به گزارش ایسنا، مقاتل و روایت‌های گوناگونی از واقعه عاشورا در کتاب‌های مربوط به این جریان وجود دارد که یکی از قدیمی‌ترین و نزدیک‌ترین منابع مکتوب به جریان عاشورا، کتاب«مقتل الحسین (ع)» است که نویسنده آن ابومخنف لوط بن یحیی ازدی الکوفی است. می‌توان ادعا کرد این کتاب جزو با اهمیت‌ترین کتاب‌های موجود به شمار می‌رود که درباره واقعه عاشورا نگاشته شده است.
ابومخنف دارای آثار متعددی است که در میان آثار وی، کتاب مقتل الحسین(علیه‌السّلام) از نظر ویژگی جایگاه مهم‌تری دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: نخست نزدیکی زمانی نویسنده اثر با جریان شکل‌گرفته که ابومخنف از این نظر در مقایسه با دیگر راویان از موقعیت بهتری برخوردار است و دوم اهمیت موضوع؛ چرا که جریان کربلا همواره در قیاس با حوادث دیگر، موقعیت ویژه‌ای نزد شیعیان داشته است.
زمان نگارش این مقتل
پاره‌ای از شواهد حاکی از آن است که ابومخنف این مقتل را در دهه سوم قرن دوم نگاشته است؛ تشویق و ترغیب ابومخنف توسط برخی از داعیان عباسی که در پی روشن ساختن عیوب، مفاسد و جنایات بنی‌امیه بوده‌اند و همچنین ضعف و افول دولت مرکزی، شرایط مناسبی را فراهم کرده بود برای بیان ستم‌هایی که حکومت بر اهل‌بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) روا داشته بود که مجموعه این عوامل سبب شد که وی اقدام به جمع‌آوری اخبارِ واقعه عاشورا و نگارش این مقتل کند.
موضوعی که باید به آن توجه داشت، این است که در طول گذشت تاریخ و توالی حوادث گوناگون، گمان می‌رود که آثار موجود از قرون گذشته از جریان گذشت زمان و حوادث پیش‌آمده، در امان نمانده‌اند و دچار دگرگونی و تحریف شده‌اند و تقریبا هیچ اثری از این مقوله در امان نمانده است؛ حتی آثاری که از نظر تاریخی جایگاه بالایی نزد محققان و مردم دارند، به طوری‌که این دگرگونی‌ها کتابی به اهمیت و ارزشمندی «مقتل الحسین(ع) ابومخنف» را نیز بدون تاثیر نگذاشته است.
تحریفات
درباره تحریفات در این اثر می‌توان گفت که از قرن ششم به بعد، برخی از اخبار و نوشته‌های کم‌اعتبار را درباره عاشورا به ابومخنف نسبت داده‌اند و این تحریف تا مرتبه‌ای پیش رفته است که در قرون اخیر به دلیل فقدان اصل کتاب «مقتل الحسین ابومخنف»، کتابی را با همان عنوان، به وی نسبت داده‌اند که تفاوت‌های آشکاری بین آن و گزارش‌های ابومخنف وجود دارد و دارای اشکالات زیادی است. زمان نگارش این مقتل جعلی مشخص نیست ولی برخی محققان نگاشت این اثر تحریف‌شده را به دوره صفویان نسبت داده‌اند.
کتاب ابومخنف دو بار به فارسی ترجمه شده است که نخستین ترجمه فارسی آن، در سال 1332 به قلم محمدطاهر بن محمدباقر موسوی دزفولی و ترجمه دوم در سال 1405 قمری به چاپ رسیده است.
