منیره نوری فرد
یکی از معمول‌ترین دردها سردرد است که عوامل متعددی می‌تواند سبب بروز آن شود.
رایج‌ترین سردردها سردردهایی هستند که گاه و بی‌گاه بروز می‌کنند و تقریباً 90 درصد افراد آن را تجربه کرده و یا در آینده خواهند کرد.
این نوع سردرد در میان زنان رایج‌تر است. در این سردرد، فرد احساس نوعی سنگینی و درد در ناحیه سر، کاسه سر و گردن دارد.
اگرچه علل اصلی بروز آن هنوز شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد گرفتگی یا کشیدگی در عضلات گردن و کاسه سر که می‌تواند در نتیجه استرس و فشار روحی روانی و یا حتی جسمی، افسردگی، اضطراب یا جراحت در سر ایجاد گردد، به‌تدریج در ناحیه سر باعث درد شود.
امروزه کارشناسان بر این باورند که بروز تغییراتی در مواد شیمیایی مغز یکی از عوامل اصلی این نوع سردردهاست.
این مواد شیمیایی مانند سروتونین، اندورفین و... به ارتباطات سلول‌های عصبی مغز کمک کرده و ایجاد نوسان در میزان این مواد شیمیایی گیرنده‌های درد را در مغز فعال و در نتیجه فرد احساس درد در ناحیه سر می‌کند.
بعضی عوامل می‌توانند موجب این نوع سردردها شوند که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استرس
افسردگی
نگرانی و اضطراب
قرار گرفتن در یک وضعیت برای مدت طولانی
کار کردن در یک وضعیت سخت و ناراحت‌کننده برای مدت طولانی
برخی معتقدند حساسیت به برخی غذاها نیز می‌تواند یکی از عوامل بروز این نوع سردردها باشد.
اگر یک دفترچه یادداشت روزانه داشته باشید، می‌توانید عوامل و محرک‌هایی را که سبب بروز سردرد در شما می‌شوند شناسایی و با حذف آن عوامل، از سردرد جلوگیری کنید.
شروع سردرد را در دفتر خود یادداشت و ذکر کنید که طی 24 ساعت گذشته چه مواد غذایی یا چه نوشیدنی‌هایی مصرف کرده‌اید.
همچنین ذکر کنید که چه مدت خوابیده‌اید و آیا در طول شب گذشته خواب خوبی داشته‌اید؟ و نیز یادداشت کنید که قبل از بروز سردرد چه اتفاق و یا پیشامد خاصی در زندگی روزمره شما رخ داده و آیا این اتفاق، شما را دچار استرس کرده
است؟ و اینکه این سردرد چه مدت طول کشیده و چگونه متوقف شده است.
در نهایت با مطالعه و بررسی دقیق یادداشت‌های خود می‌توانید عوامل متعددی را که در زندگی روزمره سبب ایجاد سردرد در شما می‌شوند، شناسایی کرده و در صدد حذف آنها برآیید.
برخی معتقدند دوش گرفتن (آب سرد یا گرم) می‌تواند به کاهش سردرد در آنها کمک کند.
با ایجاد تغییرات ساده در سبک زندگی نیز می‌توان از بروز سردرد جلوگیری کرد؛ به عنوان مثال، خواب کافی، ورزش کردن، انجام ورزش‌های مخصوص عضلات گردن و پشت سر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
تغذیه مناسب و رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات تازه، مواد معدنی و فیبر به سلامت عمومی بدن کمک کرده و در نتیجه از بروز سردردهای متوالی می‌کاهد.
اگر فکر می‌کنید شغل شما یکی از دلایل بروز سردردتان است، به دنبال راه چاره‌ای برای کاهش استرس‌های ناشی از کار خود باشید.
استفاده از روش‌های آرام‌سازی مانند «یوگا» و «تایچی»، اگر تحت نظر یک کارشناس و مربی مجرب انجام شود، می‌تواند در درمان سردردها بسیار مؤثر باشد.
همانگونه که اشاره شد، سردردها انواع مختلفی دارند که یکی از آنها سردردهای میگرنی است.
بیماری میگرن تنها پیامد دنیای مدرن نیست، بلکه در دست‌نوشته های قدیم مصریان نیز مطالبی در این باره وجود دارد.
آنها نوشته‌اند که از سردردهای طولانی‌مدت رنج می‌برده‌اند؛ تا جایی که آرزوی داشتن سر جدیدی می‌کردند!
