معصومه جمال‌دوست
مقدمه
مطالعات زیادی نشان داده‌اند که ترکیبات گیاهی می‌توانند عملکرد مغز را در افراد مسن افزایش دهند.
ترکیبات گیاهی دارای لوتیئن و گزانتین هستند که در سلامت چشم و سلامت شناختی افراد سالمند دخیل هستند.
مواد مغذی مفید برای عملکرد مغز و چشم
لوتئین (L) و گزانتین (Z) از جمله 600 کاروتنوئید طبیعی هستند که باید از طریق رژیم غذایی عمدتاً از طریق مصرف سبزیجات برگ سبز و میوه‌های رنگی در دسترس بدن قرار بگیرند.
تقریباً 78 درصد لوتئین و گزانتین رژیم غذایی از سبزیجات خصوصاً اسفناج و فلفل قرمز به دست می‌آید هم چنین زرده تخم مرغ نیز منبع خوبی از این کاروتنوئید ها می‌باشد.
تنها لوتئین و گزانتین هستند که برای عملکرد چشمی در شبکیه چشم مفید هستند.
استفاده از لوتئین و گزانتین برای جلوگیری از اختلالات نورولوژیک مانند دژنراسیون ماکوولار مربوط به سن (بیماری چشمی)، رتینوپاتی دیابتی، زوال عقل و بیماری هانتینگتون اثبات شده است.
تاثیرات مهم کاروتنوییدهای مغزی
لوتئین و گزانتین دو کاروتنوئیدی هستند که در بافت مغز انسان انباشته می‌شوند، عملکرد شناختی را بهبود می‌بخشند و خطر بیماری‌های دژنراتیو مربوط به سن را کاهش می‌دهند.
مطالعات نشان داده‌اند که هر چقدر مقدار لوتئین در سرم افراد بیشتر باشد خطر ابتلا به زوال عقل و مرگ و میر مرتبط با بیماری آلزایمر کاهش می‌یابد.
لوتئین و گزانتین همچنین ممکن است برای عملکرد عصب شناختی از طریق اثرات مثبت آنها روی سیالیت غشای سلولی، نفوذپذیری، ثبات، ضخامت و تبادل یونی مفید باشند.
به همین ترتیب، کاروتنوئیدها مثل لوتئین و گزانتین ممکن است ارتباطات سلولی را از طریق بیان ژن و افزایش سیگنال‌های داخل سلولی در سلول‌های عصبی بهبود ببخشند.
تأثیر مصرف مکمل‌های لوتئین و گزانتین
تغییر رژیم غذایی یا افزودن مکمل‌ها برای افزایش سطح لوتئین و گزانتین ممکن است باعث کمک به افزایش کارایی در سالمندان شود.
مکمل‌های لوتئین و گزانتین به طور قابل توجهی بر عملکرد مغز بر روی کار یادگیری کلامی تأثیر می‌گذارند.
مصرف بالای لوتئین و گزانتین در طول عمر ممکن است موجب کاهش ناهنجاری‌های نوروفیزیولوژیکی شده و نیاز به روش‌های جبران کننده در سن‌های بالا را کاهش دهد.
محققان اثبات کرده‌اند که مصرف مکمل کاروتنوئید در پیری عملکرد شناختی را در طول زمان بهبود می‌بخشد.
با این حال مدت زمانی که نیاز است تا این مکمل بر عملکرد شناختی اثر مثبت داشته باشد باید بیش از یک سال باشد.
شایان ذکر است که افرادی با موقعیت اجتماعی و اقتصادی بالا عملکرد شناختی قابل قبولی دارند و برای اثبات مصرف مکمل باید این نکته را در نظر داشت؛ و مصرف مکمل را به جوامع همگون از نظر نژاد و تحصیلات و عملکرد توصیه کرد.
شرکت کنندگان یک آزمایش نشان داده‌اند که افزودن مکمل‌های لوتئین و گزانتین در سراسر طول عمر به بهبود شناخت نسبت به دارونما اثر مستقیم دارد.
مصرف لوتئین و گزانتین همراه با DHA (دوکوزاهگزائنوئیک اسید)، تولید شده از اسید چرب امگا 3 مثل روغن ماهی) کلام را ارتقا می‌دهد، یادگیری و حافظه را بهبود می‌بخشد.
بر همین اساس مصرف آووکادو هم از جهت دارا بودن لوتئین و هم اسید چرب امگا 3 توصیه می‌شود.
وجود رنگدانه های طبیعی لوتئین و گزانتین برای سلامت سیستمیک و چشمی در مغز به اثبات رسیده‌اند و مصرف طولانی مدت این کاروتنوئید ها توصیه می‌شود.
شرایط بهینه برای جذب کاروتنوییدها
قابل ذکر است که لوتئین و گزانتین محلول در چربی هستند و برای سهولت در هضم و جذب آنها بهتر است که با چربی‌ها مصرف شوند.
لوتئین و گزانتین به راحتی از سد خونی مغزی عبور می‌کنند و تمایل دارند در بافت‌های سیستم عصبی مرکزی ذخیره شوند.
بنابراین مصرف مکمل‌های لوتئین و گزانتین باعث ارتقای عملکرد شناختی در افراد مسن می‌شود. مصرف این مکمل‌ها با چربی‌های امگا 3 اثرات بهتری خواهند داشت.
مطالعه گذشته نشان داده است که رژیم غذایی و عملکرد شناختی در افراد مسن با هم در ارتباط هستند به این دلیل که افراد تحصیل کرده تغذیه سالم‌تری دارند و اثرات ناشی از کمبود مواد غذایی مختلف در آنها کمتر است.
برای نتیجه گیری در مورد مصرف مکمل‌ها در جوامع مختلف مکمل‌ها باید با کل غذاهای مصرفی رژیم غذایی قایسه شوند و در صورت عدم کفایت رژیم غذایی توصیه به مصرف مکمل شود.
و در نهایت مصرف مکمل‌های لوتئین و گزانتین باعث بهبود عصب شناختی در افراد مسن می‌شود حتی اگر برای دوره‌های گسسته در زمان سالمندی مصرف شوند.
