دکتر سید ضیاءالدین مظهری؛ متخصص تغذیه
بعضی از داروها با تاثیر بر روی سیستم CNS باعث کاهش اشتها می شوند که بدلیل عوارض جانبی زیاد امروزه کاربرد خود را در سیستم درمانی از دست داده اند.
نمونه هایی از این دسته می توان به سیبوترامین، آمفتامین و فن ترمین اشاره نمود که در ادامه به هر کدام جداگانه می پردازیم.
الف) داروی لاغری سیبوترامین
از بازجذب سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین جلوگیری میکند. در آمریکا با نام تجاری Meridia و در آلمان با نام تجاری Reductil شناخته میشود.
سیبوترامین یک سرکوبکننده اشتها است. در صورت استفاده از این دارو باید به عنوان یک درمان مکمل همراه با مصرف آن با رژیم کم کالری، ورزش و اصلاح رفتار نیز به کار گرفته شود.
متاسفانه مصرفکنندگان این دارو به سرعت با دارو سازش مییابند به طوری که معمولا از وزن آنها بیش از 5-10 درصد کم نمیشود.
این دارو سطح کلسترول و تریگلیسیرید را کاهش داده همچنین در ابتدا به عنوان یک داروی ضدافسردگی به بازار عرضه شد ولی به دلیل تاثیر کم آن در درمان افسردگی مصرف گستردهای پیدا نکرد.
این دارو به مقدار 10-15 میلیگرم در روز به مدت 24 هفته قادر به کاهش وزنی معادل 4-5 کیلوگرم بیش از مقدار انتظار با رژیم بدون مصرف دارو میباشد.
در پژوهشهای انجام شده عوارض جانبی مشاهده شده عبارتاند از
خشکی دهان در 17 درصد
اختلال در خواب و بیخوابی ناخواسته در 85/5 درصد
سوزن سوزن شدن بدن در 12 درصد
اختلال در ریتم ضربان قلب (آریتمی) در 2 درصد
و یبوست در 11 درصد مصرفکنندگان گزارش شده است.
نکات قابل توجه در هنگام مصرف داروی سیبوترامین
مصرف این دارو برای افرادی که دارای حساسیت بوده و یا به بیاشتهایی یا بیشخوریهای عصبی دچار هستند، توصیه نمیشود.
مصرف این دارو همراه با داروهای کاهشدهنده اشتها، ضدفشارخون، ضدافسردگی، ضدسرفه، داروهای اعصاب، داروهای ضد میگرن، آنتیهیستامین، مسکنها و آرامبخشها ممنوع میباشد.
افرادی که دچار نارسایی قلبی، آریتمی و سابقه سکته قلبی هستند، نباید از این دارو استفاده کنند.
در مورد افرادی که دچار بیماری کلیوی یا کبدی شده و یا آب سیاه glucoma و مشکلات غده تیروئید یا سنگ کیسه صفرا هستند، مصرف این دارو میبایستی تحت نظر متخصص و با احتیاط کامل انجام پذیرد.
مصرف این دارو برای سنین پایینتر از 16 سال و بالای 65 سال توصیه نمیشود.
مصرف این دارو در بارداری و شیردهی تجویز نمیشود. و اخیراً نیز بطور کلی مصرف دارو را توصیه نمینمایند.
ب) داروی لاغری آمفتامین
این دارو بر مغز اثر گذاشته و دسترسی به نوراپینفرین را افزایش میدهد و باعث کاهش اشتها میشود که به دلیل اثرات سوء بر افزایش ضربان قلب و فشارخون مصرف آن جهت درمان چاقی توصیه نمیشود.
ج) داروی لاغری فنترمین
این دارو از لحاظ ساختاری مشابه آمفتامین عمل کرده و فشارخون را بالا میبرد.
ولی اثرات قلبی عروقی آن نسبت به آمفتامین کمتر است. FDA مصرف این دارو را برای کوتاه مدت (3-2) ماه تصویب کرده است.
بیشترین اثربخشی به میزان 15-37/5 میلیگرم در صبح ناشتا و یا 12-14 ساعت قبل از استراحت است.
عوارض جانبی آمفتامین و فنترمین
ناآرامی، بیخوابی، لرزش، تاکیکاردی، (بینظمی ضربان قلب)، تهوع، اسهال، یبوست، خشکی دهان، بزرگی مردمک چشم، آریتمی و افزایش فشارخون است.
د) داروهای لاغری فنفلورامین هیدروکلراید و دکسفنفلورامین هیدروکلراید
این دسته دارویی نیز با افزایش سطح سروتونین مغزی عمل میکنند.
این داروی کاهش دهنده اشتها به علت اثرات جانبی بر روی دریچههای قلبی و هیپرتانسیون ریوی در سال 1997 توسط FDA غیرمجاز شناخته شدند.