دنیای زنان_ محمد خادمی
گزارش «دنیای زنان» از دو دهه فعالیت یک محله مسکونی که برای زنان سرپرست خانواده ساخته شده است
غرب‌ترین محله مسکونی استان تهران شهر صفادشت است، در خیابان طهماسب در این شهر محله مسکونی‌ای وجود دارد که از سوی مردم و خیران برای نیازمندان به ویژه زنان بی‌سرپرست ساخته شده؛ برای رفتن به این شهرک کافی است از میدان آزادی سوار تاکسی‌های شهرستان ملارد و سپس سوار تاکسی‌های صفادشت شده و ابتدای خیابان طهماسب پیاده شوید، این شهرک معروف به شهرک خیریه است و ازهر ساکن این محله آدرس این شهرک را جویا شوید، نشانتان می‌دهند.
شهرک خیریه در 2 بخش 21 و 30 واحدی نزدیک به 2 دهه میزبان ده‌ها خانواده نیازمند بوده است، این واحدهای مسکونی کاملاً به شکل رایگان در اختیار زنان بدسرپرست قرار می‌گیرد و در این مدت توانسته بیش از 200 خانواده بد سرپرست را پناه دهد و بعد از مدتی سکونت در این خانه‌ها 50 درصد این افراد توانسته‌اند با همیاری مردم و خیران خانه‌دار شوند.
در گزارش پیش رو بیشتر از روند سکونت زنان بد سرپرست در شهرک مسکونی خیریه در شهر صفادشت با خبر می‌شوید:
همه چیز خوبه
خبرنگار «دنیای زنان» سری به این محله زده است تا از شرایط زندگی در این واحدهای مسکونی با خبر شود.
نخستین فردی که در مقابل خانه‌اش آفتاب بهاری گرفته، «شهناز مهدی خانی» پیر زن آذری زبان است که از چین و چروک صورت و خم شدن کمرش پیداست که بیش از 70 سال سن دارد، او راحت‌تر از آنچه که فکرش را می‌کردیم، با ما هم صحبت می‌شود، می‌گوید: «اهل شهر طارم هستم و متاسفانه همسرم چند سالی است که فوت کرده و خبری از فرزندانم ندارم و از 4 سال پیش در این محیط سکونت دارم.»
از او می‌پرسم از این محیط راضی هستید؟ می‌گوید: «خدا رو شکر اگر این محیط وجود نداشت معلوم نبود چه بر سرم می‌آمد.
تنها مخارج زندگی برای من که تحت پوشش هیچ نهادی نیستم، بسیار سخت است و تنها شهروندان و خیران هستند که کمک خرج من هستند.»
این پیر زن در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «در این محیط همه چیز خوبه و تنها چند مشکل کوچک وجود دارد، یکی از مشکلات این است که در این کوچه یک تیر چراغ برق این محیط را روشن می‌کند و سطل زباله نیز از کوچه ما فاصله دارد.»
او می‌گوید: «هیچکس به من سر نمی‌زند و نمی‌دانم اقوامم کجاهستند و چه بر سرشان آمده است.»
اشک اجازه نمی‌دهد ادامه بدهد، با گوشه روسریش اشک‌هایش را پاک می‌کند، چادرش را روی صورت می‌کشد زیر لب با زبان آذری صحبت می‌کند. کنار خانه‌اش می‌نشیند و به دور دست خیره می‌شود.
کرایه‌ای پرداخت نمی‌کنیم
از دیگر افرادی که در این واحدهای مسکونی سکونت دارند، «ثریا - ح» است، او که به دلایلی از همسرش جدا شده است و به همراه 2 فرزندش زندگی می‌کند، می‌گوید: «حدود 5 سال است که در این محیط سکونت دارم و شرایط خوبی برای من و فرزندانم در این محیط فراهم شده است.»
او درپاسخ به سؤال خبرنگار «دنیای زنان» درباره اینکه پول پیش برای سکونت در این محیط پرداخت کرده‌اید؟
پاسخ می‌دهد: «پول اجاره پرداخت نمی‌کنیم و تنها یک سفته به عنوان ضمانت داده‌ایم، از زمانی که در این محیط سکونت داریم هیچ مشکلی برایمان پیش نیامده است و همه این 21 خانوار محترم هستند و هرکدامشان سرنوشت مختلف دارند.»
