دونالد ترامپ دوباره دیروز در ایالت فلوریدا از مذاکره با ایران گفت و اینکه او باعث شده آمریکا از توافق وحشتناک هسته ای خارج شود. رئیس جمهور آمریکا عنوان کرد که ایران با گرفتاری های جدی مواجه شده و به همین دلیل احتمالا خیلی زود با واشنگتن وارد مذاکره خواهد شد.
سوالی که در حال حاضر مطرح می شود این است که چرا رئیس جمهور آمریکا دو روز پیاپی راجع به مذاکره با ایران سخن گفته است. اتفاقی که در ادامه دوباره نیز احتمالاً رخ خواهد داد.
در پاسخ به این سوال می توان به دلایل متعددی اشاره کرد.
اول اینکه دونالد ترامپ به شدت تمایل دارد تا اثبات کند مذاکره کننده حرفه ای است که بسیار بهتر از باراک اوباما و جان کری عمل می کند و در نهایت نیز قادر است از طرف مقابل حداکثر امتیازات را بگیرد. این امر بدون شک برگرفته از شخصیت و روانشناسی ترامپ است که بر پایه غرور و خود بزرگ بینی می باشد.
یکی دیگر از دلایل رئیس جمهور آمریکا که به ایران پیشنهاد مذاکره داد انحراف رسانه ها و افکار عمومی از تنش های داخلی که گریبان گیر وی شده می باشد. از جمله این مسائل می توان به تبانی با روس ها برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و باز شدن پرونده های متعدد درباره شکایت های متعدد بدلیل ارتباطات غیراخلاقی اشاره کرد.
البته دونالد ترامپ به کسب دستاوردهایی هم نیازمند می باشد تا از آنها به عنوان برگ برنده در انتخابات میان دوره ای کنگره و بخصوص ریاست جمهوری استفاده کند. بدون شک مذاکره با ایران تا حدود زیادی می تواند این هدف را محقق کند حتی اگر به نتیجه خاصی نیز منجر نشود.
از سوی دیگر دونالد ترامپ احتمالا بر این تصور بوده که بعد از کناره گیری از برجام که شرکت های خارجی بسیاری از ایران خارج شده اند و بازار ارز و سکه نیز دچار تلاطم شده مقامات ایران از پیشنهاد مذاکره استقبال خواهند کرد. اما موضوع اصلی این است که بدلیل رفتار غیرقابل پیش بینی ترامپ و زیر پاگذاشتن تعهدات، مسئولان ایرانی جواب مثبتی به درخواست های وی ندادند.
البته هدف دیگر ترامپ این است همزمان با تشدید فشارها و اعمال تحریم های جدید، جنگ روانی و اقتصادی باعث ایجاد چالش های گسترده تری برای ایران شود. او فکر می کند در این صورت رد چند باره پیشنهادات مذاکره وی از سوی ساختار سیاسی ایران می تواند به نارضایتی بیشتر مردم منجر شود و به تقابل ها درونی چه در سطوح بالای سیاسی و چه بین مسئولان و مردم دامن بزند. همچنین احتمالا از نگاه رئیس جمهور آمریکا ادامه این چرخه می تواند تبعات جدی برای شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران به همراه داشته باشد که شاید ایران را در نهایت با وضعیتی شکننده تر پای میز مذاکره بیاورد.
فراموش نشود پیشنهاد مذاکره ترامپ دقیقاً چند روز قبل از اعمال تحریم های جدید رخ می دهد و به همین دلیل احتمالاً رئیس جمهور آمریکا در پی این است تا مقصر این وضعیت را در افکار عمومی مردم ایران، خود مسئولان جمهوری اسلامی معرفی کند.
در این بین نکته مهم تر تامل در موضع جان بولتون و مایک پمپئو می باشد که عامدانه از سوی دونالد ترامپ برای تحت فشار قرار دادن کشورهای مخالف آمریکا(مانند ایران) در کابینه به کار گرفته شدند. راهبرد این افراد در قبال ایران طرد هر گونه مذاکره با جمهوری اسلامی می باشد و بر استفاده از ابزار نظامی نیز تاکید دارند. اما دونالد ترامپ از زمان تبلیغات انتخاباتی بدلیل رویکرد تاجرمابانه و پیامدهای ناخواسته از جنگ گریزان بوده است. البته این امر به معنای این نیست که همیشه توطئه و وسوسه های نومحافظه کاران و لابی های عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی که به شدت خواهان مقابله سخت با ایران هستند ناکارآمد باشد.
در این شرایط به نظر می رسد اولویت اول مسئولان باید تشکیل اتاق جنگ اقتصادی و رسانه ای برای مدیریت اقتصاد و جلوگیری از تلاطم های جدی بازار و آگاهی دادن به مردم می باشد. اتفاقی که تا کنون رخ نداده و انتظار این بود خیلی قبل تر و حداقل بعد از خروج آمریکا از برجام در 18 اردیبهشت انجام می شد. بدون شک بدلیل سیاست های تهاجمی و انفرادی ترامپ و اختلافات کشورهای مختلف با آمریکا شکل گیری اجماع علیه ایران در این مقطع زمانی غیر ممکن است و در صورت همگرایی و بکارگیری دیپلماسی گذر از این مرحله امکان پذیر است.
