مشکلات گوارشی از شایع ترین مشکلات جسمی هستند که افراد بسیاری را روانه مطب پزشکان می کنند. همه ما در طول زندگی این مشکلات که ساده ترین آنها دردهای شکمی، اسهال و نفخ شکم هستند، برایمان پیش آمده است. گاهی اوقات شما خودتان بدون مراجعه به پزشک می توانید مشکل تان را حل کنید و از پس اسهال یا درد شکم تان برآیید. در اینجا تعدادی از شایع ترین مشکلات گوارشی را می خوانید و از راه های درمان آنها مطلع می شوید.
اسهال
یکی از اصلی ترین علت های اسهال مسمومیت خفیف غذایی است. بسیاری از افرادی که با هواپیما به خارج از کشور سفر می کنند یا از شهر خود به شهر دیگری می روند هم دچار اسهال می شوند؛ چرا که بدن شان باید خود را با باکتری های جدیدی که در آب و غذای آن کشور یا شهر جدید وجود دارد، وفق دهد.
چه باید کرد؟
برای درمان اسهال هیچ چیز بهتر از گذشت زمان نیست. دکتر آمیت بهان، یکی از متخصصان بیماری های معده و روده در بیمارستان آمریکا در این باره می گوید: «باید به بدن اجازه دهید خودش را تخلیه کند و سموم را بیرون بریزد. ولی اگر دیدید چندین روز است اسهال دارید و آب بدن تان را از دست داده اید و این روند در کار و زندگی شما اختلال ایجاد کرده یا در شب از خواب بیدارتان می کند، به پزشک مراجعه کنید. از دست دادن آب بدن بسیار خطرناک است و اگر کنترل نشود و همین طور ادامه یابد، جان بیمار را تهدید می کند. زمانی که به پزشک مراجعه می کنید از او بپرسید که اگر بار دیگر اسهال گرفتید و اسهال تان خفیف بود، در منزل از چه داروهایی می توانید استفاده کنید تا حال تان بهتر شود. داروهایی وجود دارند که بدون نسخه هم می توان آنها را تهیه کرد و در درمان اسهال های خفیف مفید هستند. اما اگر با پزشک مشورت نکرده اید و به درستی نمی دانید کدام دارو را بخرید، سرخود این کار را نکنید؛ چرا که مصرف اشتباه هر دارویی بدون آگاهی از شیوه مصرف آن خطرناک است.
گاز شکم
با وجودی که بسیاری از ما سعی می کنیم گاز شکم مان را کنترل و آن را پنهان کنیم، ولی این حالت یکی از نشانه های سلامت بدن است. به گفته دکتر میشل ولف، متخصص بیماری های معده و روده دانشکده پزشکی دانشگاه بوستون، گاز شکم به دو علت ایجاد می شود؛ یکی خوردن غذاهایی که باعث تولید گاز می شوند و دیگری بلعیدن هوا. سبزی های سبز، میوه های با پوست، نوشیدنی های حاوی کربنات، کلم و لوبیا موادی هستند که باعث تولید گاز در روده می شوند. گروه دیگر هم کسانی هستند که هنگام غذا خوردن هوا می بلعند. این اتفاق هنگام نوشیدن مایعات با نی روی می دهد یا کسانی که موقع غذا خوردن حرف می زنند، هنگام غذا خوردن دهان شان باز است یا تند غذا می خورند. برخی افراد هم وقتی عصبی می شوند، در روده های شان گاز تولید می شود.
چه باید کرد؟
اگر گاز شکم تان شما را خیلی ناراحت می کند و به دردسر می اندازد، می توانید از دارویی استفاده کنید که باعث کاهش گاز روده ها می شود. اگر نمی دانید از چه دارویی مصرف کنید، از دکتر داروساز داروخانه یا از پزشک تان بپرسید.
گرفتگی شکم
این حالت در زنان معمولا در دوران قاعدگی شان رخ می دهد و گاهی با تهوع، درد معده یا اسهال همراه است. دکتر نانسی کوسلر، متخصص زنان و زایمان مرکز پزشکی در اوهایوی آمریکا می گوید: «تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی باعث گرفتگی عضلات شکم و اسهال یا حالت تهوع می شوند.» برای رفع این مشکل و کاهش خونریزی می توانید 12 تا 24ساعت پیش از شروع قاعدگی قرص ایبوبروفن یا مفنامیک اسید بخورید. فقط یادتان باشد که حتما هنگام خوردن این قرص ها معده تان پر باشد چون این قرص ها به معده خالی آسیب می رسانند.
احتباس آب و نمک و نفخ معده
هیچ کس دوست ندارد پف کند و وزنش چند کیلو اضافه و لباس هایش به او تنگ شود. دکتر دیوید.سی.متز، استاد دانشگاه پنسیلوانیا می گوید: «وقتی می بینید که پف کرده اید و چند کیلو چاق شده اید، خیلی نگران نباشید؛ بسیاری عوامل از قاعدگی گرفته تا یبوست می توانند باعث بروز این حالت شوند.»
برای رفع این حالت چه کنیم؟
باید تا حد ممکن مصرف نمک را محدود کرد، چون نمک باعث جمع شدن آب در بدن می شود. همچنین باید از خوردن غذاهایی که باعث تولید گاز می شوند، خودداری کنید. غذاهایی مثل لوبیا، بروکلی و گل کلم از این دسته هستند. تا زمانی که نمی توانید لاکتوز موجود در شیر را تحمل کنید و دچار نفخ معده می شوید، به جای شیر، ماست بخورید.