«ثریا» بیمار است وسردردهای شدید که اغلب به درازا می‌کشد او را رنج می‌دهد، به همین خاطر مجبور است همیشه در خانه بماند و نتواند مشغول به کار شود، او نیز تأیید می‌کند که اگر مردم و خیران نباشند نمی‌تواند از پس خرج و مخارج زندگی خود و 2 فرزندش بر بیاید.
زیر نظر کمیته امداد نیستیم
«علی اکبر_ج» نوجوان 13 ساله‌ای است، که به همراه مادر و خواهر 5 ساله‌اش در یکی از واحدهای مسکونی این محله زندگی می‌کند، او که به همراه خانواده‌اش 3 سال است در این محیط سکونت دارد، می‌گوید: «پدرم چندسالی است که فوت کرده، البته چون در زمان فوتش بیمه تأمین اجتماعی بود، توانستیم مستمری بگیر بیمه شویم، اما حقوق مستمری ما بسیار کم است و مخارجمان را تأمین نمی‌کند، به همین خاطر هرازگاهی مردم و نهادهای خیریه به ما کمک می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «چندوقت پیش به کمیته امداد مراجعه کردیم تا به عنوان مددجو قرار بگیریم، که متاسفانه مسئولان کمیته امداد اعلام کردند که به دلیل اینکه مستمری بگیر هستیم نمی‌توانیم تحت پوشش کمیته امداد قرار بگیریم.»
این نوجوان یتیم درپایان صحبت‌هایش می‌گوید: «در این محیط یک پارک و یک حسینیه نیز راه اندازی شده است و خوشبختانه مسئولان این محیط خدمات خوبی را برای ما در نظر گرفته‌اند، به طوری که قبل از اینکه در این محیط مستقر شویم در محله امیرآباد صفادشت زندگی می‌کردیم و هزینه اجاره خانه برایمان بسیار سنگین بود.»
همه هزینه‌ها برعهده خیران است
«عبدالله ناصرزاده» یکی از ساکنان این محله است، که با ویلچر به سوی محل کارش روانه است، او که یکی از قدیمی‌ترین ساکنان این محله به حساب می‌آید؛ می‌گوید: «در این محیط بیشتر زنان بی سرپرست سکونت دارند، اما چون من معلول جسمی هستم و با خانواده زندگی می‌کنم اجازه دادند که در این محیط زندگی کنم و به هیچ عنوان این محیط را در اختیار افراد مجرد قرار نمی‌دهند.»
او ادامه می‌دهد: «تمامی تعمیرات و بازسازی از سوی شهرداری صفادشت و خیران صورت می‌گیرد. به طوری که به تازگی شهرداری و خیران اقدام به رنگ آمیزی دیوارهای بیرونی این خانه‌ها کرده‌اند.»
«ناصرزاده» در پاسخ به سؤال خبرنگار «دنیای زنان» درباره اینکه مساحت این واحدهای مسکونی چه میزان است؟ پاسخ می‌دهد: «هر واحد مسکونی 70 متر است که 40 متر نیز حیاط دارد، خوشبختانه مردم و خیران برای هر مناسبت مقداری خوار و بار و مواد غذایی برای ساکنان این محله می‌آورند.»
به گفته او خیلی از افرادی که در این محیط‌ها سکونت داشته‌اند بعد از نقل مکان توانسته‌اند از سوی خیران صاحب خانه شوند و من نیز در تلاش هستم با همکاری خیران یک خانه خریداری کنم.»
او در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: «راه اندازی چنین محیط‌هایی از سوی دولت و خیران کمک بسیار بزرگی به اقشار نیازمند جامعه خواهد کرد و حتی می‌شود این محیط‌ها را در اختیار جوانان تازه داماد درمدت زمان یک تا دو سال قرار دهند تا بعد از این مدت این جوانان بتوانند با یک پس انداز خانه مناسبی را تهیه کنند.»
در حال توسعه خانه برای نیازمندان هستیم
برای اینکه از اداره این محیط‌ها به شکل اساسی باخبر شویم، به سراغ «محمد لندوک» مسئول این محیط رفته‌ایم، او در ابتدا می‌گوید: «این خانه‌ها در سال 78 از سوی خیران مردمی ساخته شد تا در اختیار افراد نیازمند و به خصوص یتیم‌ها قرار بگیرد، در خیابان طهماسب 21 واحد مسکونی و در محله یوسف آباد 30 واحد مسکونی ساخته شده است، در کنار این محیط یک مغازه، حسینیه و یک بوستان راه اندازی شده است که در حال حاضر مغازه موجود به شکل یک تولید لباس فعالیت می‌کند که در این محیط تولیدی زنان بی سرپرست مشغول به کار شده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «افرادی که در این محیط‌ها مستقر می‌شوند بعد از مدت 2 تا 3 سال با همکاری خیران صاحب خانه در محله دیگر می‌شوند.»
