مجله سیب سبز - ستاره سمایی: این روزها وقتی فردی در فامیل دچار بیماری‌های سختی مثل سرطان و. . . می‌شود، مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها از روزگار خود می‌گویند که این‌قدر بیماری‌ها زیاد و عجیب و غریب نبودند و علتش را خورد و خوراک‌های سالم مردم می‌دانند! مسلما سال‌ها پیش گوشت، مرغ و ماهی هورمونی و سرب‌دار در بازار این‌قدر رواج نداشت، همه‌چیز به صورت طبیعی رشد می‌کرد و سالم بود.
شاید از زرشک‌پلو و مرغی که پای ثابت مجالس عزا و عروسی‌مان است تا ماست و ترشی کنار غذای‌مان و حتی میوه‌های مختلفی که با هم مصرف می‌کنیم، همگی باعث اختلال سلامت‌مان شده‌اند. شاید بسیاری از غذاهایی که شما در یک سفره کنار هم می‌چینید، سلامتی‌تان را تهدید کند و میل کردن آنها با یکدیگر در یک وعده هیچ خوشایند نباشد. در ادامه دکتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی به شما خواهد گفت برای خوردن خوراکی‌های مختلف بهتر است چه نکاتی را رعایت کنید و از خوردن کدام مواد غذایی با هم خودداری کنید تا بدنی سالم‌تر و زندگی شاداب‌تر داشته باشید.
از زرشک‌پلو با مرغ تا باقالی‌پلو با ماهیاز مهمانی‌های رسمی تا جمع‌های خودمانی، زرشک‌پلو با مرغ می‌تواند زینت سفره ایرانی باشد؛ خوش‌خوراک است و کمتر کسی پیدا می‌شود که این غذا را دوست نداشته باشد. اما می‌گویند زرشک‌پلو گزینه مناسبی برای همراهی مرغ نیست! بااینکه از دیدگاه طب سنتی تمام گوشت‌ها طبع گرمی دارند، اما در این میان ماهی از همه سردتر است و بعد از آن مرغ قرار دارد که طبعش نسبتا خنک است، بنابراین همراهی مرغ با زرشک که طبع سردی دارد، باعث سردتر شدن طبع مرغ شده و می‌تواند هضم غذا را برای بدن سخت‌تر کند، پس بهتر است در خوردن چنین غذایی زیاده‌روی نکنید یا زعفران را چاشنی کار کنید.
همچنین باقالی‌پلو با ماهی در عین خوشمزه بودن، ترکیب چندان مناسبی نیست چراکه باقالی نفخ زیادی ایجاد می‌کند و ماهی هم در میان گوشت‌ها سردترین طبع را دارد و رطوبت ایجاد می‌کند. ازآنجا که رطوبت پایه به وجود آمدن نفخ است، خوردن باقالی نفاخ همراه ماهی می‌تواند فرد را دچار باد شکمی کند، البته اگر به خوردن چنین غذایی علاقه دارید، بهتر است ابتدا ماهی را در سسی از روغن کنجد و ادویه آویشن و نهایتا مقداری آرد خوابانده و بعد سرخ کنید تا طبعش متعادل شود. درضمن بعد از خوردن این غذا خرما میل کنید تا مزاج‌تان به هم نریزد و به‌اصطلاح سردی‌تان نشود!
بهترین همراه غذااگر سر سفره غذا هم ماست باشد و هم سالاد، کدام را انتخاب می‌کنید؟ شاید هم انتخابی در کار نباشد و هر دو را امتحان کنید، اما خوب است بدانید از نظر طب سنتی بهترین و ایده‌آل‌ترین کار این است که هر غذا، نوشیدنی و چاشنی به‌تنهایی خورده شود یا همراه با مصلحاتش مصرف شود تا مزاج فرد را دچار اختلال نکند، مثلا برای همراهی غذا سبزی‌ها به‌خصوص ریحان، ترخون و تره که طبع گرمی دارند بهترین گزینه هستند. سالاد و ماست، هر کدام به صورت جداگانه، بهتر است به‌عنوان میان‌وعده استفاده شوند و حداقل یکی، دو ساعت قبل از غذای اصلی خورده شوند.
در ضمن یادتان باشد اگر برای همراهی غذا ترشی را انتخاب می‌کنید یا غذای‌تان حاوی آبلیمو است، از خوردن ماست و لبنیات همراه آن صرف‌نظر کنید، کلا طب سنتی درهم خوری را منع کرده چراکه مواد غذایی مختلف به شیوه‌های مختلفی در معده پخته می‌شوند، به عبارت دیگر مواد غذایی مختلف متابولیسم‌های متفاوتی دارند و آنزیم‌های متفاوتی برای هضم هر کدام‌شان نیاز است، امکان دارد آنزیم هضم یکی، مُخِل هضم دیگری باشد. برای همین گفته شده مواد مختلف هم‌زمان با هم خورده نشوند.
