غذاهای لطیف
لطیف بودن غذا به معنای نرم بودن آن نیست. به غذاهایی لطیف گفته می‌شود که هضم راحتی دارند و برای شکستن مولکول‌های آن و ایجاد انرژی، نیازی نیست قوای هاضمه بدن خیلی درگیر شود. در واقع معده‌ها (هضم‌ها)ی ضعیف هم از پس خرد کردن و تجزیه این خوردنی‌ها بر می‌آیند، زیرا بافت متراکم یا ساختار مولکولی پیچیده و سنگینی ندارند.
این غذاها زود به انرژی تبدیل می‌شوند و مواد زائد کمی هم ایجاد می‌کنند؛ لذا خونی که بدنبال مصرف آنها تولید می‌شود، خون رقیق و شفافی خواهد بود. غذاهای لطیف، معمولا طی 2 تا 3 ساعت هضم می‌شوند.
غذاهای معتدل
غذاهای معتدل از نظر مشخصاتی که ذکر شد و میزان هضم‌پذیری حد وسط بین غذاهای لطیف و کثیف می‌باشند.
چه کسانی باید از غذاهای کثیف استفاده کنند؟
کسانی که کارهای بدنی سنگین دارند می‌توانند و یا باید از غذاهای سنگین‌تر استفاده کنند، چون غذاهای لطیف اصلا پاسخگوی نیاز بدنی این افراد نیست و زود گرسنه و دچار ضعف می‌شوند. مثلا ورزشکاران حرفه‌ای، کارگران یا کشاورزانی که روغن، کره حیوانی و تخم‌مرغ می‌‌خورند و سالم هستند، این به دلیل فعالیت‌های بدنی سنگین و قدرت بالای هضم آنها است نه این که هرکس از این موارد استفاده کند سالم خواهد ماند.
اگر شخص شهرنشین یا کم فعالیت از این مواد غذایی استفاده کند، حتما در کوتاه مدت اذیت شده و در طولانی مدت بیمار می‌شود. لذا در توصیه مواد و خوردنی های سالم و طبیعی سنگین از جمله گوشت‌ها و چربی‌های مذکور باید حتما به نیاز یا قدرت هاضمه فرد توجه شود.
مثال‌هایی از غذاهای لطیف
نان گندم که با پخت خوب و در تنور‌های گلی تهیه شده باشد.
گوشت پرندگان کوچک مانند کبک و بلدرچین، مرغ یا خروس نزدیک بلوغ(جوجه بزرگ).
گوشت بره و بزغاله (گوشت بره بهتر است، مخصوصاً اگر سن آن از 6 ماه بیشتر نباشد).
تخم‌مرغ آب پز به شرطی که خیلی سفت نشود .
میوه‌هایی مانند انگور، انجیر، سیب (به همین دلیل کمپوت یا خود سیب و یا آب آن به بیماران توصیه می‌شود. در کل، آب یا رب میوه ها لطیف تر از خود میوه هستند و لذا برای بیماران توصیه می شوند).
سبزیجاتی مانند کاهو، ترب و پیاز.
مثال‌هایی از غذاهای معتدل
گوشت گوسفند حدود یکساله، حیوان ماده (کلاً کیفیت گوشت جنس نر بهتر بوده و هضمش راحت‌تر است)، بچه شتر، شلغم، چغندر و زردک (هویج بزرگ زرد ایرانی).
مثال‌هایی از غذاهای کثیف
نان‌هایی که خوب پخته نشده باشند (مانند نان فطیر) و خیلی ضخیم و سفت باشند.
گوشت بز، گاو، گوساله یا گوشت شکار مخصوصا شکارهای بزرگ مثل گوزن یا بز کوهی.
غذاهای مانده که به صورت طولانی در یخچال یا فریزر نگهداری شده‌اند و غذاهای دودی، کنسرو شده و مخصوصا غذاهای فست‌فودی مانند سوسیس و کالباس (در طب سنتی به این موارد، غذاهای قَدید گفته می‌شود).
تخم‌مرغ نیمرو وکلا غذاهای سرخ کرده.
پنیر (مخصوصاً پنیرهای مانده).
بادمجان، انواع کلم (شامل گل کلم) و عدس.
نکته ضروری
به عنوان یک قاعده کلی و خیلی مهم، غذایی که انسان به صورت تازه تهیه می‌کند، برای هضم مناسب است و هرچه از تهیه یا طبخ آن بگذرد، بیشتر تغییر ماهیت داده و هضم آن سخت‌تر می‌شود؛ مثلا غذایی که چند روز بعد از پخت و نگه داری در یخچال مورد مصرف قرار می گیرد، هضمش سخت‌تر بوده و هرچه مدت زمان ماندن بیشتر باشد، درجه لطافت غذا کاسته شده و کثیف‌تر می‌شود.
از لحاظ کیفیت خون تولیدی، غذاها به دو دسته «صالح الکیموس» و «فاسد الکیموس» تقسیم می شوند.
خوردنی‌ها از لحاظ کیفیت خون یا کیموسی که از آنها تولید می‌شود، به دو دسته تقسیم می‌شوند. کیموس مایعی است که به دنبال فرایند هضم در سیستم گوارش تولید می‌شود. غذا در معده، روده و کبد تغییراتی می‌یابد و مایع حاصل کیموس نامیده می‌شود که حاوی اخلاط سودا، بلغم، صفرا و دم می‌باشد.
اخلاط غذای سلول‌های بدن هستند و اهمیت زیادی دارند (در شماره های قبل مفصل توضیح داده شده است). بعضی از خوردنی‌ها خون با کیفیت تولید می‌کنند. یعنی هر خلطی را به میزان مناسب تولید می‌نمایند (مثلا بیش از حد خلط سودا، یا صفرا یا... تولید نمی‌کنند) به این ترتیب تناسب ترکیبات خون حفظ می‌شود. در واقع تمام اجزا، سلول‌ها، املاح و آب خون باید همواره در یک محدوده ثابت باشند.
در آزمایش خون هم همین تناسب اجزاء خون بررسی می‌شود. بعضی از خوردنی‌ها تناسب خون را عوض نمی‌کنند و خیلی خوب هستند و به آنها «صالح الکیموس» گفته می‌شود یعنی مولد خون صالح. برعکس به غذاهایی که پس از هضم، خون با کیفیت خوب تولید نمی‌کنند و تناسب اجزای خون را به هم می‌زنند، «فاسد الکیموس» یا «ردی الکیموس» می‌گویند. بدیهی است که حتی المقدور نباید از این غذاها استفاده کرد و یا در صورت ضرورت به میزان کم از آنها مصرف نمود.
برای خواندن بخش اول- انواع خوردنی‌ها در طب سنتی و طبقه‌بندی آنها- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- انواع خوردنی‌ها در طب سنتی و طبقه‌بندی آنها- اینجا کلیک کنید.