ریفلاکس (برگشت اسید معده به درون مری)
دکتر مین ناین از پزشکان مرکز سرطان فاکس چیس در فیلادلفیا می گوید:«بازگشت اسید معده به داخل مری یا گلو بیشتر هنگامی که دراز کشیده اید، روی می دهد. بازگشت اسید معده به داخل مری یا دهان باعث می شود دچار درد در قفسه سینه شوید یا گلوی تان درد بگیرد و سرفه کنید.» حالت شایع دیگری که حتما درباره آن شنیده اید، سوزش سر دل است که در واقع اثر ریفلاکس است. خوردن غذاهای پر ادویه قبل از خواب، زیاد خوردن یا تند غذا خوردن می تواند علت بروز ریفلاکس باشد.
راه حل
دکتر ناین مصرف داروهای ضد اسید را که توسط پزشک تجویز شده باشند، توصیه می کند. همچنین، باید از مصرف الکل و سیگار و نیز خوردن غذا در آخر شب اجتناب کرد.
حالت تهوع
اگر باردار یا دچار بیماری خاصی که ایجاد حالت تهوع می کند نیستید، داشتن حالت تهوع غیر عادی است. یکی از ساده ترین، راه های درمان این حالت مصرف ریشه زنجفیل است . علت واقعی تاثیر این گیاه هنوز به درستی شناخته نشده است، ولی عده ای از کارشناسان بر این عقیده اند که زنجفیل باعث می شود غذا سریع تر از معده به روده برسد. در واقع، این گیاه سرعت انتقال غذا از معده به روده را افزایش می دهد. دکتر چارلن پراتر، دانشیار بیماری های دستگاه گوارش درباره اثرات زنجفیل در درمان این حالت ناخوشایند می گوید:«زمانی که زیاد غذا خورده باشم و احساس تهوع کنم، یک لیوان چای زنجفیل می خورم تا معده ام آرام شود. درست کردن این چای آسان است. فقط کافی است زنجفیل رنده شده تازه را در آب بریزید. و مقداری عسل به آن اضافه کنید و بنوشید.»
درد بعد از غذا خوردن
این حالت معمولا به دلیل زیاد خوردن، تند خوردن و یا در وقت نامناسب غذا خوردن ایجا د می شود.
راه حل
خوردن فست فود را کنار بگذارید و آرام تر غذا بخورید. اگر اهل خوردن هله هوله نیستید و آرام غذا می خورید ولی همچنان پس از مصرف غذا معده و شکم تان درد می گیرد، ممکن است به بیماری کیسه صفرا دچار باشید. دکتر فرانسیسکو ماررو، متخصص بیماری های دستگاه گوارش درباره این مشکل می گوید: «زنان بیش از مردان به سنگ کیسه صفرا دچار می شوند و گاهی هیچ علتی برای ابتلا به آن وجود ندارد.»
یبوست
به گفته پزشکان شما باید دو یا سه بار در روز اجابت مزاج داشته باشید تا روده های تان سالم باشند. یبوست مشکل بسیار شایعی است و همه افراد از هر سن و جنسی را مبتلا می کند؛ ولی در زنان شایع تر است. عده ای از متخصصان عقیده دارند که هورمون های بدن زنان با بدن مردان فرق دارد و به گونه ای است که باعث کند شدن فرایند هضم غذا می شود.
چه باید کرد؟
اگر هر روز اجابت مزاج ندارید، خیلی نگران نباشید. چنانچه دیگر علائم یبوست مانند نفخ معده و جمع شدن گاز در شکم را دارید، بهتر است بیشتر فیبر بخورید. میوه، سبزی، غلات و لوبیا منبع خوب فیبر هستند. همچنین در ابتدای هر روز غلات صبحانه پر از فیبر بخورید. نداشتن تحرک بدنی هم گاهی باعث یبوست می شود. هر روز سی دقیقه ورزش کنید و مایعات فراوان بنوشید. اگر این کارها را انجام دادید همچنان یبوست داشتید، استفاده از یک ملین ساده مفید خواهد بود.
درد حاصل از گرسنگی
انقباض های معده و دستگاه گوارش وقتی خالی باشد، بیشتر روی می دهد. دردهای معده در واقع پیام هایی هستند که دستگاه گوارش به مغز می فرستد تا نشان دهد زمان آن رسیده که به معده غذا برساند.
راه حل
ساده ترین راه حل این است که غذا بخورید! ولی به خاطر داشته باشید که گاهی درد معده فقط نشان دهنده گرسنگی نیست. گاهی اوقات افراد درد تیر کشنده ای را حس می کنند که با غذا خوردن بهبود می یابد. دکتر مارک بب یاستکی، متخصص گوارش در نیویورک می گوید: «این می تواند نشان دهنده زخم معده باشد. اگر این درد ادامه پیدا کرد، به پزشک مراجعه کنید. ولی اگر زخم معده نداشته باشید و این درد به خاطر اشتهای شما باشد، بهتر است در طول روز با خوردن وعده های سالم ولی کوچک معده تان را پر نگه دارید.
منبع:نشریه ی دنیای سلامت، شماره ی 53.
/ج
