زادروز ویکتور هس، کاشف پرتو کیهانی

به گزارش ایسنا، ویکتور فرانتس هس، 135 سال پیش در 24 ژوئن 1883 در منطقه مسکونی "دویچفایشتریتس" در اتریش چشم به جهان گشود.

وی تحصیلات متوسطه خود را از سال 1893 تا 1901 در شهر گراتس گذراند.

از سال 1901 تا 1905، هس دانشجوی کارشناسی در دانشگاه گراس بود و همچنان در رشته فیزیک تحصیلات تکمیلی خود را ادامه داد تا زمانیکه دکترای خود را در سال 1910 در همان دانشگاه اخذ کرد.

او سالها بر روی رادیو اکتیویته تحقیق می‌کرد، از سال 1910 تا 1920 وی در موسسه تحقیقات رادیم وین مشغول بود سپس در سال 1921 به آمریکا سفر کرد و کار خود را در "شرکت رادیوم ایالات متحده"( United States Radium Corporation) آغاز کرد.

در سال 1923 او به دانشگاه گراتس بازگشت و در سال 1925 به عنوان استاد فیزیک منصوب شد. در سال1931 دانشگاه "اینسبروک" او را به عنوان پروفسور و مدیر موسسه رادیولوژی منصوب کرد.

در پی نفود نازی‌ها به کشور اتریش او از اتریش رفت و در دانشگاه "فوردهام" نیویورک مشغول به کار شد.

او یک دین پژوه کاتولیک نیز بود به طوریکه در سال 1946 او در مورد رابطه بین علم و دین مقاله‌ای به نام "ایمان من" نوشت و در آنجا توضیح داد که چرا به خداوند اعتقاد دارد.

بین سال‌های 1911 و 1913، هس کارهایی انجام داد که او را به سمت اخذ جایزه نوبل فیزیک سوق داد.

در سال 1912 ویکتور هس به دنبال حل معمای کم شدن بار اجسام باردار الکتروسکوپ‌هایی را در نقاط مختلف زمین نصب کرد و از تغییر میزان شدت کاهش بار نتیجه گرفت منشا پرتوهای باردار خارج از زمین است. در سال 1926 رابرت میلیکان به آن نام پرتو کیهانی را داد و به ویکتور هس به خاطر کشف پرتوهای کیهانی در سال 1936 جایزه نوبل فیزیک رسید.

پرتوهای کیهانی ذراتی هستند که در فضای خارج از اجرام آسمانی تولید شده و به جو این اجرام برخورد می‌کنند. در مورد کره زمین، این امواج در عبور از جو زمین و برخورد با ذرات اتمسفر به ذرات مختلفی مانند مزون‌ها و پوزیترون‌ها تبدیل می‌شوند.

این پرتوها که شامل الکترون و هسته‌های کاملاً یونیزه اتم است، از تمام راستاها به مقدار برابر دریافت می‌شود. راستای ورود، سرچشمه آنها را روشن نمی‌کند، چرا که پرتوهای کیهانی ذراتی باردار هستند، از این رو در زمان حرکت از میان میدان‌های مغناطیسی راه شیری، مسیر آنها پیوسته تغییر می‌کند. انرژی بالای پرتوهای کیهانی نشان‌دهنده آن است که آنها باید در فرایندهای پرانرژی، مانند انفجارهای ابرنواختری، به‌وجود آمده باشند. پروتون با حدود 90 % و هسته هلیوم با 10 % بیش‌ترین سهم را در این پرتوها دارند. از برخورد پرتوهای پرانرژی کیهانی و مولکول‌های جو، تابش ثانویه پدید می‌آید. این تابش را می‌توان از روی زمین رصد کرد، در حالیکه برای مشاهده مستقیم پرتوهای کیهانی باید از جو خارج شد. آشکارسازهای مورد استفاده برای رصد پرتو کیهانی شبیه به آن‌هایی است که در فیزیک ذرات به‌ کار می‌رود.

او در طول زندگی افتخارات و جوایز متعددی کسب کرد که می‌توان به "جایزه لیبن"(Ignaz Lieben Prize) در سال 1919،"جایزه یادبود پدر روحانی"(Abbe Memorial Prize) ، نوبل فیزیک در سال 1936،"مدال اتریش برای علوم و هنر" (Austrian Decoration for Science and Art) اشاره کرد.

یکی از دهانه‌های ماه نیز به اسم او نامگذاری شده است. وی پس از 81 سال عمر در 17 دسامبر 1964 درگذشت.