالای ایرانی عنوان کردند و آنرا وظیفه همه، اعم از دولت، مردم، سایر نهاد و قوا و بخش خصوصی (بخوانید تولید) دانستند، اما دولت بهعنوان قوه مجریه و پیشران، نقش و وظیفه مهمتری نسبت به بقیه دارد؛ باید سیاستهایش معطوف به شعار سال باشد؛ امروز یکفصل سال سپری شد اما همچنان به شعار سال شعارگونه مینگریم.
امروز نقدینگی سر به فلک کشیده؛ قیمت سکه به 3 میلیون نزدیک میشود، دلار در بازار غیررسمی خریدوفروش میشود، قیمت مسکن رشد 30 درصدی را درحالیکه در رکود است تجربه کرد؛ اما تولید همچنان با مشکلات یک دهه گذشته دستوپنجه نرم میکند و معلوم نیست بانکها حکم مصادره چند بنگاه تولید را گرفته و میگیرند و هرروز چند بنگاه تعطیلشده و یا با نصف ظرفیت به حیات خود ادامه میدهند؛ امروز سه ماه از سال برابر با 93 روز گذشته و برای تحقق شعار سال با توجه به برنامهریزی و سیاستگذاری دقیق و توجه بهتمامی ابعاد و جوانب کار اقدام کرد، امروز بسیاری از کالاهای ساخت داخل از حیث رقابتپذیری و کیفیت، حرف زیادی برای گفتن حتی در بازارهای بینالمللی دارند، ولی تولیدکنندگان توان عرضه و حضور در این بازارهای دنیا و داخل را ندارد و هر روز قدرتشان کمتر میشود.
حمایت از تولید ایرانی سه ضلع دولت، مردم و تولیدکننده دارد که هر یک باید وظیفه خود را بهخوبی انجام دهند؛ اما نقش دولت از همه بیشتر است زیرا باید سیاستگذاری و حکمرانی کند؛ همهی ما بخصوص دولت باید به این سوال پاسخ دهیم که برای حمایت از کالای ایرانی (بخوانید کارگر ایرانی و اشتغال جوانان) چه کردیم؟براساس شواهد دولت انگار برنامهای برای اقتصاد و بازار ندارد و کابینه اقتصادی دولت دوازدهم نتوانست نمره خوبی کسب کند و همه اتفاق نظر دارند که این کابینه باید دستخوش تحول شود؛ ولی با دست روی دست گذشتن و منتظر ماندن برای رخ دادن معجزه، اتفاق رخ نخواهد داد و مشکلات اقتصاد ایران هر روز عمیقتر خواهد شد؛ اقتصادی که باید به جنگ تحریمهای سخت دشمن برود و چشم به هم بزنیم سال تمام میشود و ما میمانیم گلدان هایی با گُلها و گِلهای خشکشده که دیگر آب دادن و ریختن کود پای آن سودی ندارد و چه بسادیگر دیر شده باشد.