برخی مواد از لحاظ مزاجی با یکدیگر تداخل دارند و بر هم اثر منفی می‌گذارند مثلا ماست و ترشی طبع بسیار سردی دارند و خوردن این مخلفات با غذا یا حتی به‌تنهایی توصیه نمی‌شود و اگر هم‌زمان با هم خورده شوند، سردی‌شان دوچندان شده و فرد را اذیت می‌کنند. اگر دوست دارید همراه غذا ترشی میل کنید، بهتر است دقت کنید که دچار سوءهاضمه نباشید، ضمن اینکه از ترشی‌هایی که حاوی میوه‌های گرم مثل سیر، انبه، گیاه کبر و. . . یا ادویه‌های گرم مثل سیاه‌دانه، فلفل و دارچین و. . . هستند، استفاده کنید.
تن‌ماهی را با تخم‌مرغ نخوریدحتما شما هم تا به حال یکبار روی تن ماهی‌تان تخم‌مرغ شکسته‌اید! یا شاید عادت دارید نیمروی‌تان را با نان و پنیر میل کنید، یا مخلوطی از گوشت گوسفند و گوساله را در خورش‌های‌تان بریزید اما خوب است بدانید هیچ‌کدام از اینها نه‌تنها ترکیبات خوبی نیستند که حتی طب سنتی آنها را منع کرده است. درحقیقت غذاهای مختلف در طب سنتی به دسته‌های مختلفی تقسیم شده‌اند که در آن میان خوردن سه دسته از غذاها با هم به‌شدت منع شده: لبنیات، تخم‌مرغ و گوشت‌ها. یعنی هیچ‌کدام از این غذاها را (دو به دو یا هر سه را با هم) مصرف نکنید چون هرکدام از آنها یک غذای کامل هستند، حتی برای مرینیت (مزه‌دار) کردن ماهی و بعضی گوشت‌ها آنها را در تخم‌مرغ نخوابانید.
ماست و ماهی، یک ترکیب نامناسباز قدیم گفته‌اند ماست را با ماهی نخورید که کک و مک می‌آورید، اما آیا این ادعا واقعا درست است؟!
طب سنتی چهار مرحله هضم را برای غذاها تعریف می‌کند و درنهایت معتقد است غذا با گذراندن این مراحل هضم تبدیل به بافت‌های بدن یعنی پوست، گوشت، خون و... می‌شود. اگر این مراحل هضم کامل و درست نباشند، این غذاها باز هم تبدیل به بافت‌های بدن می‌شوند با این تفاوت که بافت خوب، سالم، کامل و شفافی که باید، به وجود نمی‌آید مثلا پوستی درست می‌شود که کدر است و به زیبایی و شفافی یک پوست سالم نیست. این اتفاق به خاطر فضولاتی است که در بافت باقی مانده و مراحل هضم به خوبی طی نشده است.
نکته دیگری که در این میان نباید فراموش کرد این است که هرچه غذا طبع سردتری داشته باشد، بیشتر مشکل‌ساز می‌شود. خوردن ماست که طبع سردی دارد، همراه ماهی که آن هم در میان گوشت‌ها سردترین طبع را دارد، باعث تولید خلط خام زیادی در بدن می‌شود و درنهایت بافت‌های تازه بدن- آن‌طور که باید و شاید- زیبا، شفاف و سالم نخواهند بود.
چای را با چی بخوریم؟دقت کرده‌اید زمستان‌ها چقدر چای و دارچین می‌چسبد؟ تابستان‌ها هم چای و آبلیمو یا چای و نعناع حسابی تر و تازه‌مان می‌کند، اما به نظرتان بهترین چاشنی چای چیست؟ اصلا بهتر است چای سیاه بنوشیم یا چای سبز؟ شاید هم قهوه گزینه بهتری برای نوشیدنی‌های درطول روزمان باشد.
به تشخیص طب سنتی، چای سیاه طبع نسبتا سردی دارد و مصلحش برای افراد گرم‌مزاج شیر است، درواقع این افراد باید چای را در شیر دم کنند، شیرچای یک نوشیدنی خوش‌طعم و مقوی است اما مصلح چای سیاه برای کسانی که طبع سردی دارند ادویه‌های گرم مثل زنجبیل، دارچین، هل و زعفران است.
