علی عبدالمحمدی: شاخص هموزن بورس تهران در جریان معاملات روز چهارشنبه توانست برای نخستینبار در تاریخ فعالیت خود وارد ابرکانال یکمیلیون واحدی شود؛ رویدادی که نهتنها اهمیت تاریخی دارد، بلکه تصویری روشن از تغییرات ساختاری در ترکیب بازدهی بازار سهام طی یک دهه گذشته ارائه میدهد. بررسی روند حرکت شاخص هموزن از ابتدای محاسبه آن در سال 1393 تا امروز نشان میدهد سهم بیشتری از رشد بازار طی این سالها نصیب نمادهای کوچک و متوسط شده و همین موضوع فاصله معناداری میان عملکرد شاخصکل و شاخص هموزن ایجاد کردهاست.
از سقوط تابستان تا فتح قله تاریخی
شاخص هموزن طی سالجاری یکی از پرنوسانترین دورههای خود را تجربه کرد. این شاخص که در بیست و هشتم اردیبهشت امسال موفق شده بود قله 977 هزار واحدی را به ثبت برساند، پس از آن وارد یک دوره اصلاحی شد و در مجموع 23درصد از ارتفاع خود را از دست داد. نتیجه این اصلاح، عقبنشینی این شاخص تا محدوده 753هزار واحدی در هشتم شهریور بود؛ سطحی که بهعنوان کف مهم امسال شناخته میشود، اما ورق بازار از ابتدای پاییز برگشت. شاخص هموزن در موج جدید صعودی خود از کف هشتم شهریور حدود 33درصد رشد کرد و توانست در هفدهم آذر بار دیگر قله اردیبهشت را پشتسر بگذارد. ادامه این روند صعودی نهایتا در معاملات روز چهارشنبه به فتح تاریخی کانال یکمیلیون واحدی انجامید؛ رویدادی که بهعنوان نقطه عطفی در تاریخ محاسبه این شاخص ثبت خواهد شد. این رکورد همچنین نشاندهنده بازگشت تقاضا بهویژه در نمادهای کوچک و متوسط است؛ نمادهایی که نقش پررنگی در شکلگیری رفتار شاخص هموزن دارند.
100 برابرشدن ارزش سبد هموزن از سال 93
شاخص هموزن از ابتدای سال 1393 و از سطح مبدا 10 هزار واحدی مورد محاسبه قرارگرفت. ویژگی اصلی این شاخص، وزندهی یکسان به شرکتها است؛ به این معنا که در آن، بزرگی یا کوچکی شرکت در میزان تاثیرگذاری لحاظ نمیشود و تمامی نمادها با وزن برابر در محاسبه شاخص نقش دارند. همین ویژگی باعث شده شاخص هموزن به معیاری دقیقتر برای سنجش وضعیت عمومی بازار سهام تبدیل شود؛ معیاری که بازدهی نمادهای کوچک و متوسط را نیز به اندازه نمادهای بزرگ منعکس میکند. یکمیلیونیشدن شاخص هموزن بدین معنا است که اگر یک سرمایهگذار در ابتدای سال 1393 سبدی از سهام با وزن برابر تشکیل میداد، اکنون ارزش پرتفوی او 100برابر شده بود. این رشد 100 برابری، بهخوبی قدرت رشد تجمیعی بازار سهام و اثرگذاری گسترده نمادهای کوچک را نشان میدهد.
این روند را میتوان با شاخصکل مقایسه کرد. در اولین روز محاسبه شاخص هموزن، شاخصکل در کانال 79 هزار واحدی قرار داشت، درحالیکه روز گذشته شاخصکل محدوده سهمیلیون و 561 هزار واحد را ثبت کرد. این موضوع نشان میدهد شاخصکل طی این مدت حدود 44برابر شدهاست؛ رقمی که اگرچه رشد قابلتوجهی به حساب میآید، اما در مقایسه با رشد 100 برابری شاخص هموزن، اختلافی چشمگیر دارد و نشان میدهد بخش عمده بازدهی سالهای اخیر بازار از نمادهای کوچکتر حاصل شدهاست.
مقایسه با طلا و تغییر نسبت شاخصها در یک دهه
بازدهی بازار سهام طی این دوره طولانی را میتوان با یکی از مهمترین پناهگاههای سنتی دارایی یعنی طلا مقایسه کرد. قیمت هر گرم طلای 18 عیار در ابتدای سال 1393 حدود 97هزار تومان بود، درحالیکه روز گذشته قیمت این دارایی در کانال 12میلیون و 600 هزار تومان قرار داشت، بنابراین در دورهای که شاخص هموزن 100 برابر شدهاست، قیمت طلای 18 عیار، 128 برابر شدهاست. این مقایسه نشان میدهد اگرچه رشد بازار سهام چشمگیر بوده، اما طلا بهعنوان دارایی دلاری و تورمی طی این دوره بازدهی بالاتری ارائه داده است، بااینحال رشد متوازن و عمیق سهام کوچکتر در یک دهه گذشته باعث شده بخش قابلتوجهی از بازدهی بازار سهام نصیب گروهی از نمادها شود که در شاخصکل وزن چندانی ندارند.
موضوع مهم دیگر، بررسی نسبت شاخصکل به شاخص هموزن است. در ابتدای محاسبه شاخص هموزن و در سال 1393، نسبت شاخصکل به هموزن برابر با 7.9 بود؛ نسبتی که نشاندهنده فاصله شدید بین نمادهای بزرگ و کوچک در آن مقطع بود، اما با آغاز دورههای متعدد رشد در نمادهای کوچکتر و عملکرد ضعیفتر برخی از نمادهای بزرگ، این نسبت طی سالهای اخیر روندی کاهشی به خود گرفت. روز گذشته این نسبت به عدد 3.56 رسید؛ یعنی نسبت شاخصکل به شاخص هموزن طی این سالها حدود 55درصد افت کردهاست. این افت 55درصدی به معنای عملکرد بهتر و پایدارتر سهمهای کوچک و متوسط در مقابلنمادهای شاخصساز است. جمعبندی این روندها نشان میدهد شاخص هموزن اکنون به جایگاهی رسیده که میتواند وضعیت واقعیتری از بازار سهام ارائه دهد.