وی درپاسخ به سؤال خبرنگار «دنیای زنان» درباره اینکه این خانه‌ها از سوی چه نهادی اداره می‌شود و شرایط در اختیار گذاشتن برای زنان بی سرپرست به چه شکل است؟ پاسخ می‌دهد: «این محله بعد از اینکه از سوی خیران ساخته شد، مؤسسات خیریه و شهرداری صفاشهر نیز همکاری خوبی برای سرپا نگهداشتن این محیط انجام دادند، تا اینکه در سال 85 این خانه‌ها کاملاً در اختیار شهرداری صفاشهر قرار گرفت و تاکنون این محیط از سوی این نهاد عمومی اداره می‌شود؛ البته مؤسسات خیریه، کمیته امداد و خیران کمک‌های مالی و تجهیزاتی برای این واحد مسکونی فراهم می‌کنند.
شرایط خاصی برای در اختیار گذاشتن این واحدهای مسکونی به افراد بی بضاعت وجود ندارد و تنها زنانی که سرپرست ندارند این واحدها به شکل رایگان در اختیارشان قرار داده می‌شود.»
وی می‌افزاید: «از زمانی که این محیط‌ها راه اندازی شده است تاکنون بیش از 100 خانوار بی بضاعت در این محیط زندگی کرده‌اند که هر یک از این زنان بی سرپرست بین 2 تا 3 فرزند داشته‌اند. همچنین بیش از 50 درصد این خانواده‌ها بعد از نقل مکان از این محیط صاحب خانه شده‌اند.»
به گفته او تمامی مخارج واحدهای مسکونی برعهده شهرداری و خیران است، به طوری که به تازگی 20 میلیون تومان هزینه ایزوگام پشت بام‌های این خانه‌ها شده است و چاه فاضلاب بخشی از این واحدها مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.
آن طور که «لندوک» می‌گوید: «اولویت در اختیار قرار دادن این واحدهای مسکونی با خانوارهای بی بضاعت بومی است، اما افراد غیر بومی نیز هستند که از این واحدهای مسکونی استفاده می‌کنند.»
وی درپاسخ به سؤال دیگر خبرنگار «دنیای زنان» درپاره اینکه تصمیم دارید این طرح را توسعه بدهید؟ می‌گوید: «در تلاش هستیم با همکاری کمیته امداد و خیران واحدهای مسکونی بیشتری را برای خانواده‌های بی بضاعت از جمله زنان بی سرپرست که بچه یتیم دارند راه اندازی کنیم. البته افرادی در این محیط‌ها مستقر شده‌اند که سرپرست خانواده دارند، اما به دلیل بیماری توانایی تهیه یک سرپناه برای خانواده‌شان را ندارند.»
آمارها چه می گویند
طبق سرشماری سال 90 از 21 میلیون خانوار موجود در کشور، 2 میلیون و پانصد نفر زنان سرپرست خانوار هستند و سهم زنان سرپرست خانوار نسبت به سال 85 از 9.5 درصد به 12.5 درصد افزایش یافته است.
زنان سرپرست خانوار از نظر اقتصادی آسیب پذیرتر از مردان سرپرست خانوار هستند. 70 درصد از زنان سرپرست خانوار در دو دهک پایین درآمدی قرار دارند در حالی که تنها 21 درصد مردان سرپرست خانوار در این دسته قرار می‌گیرند.
71.5 درصد از زنان سرپرست خانوار همسر خود را بر اثر فوت از دست داده‌اند و 17.5 درصد بدسرپرست هستند، حدود 10 درصد از این خانوارها بر اثر طلاق سرپرست خانوار شده‌اند و 5 درصد نیز هرگز ازدواج نکرده‌اند.
در سال گذشته، 190 هزار خانواده زن سرپرست تحت پوشش بهزیستی در کل کشور قرار گرفتند که جمعیتی بالغ بر 500 هزار نفر دارند و غالباً سازمان بهزیستی برای 10 درصد این تعداد در قالب گروه‌های همیار، خودیار، تعاونی‌های کوچک و اشتغال‌های خانگی برنامه دارد.