مصرف نمودن بعضی از گیاهان در برطرف کردن آشفتگی معده، دل بهم خوردگی، درد دندان و تخفیف علائم یائسگی سودمند است. اغلب این گیاهان به راحتی در دسترس ما هستند و تقریبا در سرتاسرگیتی می رویند. از باغچه حیاط گرفته تا دشت های گسترده، از قلل کوهها تا صحاری سوزان. از جنگل های انبوه تا داخل دریاها. برخی از آنها به عنوان علف هرزه بی اهمیت تلقی می شوند و بعضی دیگرمانند شبدر، یونجه و جو دوسر که فرآورده های معمولی مزارع هستند (1) در عین حال بعضی دیگر مانند فلفل سبز و قرمز و پیاز وسیر، احتمالا جزو ادویه و چاشنی خوراکی در آشپزخانه شما موجوداست.
از بین گیاهان گوناگون، غیر از سبزیهای خوردنی، شاید فقط ازآنها در پختن غذا استفاده می کنید در صورتی که انواع گیاهان دردسترس شماست که می توانند ناراحتیهای گوناگون از بوی بد نفس گرفته تا مشکلات دستگاه ادراری را کاهش دهند. در زیر موارد مصرف تعدادی از آنها را یادآوری می کنیم. این گیاهان در عین حال که سودمند هستند، به عنوان ادویه نیز می توانند مورد استفاده قرارگیرند.
بوی بد نفس
یکی از علل مهم بوی نامطبوع دهان، رشد میکرب ها به سبب عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است اگر ضمن رعایت بهداشت، بوی بددهان برطرف نشد، روش های زیر را نیز می توانید بیازمائید.
1 - کمی هل بخورید. هل یک ادویه معمولی در اغلب کشورهای عربی و هندوستان است و دارای مقدار زیادی «اسینئول » (2) که یک ضدعفونی کننده قوی است و باکتریهائی را که باعث بوی بد دهان می شوند، از بین می برد. بهتر است هل را با پوست آن بجوید، برای تازه و بهتر کردن نفس، چند دانه هل را بجوید و سپس پوست آن رااز دهان خارج کنید.
2 - چای نعناع بخورید. روغن معطر این گیاه به نعناع مزه وبوی مخصوص می دهد و ضد عفونی کننده قوی است و می تواند میکربهائی را که باعث بوی بد دهان می شوند، بکشد. هر وقت که فکر کردیداحتیاج است یک فنجان چای نعناع بنوشید.
برای درست کردن چای نعناع یک قاشق مرباخوری نعناع خشک یا دوقاشق مرباخوری نعناع تر را در مقداری آب جوش، به اندازه یک فنجان، بریزید و بگذارید ده دقیقه دم بکشد و سپس میل نمائید.
دندان درد
عاقلانه ترین کار در این مورد مراجعه به دندان پزشک است در عین حال روشهای زیر را نیز می توانید امتحان کنید.
1 - میخک; درد دندان را می توانید با میخک ساکت نمائید. یک قطره «اسانس » میخک را مستقیما به دندان مربوط بمالید. دردساکت می شود. اگر اسانس میخک در دسترس نباشد، یک دانه میخک رابه طوری که نوک آن به طرف دندان باشد، روی دندان قرار دهید وآن را با دندان به طرفین تکان دهید.
2 - کنجد; کنجد دست کم هفت ماده ضد درد دارد. مقداری کنجد رادر آب جوش، به میزان سه برابر وزن کنجد، قرار دهید تا این که در اثر جوشیدن، آب نصف شود. پس از آن که سرد شد، مقداری از این جوشانده را مستقیما روی دندان بگذارید.
سوزش تاق دل; در چنین مواقعی برای هضم سریع غذا، می توان اززردچوبه استفاده کرد چه گیاهان تلخ شیره گوارش را زیاد و جریان آن را تسریع می نمایند و باعث عبور سریع غذا از معده، توام باجلوگیری از تجمع آسید می شوند. بنابراین اگر به غذا، ادویه زردچوبه که گیاهی تند و ماده اساسی «کاری » (3) ]هندی است، اضافه نمائید می توانید سوزش معده را کاهش دهید.
نفخ روده
برای رفع نفخ روده، نعناع سودمند است. استرس می تواند باعث نفخ شکم شود. نعناع در رفع استرس(فشار روحی و جسمی)مفید است.
خوشبختانه بوی چای نعناع باعث آرامش اعصاب نیز می گردد، یک فنجان چای نعناع صبح و یک فنجان شب بخورید. البته بیشتر هم می توانید میل نمائید منتهی این چای را در حالت آرامش و آسایش آنهم جرعه جرعه و به اصطلاح با چشش(چشیدن)بخورید.
سوء هاضمه; مقداری زنجبیل را تازه به تازه گرد کنید و یا بارنده خرد نمائید و یک قاشق مرباخوری از آن را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید و بگذارید مدت 10 تا 15 دقیقه دم بکشد. سپس آن را بیالائی و بنوشید. راجع به زنجبیل و منافع دیگر آن شرح بیشتری می دهیم:
زنجبیل برای جلوگیری از تهوع صبحگاهی توصیه می شود.
سرفه; اگر سرفه های خشک سینه شما را می خراشد و شما را شب بیدار نگاه می دارد، یک فنجان دم کرده زنجبیل را نیز بیازمائید.
چون زنجبیل باعث تحریک ترشح مخاط می شود و سرفه را تسکین می دهدو از طرفی مایع گرم نیز تحریک خراش مانند سینه را آرام می نماید.