سردردهای میگرنی یکی از عارضه‌های ناراحت‌کننده و عذاب‌آور است که هنوز دانش پزشکی نتوانسته درمان قطعی برای آن بیابد.
این بیماری که زمینه‌های ارثی و خانوادگی نیز دارد، در زنان چند برابر مردان بروز می‌کند؛ به طوری که حدود 70 درصد از بیماران میگرنی زن و 30 درصد مرد هستند.
در حال حاضر داروهای زیادی وجود دارند که به کاهش درد و شدت حملات میگرنی و همچنین کاهش تعداد دفعات حملات میگرنی کمک می‌کنند؛ اما نمی‌توانند از بروز این حملات کاملاً جلوگیری کنند.
مدت زمان سردردهای میگرنی از 4 تا 72 ساعت متغیر است. این سردردها با سردردهای معمولی تفاوت دارد.
سردردهای میگرنی ضربان‌دار و شروع درد معمولاً تدریجی است. تیر کشیدن‌های شدید و دردهای به‌شدت ناتوان‌کننده از خصوصیات دیگر این نوع سردرد می‌باشد.
دردهای میگرنی معمولاً در ناحیه گیجگاهی پیشانی و یا پشت سر بروز می کنند. شروع این سردردها معمولاً همراه با اختلالاتی در بینایی، از قبیل کج و معوج و یا زیگزاکی دیدن است.
با شدت یافتن سردرد، معمولا حالت تهوع و استفراغ نیز در فرد ایجاد می‌شود. بعضی مواقع شدت درد آنقدر زیاد است که فرد نسبت به هر نوع سر و صدا و یا نور حساس شده و به طور کلی تحریک‌پذیر و دچار عدم تمرکز می‌گردد.
این علائم معمولاً بیشتر از یک روز به طول نمی‌انجامد؛ اما از آن جایی که فرد روز سخت و پردردی را گذرانده است، تا چند روز پس از آن احساس ضعف و خستگی شدید دارد.
حملات میگرنی بعضی مواقع به طور ناگهانی بروز می‌کند و در بعضی موارد نیز طی یک دوره تکرار می‌شود.
به طور کلی، تجربه افراد از میگرن تا حدی متفاوت است. با افزایش سن، تعداد حملات و شدت درد کاهش می‌یابد.
هنگامی که سردردهای میگرنی به سراغ فرد می‌آید، او باید تمام کارهای خود را کنار گذاشته و به مکان تاریک و آرامی پناه ببرد؛ زیرا معمولاً پس از خوابیدن و استراحت، از میزان درد کاسته می‌شود.
افراد میگرنی شخصیت وسواسی و تحریک‌پذیری دارند و در برابر استرس‌ها آسیب‌پذیرتر از دیگران هستند.
بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند هنگام شروع درد با دستمالی محکم سر خود را ببندند که البته این کار تا حدی در بهبودی مؤثر است (کمپرس آب سرد و یا استفاده از یک دستمال پارچه‌ای خنک در ناحیه‌ای از سر که دچار درد می‌باشد، مفید است).
عوامل تأثیرگذار و شایع که سبب ایجاد حملات میگرنی می‌شوند، بسیار متنوع و گسترده هستند، ولی عمده‌ترین آنها عبارتند از:
بی‌خوابی، پرخوابی، از خواب پریدن
استرس‌های روحی، اضطراب و حتی رهایی ناگهانی از استرس
بوهای تند و تحریک‌کننده، برخی ادکلن‌ها و عطرها
برخی غذاها
استحمام طولانی
غذاهای چرب
مشروبات الکلی، به‌ویژه شراب قرمز
پنیر مانده
انواع شکلات و قهوه و برخی نسکافه‌ها
گوجه‌فرنگی
مواد غذایی فرآوری شده، از قبیل سوسیس و کالباس
پیاز و پیازچه و تره‌فرنگی
فلفل و ادویه‌ها و انواع ترشی
رفتن به جاهای شلوغ و پرسر و صدا
برخورد هوای سرد به پیشانی
رفتن به مکان‌های بسیار روشن و پرنور؛ مثل جاهای پوشیده از برف
مصرف قرص‌های ضدبارداری
قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور و حرارت
ضربه‌های شدید و ناگهانی به سر
مصرف قرص‌های نیتروگلیسیرین
تغییر ساعت در مسافرت‌های دوردست
آلودگی هوا و تراکم گازهای سمی، به خصوص در فصولی از سال که پدیده وارونگی هوا اتفاق می‌افتد و جابه‌جایی هوا صورت نمی‌گیرد.