طرح‌های جنگلداری که با بهره‌برداری همراه است، یک فرصت بوده و اگر متوقف شود، تهدیدات زیادی متوجه جنگل‌ها خواهد شد.
به گزارش به نقل از روزنامه قانون، جنگل‌ها که از آن‌ها به عنوان ریه‌های تنفسی شهرها و محیط‌های شهری یاد می‌شود، حال خوشی ندارند و سال‌هاست اسیر تبرسودجویانی شده‌اند که فقط برای منافع خود ضربات مهلکی بر پیکره آن‌ها وارد کرده‌اند. طبق آمارها در 40 سال گذشته نزدیک به 22درصد مساحت جنگل‌های کشور از بین رفته است. قطع کردن درختان و نابودی جنگل‌ها در شرایطی اتفاق می‌افتد که همگان بر حفظ این سرمایه‌های ملی تاکید دارند. شاید اگر این روند ادامه داشته باشد، تا 50 سال آینده تنها باید در عکس‌های قدیمی فقط خاطره‌ای از جنگل‌ها در اذهان باقی بماند. این در حالی است که منشور حقوق شهروندی در مواد 112 تا 115، حق محیط زیست سالم و توسعه پایدار، حفاظت، بهسازی و زیباسازی محیط زیست و گسترش فرهنگ حمایت از محیط زیست و «برخورداری از محیط زیستی سالم و مطلوب برای ادامه زندگی را حق شهروندان ، و مقابله با آلودگی و تخریب محیط زیست را از وظایف دولت دانسته است».
اما قاچاق چوب یکی از مواردی است که جنگل‌های ایران را در معرض نابودی قرار داده و از عواملی است که به از بین رفتن جنگل‌ها، میراث به جامانده از پیشینیان دامن زده است. کمبود نیروهای حفاظتی سازمان جنگل‌ها و خلأهای قانونی موجود همچنین کمبود اعتبار، قاچاق را به مساله‌ای عادی برای جنگل‌های کشور تبدیل کرده‌است.
این در حالی است که خشکسالی در ایران مشکلاتی جدی برای کشور ایجاد کرده است، چنانکه نرخ از بین رفتن جنگل‌ها به دلیل کاهش کاشت درختان برای تولید چوب افزایش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر روند فعلی تخریب جنگل‌ها و مراتع ایران ادامه یابد، کشور ما تا چند دهه آینده دیگر جنگلی نخواهد داشت. هرچند که برای جلوگیری از این بحران تمهیداتی اندیشیده شده که واردات چوب یکی از آن‌هاست.
طرح تنفس و توقف بهره برداری تجاری از جنگل‌ها
جنگل‌خواری و قاچاق چوب سال‌هاست به عنوان یک معضل زیست محیطی بر نابودی جنگل‌ها سایه انداخته و مسئولان را برآن داشته که در جهت حفظ و صیانت از این منابع ارزشمند طرح تنفس و توقف بهره برداری تجاری و صنعتی از جنگل را اجرا کنند.
هرچند قرار بود طرح تنفس جنگل در قالب برنامه ششم اجرایی شود اما به ناگاه از سال چهارم، جلوی بهره‌برداری چوب از جنگل گرفته شد و زودتر از موعد به جنگل‌های هیرکانی تنفس داده شد. ماده 38 در برنامه ششم توسعه در مورد تعیین تکلیف جنگل‌های شمال اعلام داشته:«هرگونه بهره‌برداری چوبی از درختان جنگل‌های کشور از ابتدای سال چهارم اجرای قانون برنامه، ممنوع می‌باشد. دولت در ارتباط با قراردادهای طرح‌های جنگلداری مذکور که مدت اجرای آن به اتمام می‌رسد، مجاز به تمدید قرارداد نمی‌باشد.» به موجب این ماده بهره‌برداری از درختان سراسر کشور از سال چهارم این برنامه به طور کامل ممنوع و در سه سال اول یعنی سال 96و 97 و98 سازمان جنگل‌ها فقط اجازه برداشت از درختان شکسته، افتاده وآفت‌زده را دارد. طبق این طرح، بهره‌برداری تجاری از جنگل‌های شمال و هرگونه برداشت چوب توسط شرکت‌های چوب‌بری به مدت 10 سال ممنوع اعلام شد تا در این بازه زمانی امکان خود‌پالایی جنگل فراهم شود؛ جنگل‌هایی که به گواه آمارهای ارائه‌شده از سوی سازمان محیط زیست و مراجع دانشگاهی و مشاهدات چشمی، در حال کاهش است اما سازمان جنگل‌ها و مراتع مدعی است، این جنگل‌ها نه‌تنها در چند دهه اخیر کاهش سطح نداشته، بلکه رو به افزایش هم بوده است.
در حالی که سازمان محیط زیست و بسیاری از موسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور معتقدند که اگر روند بهره‌برداری‌های تجاری و غیر‌تجاری از جنگل‌های شمال کشور،به همین شکل ادامه یابد، شاید تا 50 سال دیگر چیزی از جنگل باقی نماند اما در مقابل، معاون جنگل سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور معتقد است: طرح‌های جنگلداری که با بهره‌برداری همراه است، یک فرصت بوده و اگر متوقف شود، تهدیدات زیادی متوجه جنگل‌ها خواهد شد.