کمک به گوارش; زنجبیل همان طوری که ذکر شد، به تخفیف گاز روده و هاضمه کمک می نماید چه اثر شل کننده ماهیچه دارد و در نتیجه به رفع سوء هاضمه یاری می رساند. همچنین چنگ شدن و درد عادت ماهانه را کم می نماید. در تمام طول تاریخ این گیاه برای رفع عوارض یاد شده بکار رفته است. اما این نکته قابل ذکر است که مطالعه و پژوهشی که این ادعا را ثابت کند، انجام نگرفته است.
زنجبیل به جریان زردآب(صفرا)از زهره دان(کیسه صفرا)به روده کمک می کند و به همین سبب به گوارش غذا یاری می رساند.
سرطان; برخی اشارات مقدماتی مشعر بر این است که زنجبیل درپیش گیری و درمان سرطان موثر است مطالعه ای که سه سال پیش درآمریکا روی موش انجام گرفت، نشان داد به موشهائی که زنجبیل داده بودند، کمتر از موشهای دیگر دچار سرطان پوست شدند. درمورد انسان بسیار زود است که چنین قضاوتی بشود و باید مدتهاآزمایش شود تا چنین امری ثابت گردد.
چه وقت زنجبیل سودمند واقع نمی شود; گرچه زنجبیل شهرت خوبی دررفع سردرد دارد، اما دلیل روشنی بر این امر موجود نیست. اماسالیان درازی است که در هندوستان برای رفع ناراحتی عصبی بکاررفته است. مطالعات جدید در دانمارک نشان داده است، در فردی که دچار سردرد منزله ای(میگرن)بود، موثر شده است و برای اخذ نتیجه کلی باید روی افراد بیشتری مطالعه انجام گیرد. در کتابها ومجله های پزشکی مطالب زیادی از کتب قدیمه آورده اند که ادعا شده است که زنجبیل در درمان زخم معده، سرماخوردگی، رماتیسم، نقرس، بی کفایتی امور جنسی، افزایش کلسترل خون، آلرژی، ناراحتیهای قلبی... الی آخر موثر است.
بسیاری از این ادعاها براساس مشاهدات مردم عادی و یا مطالعه محدود روی حیوانات کوچک است.
زنجبیل چیست؟
زنجبیلی که مصرف می شود، «ریزوم » (4) یعنی ساقه زیرزمینی خشک شده زنجبیل است که می گویند برای تمام دردها سودمند است به استثنای ریزش موی سر!! جالب است که تمام این ادعاها بی خودنیستند. از هزاران سال پیش از این، زنجبیل به عنوان دارو وادویه مصرف شده است. یونانیان قدیم اثرات پرخوری را با زنجبیل از بین می بردند، بدین سان که مقداری زنجبیل را لای نان می گذاشتندو می خوردند که در نتیجه به پیدایش نان زنجبیلی منجر شد.
دریانوردان چینی زنجبیل را می جویدند تا از دریاگرفتگی درامان باشند که بعدها این امر، رسمی برقرار و متداول شد.
امروزه بهترین مورد مصرف آن چیست؟
1 - تهوع و دریاگرفتگی: اثر زنجبیل در این باره، مورد تاییدقرار گرفته است. مطالعه ای که در سال 1982 در آمریکا انجام گرفته به این نتیجه منجر شده است که حدود یک گرم زنجبیل بهتراز صد میلی گرم «درامامین (5) بهترین داروی دریاگرفتگی » درتخفیف علائم دریاگرفتگی است. پس از آن نیز هیئت کارشناسان گیاه شناسی آلمان پذیرفته اند که زنجبیل در پیش گیری ازدریاگرفتگی موثر است.
نکته: منظور از دریاگرفتگی یا به اصطلاح علمی «بیماری حرکت » (6) آن است که در اثر طوفان دریائی و حرکتهای شدید کشتی،سرنشینان او دچار تهوع و قی می شوند. امروزه این حالت در بعضی افراد موقع مسافرت با اتومبیل، قطار و هواپیما نیز عارض می گردد.
زنجبیل برعکس بسیاری از داروهای ضد دریاگرفتگی معمولی من جمله «آنتی هیستامین ها» قرص «اسکوپولامین » (7) مستقیما در معده اثر می کند نه در دستگاه مرکزی اعصاب در نتیجه آثار جانبی مانندخماری، خواب آلودگی و خشکی دهان ایجاد نمی کند.
زنجبیل همچنین تهوع ناشی از جراحی و یا شیمی درمانی را تخفیف می دهد. اما باید در این مورد فایده آن را در مقابل جلوگیری ازلخته شدن بالقوه خون را در نظر گرفت.
و باید مطالعات برنامه ریزی شده بالینی در این مورد انجام گیرد تا مساله ثابت شود.
چه مقدار زنجبیل؟ اگر به عنوان جلوگیری از تهوع و یا برای کمک به هاضمه زنجبیل مصرف می کنید می توانید با دو قاشق چای خوری گرد زنجبیل چای مطبوع درست نمائید. اگر خودتان زنجبیل را خردمی کنید نصف قاشق چای خوری کافی است و برای شیرین نمودن آن کمی عسل بیفزائید. حدود نیم ساعت پیش از مسافرت برای جلوگیری ازعارضه تهوع در اثر حرکت هواپیما، اتومبیل و قطار و غیره می توانید از چای زنجبیل استفاده نمایید.
پی نوشتها:
1 - یکی از آنها به اسم لاتینی «داندلیون » است. دارای گل زرد کوچکی است که دانه آن مصروف به قاصد است.
2 - Cineole.
3 - Carris Carries.
4 - Rhizome.
5 - Dramamine.
6 - Motion sickness.
7 - Scopolamine.