برعکس چای سیاه، طبع چای سبز و قهوه، گرم و خشک است و نیاز به مصلح دارند. از آنجا که قهوه و کاکائو در مناطق گرمسیر و بسیار مرطوب رشد می‌کنند، مصرف این خوراکی‌ها برای ساکنان همین مناطق بسیار مناسب است چراکه باعث می‌شود کمی بدن‌شان خشک شود و دچار بیماری‌های رطوبتی نشوند، اما در منطقه‌ای که کشور ما در آن واقع شده و بیشتر نقاطش کویری است، خوردن بیش از حد این مواد می‌تواند باعث اختلال شود. همچنین افرادی که خشک‌مزاج یا گرم‌مزاجند اصلا نباید در مصرف چای سبز و قهوه زیاده‌روی کنند زیرا با مشکلاتی مثل یبوست، خشکی و خارش پوست و. . . مواجه خواهند شد.
البته اگر بخواهید نوشیدنی درست کنید که با همه طبع‌ها سازگار باشد، توصیه می‌کنیم این نوشیدنی هندی را امتحان کنید، چای را با شیر، زنجبیل و قدری عسل دم کنید. به این ترتیب که به‌ازای هر یک لیوان شیر، یک قاشق مرباخوری سرخالی چای خشک، نصف قاشق مرباخوری پودر زنجبیل یا به اندازه دو بند انگشت زنجبیل تازه و یک قاشق مرباخوری عسل را مخلوط کرده و روی شعله ملایم بگذارید تا به‌تدریج جوش بیاید و چای رنگ بیندازد. این نوشیدنی به‌خاطر زنجبیل کلسیم خوبی دارد و با تحریک عروق خونی دستگاه گوارش، جذب کلسیم را افزایش می‌دهد.
یک نوع میوه لطفامتخصصان طب سنتی معتقدند خوردن چند نوع میوه با هم خوب نیست و بهتر است فرد یک نوع میوه میل کند، البته مصرف هم‌زمان میوه‌هایی مثل پرتقال و نارنگی که از یک خانواده هستند مشکل کمتری ایجاد می‌کند اما خوردن خیار به تنهایی، به‌خصوص در فصل سرد می‌تواند باعث مشکلاتی مثل نفخ و سوءهاضمه و در معده‌های مرطوب باعث ترش کردن، رخوت و سستی، خواب‌آلودگی و اختلال حافظه شود. یکی از ساده‌ترین و البته معمول‌ترین مصلح خیار، نمک است.
مثلا موز که می‌تواند یبوست ایجاد کند، بهتر است به صورت حلقه‌حلقه، مقداری عسل یا شکر روی آن ریخته و میل شود یا بعد از خوردن آن مقداری نمک میل شود.
ماست و خیار در زمستان؛ ممنوعماست و خیار که این روزها پای ثابت مهمانی‌های‌مان است قبلا به‌عنوان یک تجویز طبی، در همین منطقه آب و هوایی ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت اما مصرف آن در تمام فصول رایج نبوده است، بلکه در تابستان‌ها آن هم به‌عنوان یک غذا مصرفش توصیه می‌شده و هاضم آن (موادی که به هضم کمک می‌کنند) آویشن، زنیان و نعناع است و مصلحش مربای زنجبیل یا سایر مرباهای گرم مثل مربای هویج (که داخل ماست می‌ریزند). ماست و خیار و آبدوغ خیار در مناطقی مثل کرمان، سمنان، یزد و... که آب و هوای گرم و خشکی دارند و مردم در تابستان دچار کمبود مایعات می‌شوند به‌عنوان ناهار یا شام مصرف می‌شد.
این خوراک سبک را با مقداری کشمش و گردو همراه می‌کردند تا کمی طبعش گرم‌تر شود البته استفاده از هر خوراکی در مناطق مختلف متفاوت و وابسته به محصولات کشاورزی همان منطقه بوده است، اما به هر حال مصرف هر خوراکی جایگاه مشخصی داشته و همه چیز با امروز که مردم در تمام فصول همه نوع خوراکی و میوه‌ای مصرف می‌کنند متفاوت بوده است. قدیم‌ها هر فصلی میوه خاص خودش را داشت و مردم فقط میوه‌های همان فصل را می‌خوردند به همین خاطر دچار اختلالات طبعی و مزاجی نمی‌شدند اما امروز در تمام فصول همه نوع میوه و خوراکی در دسترس است، بنابراین به توصیه پزشکان باید مواد غذایی را گزینشی و آگاهانه مصرف کنیم.