تبعات بسیار اجرای طرح
اما طرح تنفس جنگل‌ها تا چه میزان می‌تواند به کاهش قاچاق چوب و حفظ درختان جنگل‌ها کمک کند؟شمس‌ا...شریعت نژاد عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در مورد این طرح به «قانون» می‌گوید: طرح تنفس جنگل‌ها در سه ساله اول برنامه ششم فرصت دارد تا اجرایی شود. اما این‌گونه برآورد می‌شود که اجرای آن تبعات بسیاری به دنبال دارد زیرا این طرح مبتنی بر نظرات کارشناسی نبوده و دولت نیز قادر نیست بودجه و اعتباری را که برای آن پیش‌بینی شده است تامین کند و در نهایت نیز آثار منفی طرح بیش از آثار مثبت آن است.این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که اجرای این طرح تا چه اندازه می‌تواند مانع قاچاق چوب از جنگل‌های کشور شود، توضیح داد: قاطعانه باید گفت پس از اجرای این طرح قاچاق چوب در جنگل‌های شمال کشور افزایش یافته است. این در حالی است که پیش از آن طرح جنگلداری یکی از طرح‌های خوبی بود که اجرای آن مانع از قاچاق چوب شده بود به طوری که قبل از اجرای طرح جنگلداری، جلگه شمال کشور از بین رفته بود . اما اجرای این طرح از قاچاق چوب ممانعت کرد. اما پس از اجرای طرح تنفس جنگل‌ها حتی اگر از مردم محلی نیز در مورد وضعیت قاچاق چوب پرسیده شود متوجه خواهیم شد که اجرای طرح نه تنها قاچاق چوب را کاهش نداده بلکه می‌توان گفت باعث رونق گرفتن بازار قاچاقچیان نیز شده است. برای مثال باید گفت با اجرای طرح‌های جنگلداری، قاطرها که چوب‌های قاچاق راحمل می‌کردند دیگر در جنگل‌ها مشاهده نمی‌شدند و به طور کامل حذف شده بودند، درحالی که با اجرای طرح تنفس به دلیل خلوت شدن محل، مجددا پای قاطرها برای حمل چوب قاچاق به جنگل‌ها باز شده است .
امکان نظارت از جنگل‌ها برای دولت وجود ندارد
نماینده مردم تنکابن و رامسر در مجلس در پاسخ به این سوال که آیا نظارتی برجنگل‌ها صورت می‌گیرد، خاطرنشان کرد: امکان نظارت و حفاظت از جنگل‌ها برای دولت وجود ندارد زیرا ابزار‌های لازم در اختیار سازمان حاکمیتی یعنی سازمان جنگل‌ها و مراتع نیست. مجریان طرح جنگلداری که خود اقدام به حفاظت و قرق‌بانی می‌کردند با حذف تدریجی، از خود سلب مسئولیت کرده و فضا را برای قاچاقچیان مهیا می‌کنند. نکته دیگر نیز معاش افرادی است که در جنگل‌ها زندگی می‌کنند. این افراد با توجه به اینکه اشتغال و تولید در شمال کشور ظرفیت سازی نشده است مجبور هستند، برای امرار معاش به منابع اطراف خود دست‌درازی کنند. بنابراین لازم است در این زمینه با اقدامات منطقی و کارشناسی مشکل را برطرف کرد.در غیراین‌صورت اگر مردم گرسنه باشند با اهرم‌های فیزیکی نمی‌توان راه به جایی برد.
وی ادامه داد: در این سال‌ها باتوجه به اینکه اکثر طرح‌های سازمان جنگلبانی و مراتع به دلیل عدم کارشناسی، صحیح شکست خورده و به درستی اجرا نشده است، نمایندگان مجلس، طرح تحقیق و تفحص از این سازمان را در مجلس دردستور کار قرار دادند.
در این طرح به دنبال این هستیم که براساس کدام اقدام کارشناسی طرح تنفس جنگل‌ها در مجلس مصوب شده است؟ یا چرا طرح‌های جنگلداری تعطیل شده و ساماندهی خروج دام از جنگل‌ها به کدام دلایل منطقی تعطیل شده است؟ و.....این مباحثی است که قرار است مورد تحقیق و تفحص قرار گیرد تا متوجه شویم واقعا این اقدامات با مطالعه و استفاده از نظرات کارشناسان بوده است؟
شریعت نژاد در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه طرح تنفس جنگل‌ها در برنامه ششم توسعه دیده شده آیا بودجه لازم نیز به این امر اختصاص داده شده است، تصریح کرد: در برنامه ششم برای این طرح بودجه تعیین شده است اما به دلیل اینکه دولت منابع ندارد توان پرداخت بودجه وجود ندارد.
این نماینده مجلس در خاتمه یادآور شد: طرح تنفس جنگل‌ها به هیچ عنوان اقدام مناسبی برای محافظت از جنگل‌ها نیست. منابع طبیعی نیاز به برنامه‌های میان مدت و بلند مدت دارد. طرح‌های کوتاه مدت و ضربتی نمی‌تواند درمانی برای معضل جنگل‌های کشور باشد. طرح‌های حوزه محیط زیست باید مبتنی بر درایت و صبوری و عیمق فکر کردن نسبت به مسائل و شاخص‌های منابع طبیعی باشد.
حمایت دولت و همیاری مردم
در پایان باید گفت امروز بیش از هر زمان جنگل‌ها به عنوان ریه‌های زمین نیازمند توجه و حمایت کافی دولت و حراست و همیاری عموم مردم هستند. تخریب عرصه‌های جنگلی مشکلات عدیده‌ای از قبیل آلودگی هوا، بروز سیلاب‌ها، کاهش منابع آبی، نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری و خسارت‌های جدی بسیاری را برای انسان‌ها به همراه خواهد داشت. نگذاریم جنگل‌های شمال ایران با بی‌توجهی مسئولان و طمع‌ورزی برخی افراد سودجو از نقشه جغرافیایی محو شوند.
