محمود ضیایی عضو هیئت علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی درباره تفاوت میان واژه های گردشگری زیارتی، مذهبی و معنوی گفت: معمولا گردشگری زیارتی را به آن دسته از سفرهایی می گوییم که جزو فرایض دینی هستند یعنی این نوع سفر آدابی دارد و هر فردی که باور به هر دینی دارد و یک وظیفه متوجه اش است به آن سفر زیارتی می رود. مانند سفر حج که سفر متفاوتی است سفرهای مذهبی هم به سفرهایی اطلاق می شود که مقصدش یک مکان مقدس است و در کنارش سیاحت هم می تواند باشد. اما هدف گردشگری زیارتی فقط زیارت است البته در کنار آنها هم افراد می‌خواهند که سرپناه، اقامت و پذیرایی هم داشته باشند. اما بیشترین دلیلی که گردشگری مذهبی و دینی را از گردشگری زیارتی از هم متمایز می کند این است که افراد در گردشگری زیارتی یک سری فرایض دینی باید انجام دهند که بر آنها واجب است ولی در گردشگری مذهبی در کنار فعالیت های دیگر، از مقاصد مختلف هم بازدید می شود.
وی به حضور گردشگران خارجی در شهرهای توریستی و در زمان دهه اول محرم اشاره کرد و گفت: در ماه محرم می بینیم که از کشورهای مختلف گردشگرانی که مسلمان هم نیستند از رویداد مذهبی یزدی ها دیدن می کنند شاید به آن باور نداشته باشند اما مناسک و فضا برایشان جذاب است. گردشگری معنوی می تواند جنبه مذهبی هم داشته باشد اما الزاما در این قالب قرار نمی گیرد و بحث عام تری دارد. یعنی فرد به دنبال این است که فراتر از وظایف و سرگرمی های مادی به خودشناسی برسد و جنبه تعالی جویی دارد و به بحث فطرت انسان برمی گردد که انواع مختلفی دارد و گسترده است.
وی ادامه داد: ما اکنون در عصر پست مدرن هستیم و از نظر گردشگری نقطه عطفی را در گردشگری تجربه می کنیم که این موضوع با آن گردشگری دوره مدرن متفاوت است اکنون گردشگران ما آگاه هستند و انگیزه سفر در حال تغییر است اینکه به یک مقصد تکراری و لاکچری یا گردشگری سفر شود، دیگر مد نظر نیست. افراد دنبال تنوع و مشارکت هستند به همین دلیل می خواهند که شبیه به جامعه میزبان شوند. افراد با این کار تعالی شخصیتی می یابند و این جز با ادغام در جامعه میزبان صورت نمی گیرد.
ضیایی بیان کرد: وقتی افراد به سفر می روند در واقع آنها در سفر، خود را متبلور می کنند وقتی با فرهنگ ها و آداب و رسوم آشنا می شوید و تجربه کسب می کنید این تبلور بیشتر خواهد شد. ما اکنون بحث هوش هیجانی و هوش فرهنگی را داریم یعنی چطور تعامل و گذشت کنیم و فهم مشترکی از مردم و ملیت های مختلف داشته باشیم. اگر بخواهیم با جوامع در تعامل و همزیستی باشیم ، شناخت لازمه آن است و آن هم تنها در سفر اتفاق می افتد. پس سفر تنها در بعد جغرافیایی نیست بلکه در درون انسان هم هست.
این استاد دانشگاه بیان کرد: ما دو بحث آینده نگاری و آینده نگری را داریم در آینده نگاری باید ببینیم که به کجا می خواهیم برسیم و بازار و المان ها را به گونه ای تربیت کنیم که به هدف مان نزدیک باشند. ما باید آینده را ترسیم کنیم نه اینکه آن را پیش بینی کنیم.
ضیایی درباره اینکه چه زیرساختها و اقداماتی لازم است تا بتوان کشور را به عنوان مقصد گردشگری معنوی معرفی کرد گفت:ما باید قبل از هر چیزی پتانسیل هایمان را بشناسیم اول خودمان را در درون خودمان بیابیم و پیروان و ادیانی و فرهنگ هایی که هستند را باور کنیم بعد می بینیم که به خاطر تنوع قومی و مذهبی که ایران دارد و عرفایی که اینجا بوده اند پتانسیل های زیادی وجود دارد که بعد از شناسایی آنها باید دید متقاضی و بازار آنها چه قوم هایی از چه کشورهایی می توانند باشند بعد تطبیق این محصول با بازار را بررسی کنیم و زیرساختهای آن را فراهم سازیم در هر صورت هر نوع گردشگری تاسیسات اقامتی و زیرساختی که نیاز انسان است را لازم دارد.
