آب گازدار یا سودا، نوشیدنی‌ای سرحال‌کننده و محبوب و جایگزین خوبی برای نوشیدنی‌های قندی است. سودا برای سلامت گوارش مفید است، توانایی بلع را افزایش داده و در درمان یبوست موثر است. در این مقاله شما را با تاثیرات سودا بر روی بدن انسان به‌خصوص سلامت قلب، استخوان‌ها، دستگاه گوارش و دندان‌ها بررسی می‌کنیم.

حتما بخوانید:

• استویا چیست؛ فواید جایگزین طبیعی شکر را بشناسید
• مصرف شکر چه تاثیری بر عملکرد روانی شما دارد؟
• چطور با حذف نوشابه از رژیم غذایی به وزن دلخواهمان برسیم؟

آب گازدار نوشیدنی‌ای انرژی‌بخش و جایگزین خوبی برای نوشیدنی‌های حاوی قند است. باوجود این، اخیرا نگرانی‌هایی درمورد این نوشیدنی مطرح شده است. آیا آب گازدار برای سلامتی مفید است یا مضر؟

در این مطلب، نگاهی جزئی به فواید آب گازدار برای سلامتی می‌اندازیم.

سودا یا آب گازدار چیست؟

آب گازدار، آبی است که گاز کربن‌دی‌اکسید با فشار زیاد در آن حل شده باشد. این نوشیدنی پر از حباب، با نام‌های دیگری مثل سودا و آب کربناته نیز شناخته می‌شود. معمولا به بعضی از انواع سودا نمک اضافه می‌کنند تا طعم بهتری پیدا کند. گاهی مقدار کمی از سایر مواد معدنی نیز به آن اضافه می‌شود.

آب گازدار با آب‌های معدنی طبیعی گازدار تفاوت دارد. این آب‌های معدنی طبیعی گازدار از چشمه‌های معدنی به‌دست می‌آیند و به‌طور طبیعی، دارای مواد معدنی و سولفور هستند. این آب‌ها معمولا کربناته هم هستند.

آب «تونیک» نوعی از آب کربن‌دار است که عنصری تلخ‌مزه به‌نام کوئینین و همچنین قند یا شیره‌ی غلیظ فروکتوز ذرت دارد.

خلاصه: آب گازدار ترکیبی از آب و گاز کربن دی‌اکسید است که تحت فشار زیاد، با آب ترکیب می‌شود. اغلب سدیم و سایر مواد معدنی نیز به این آب اضافه می‌شود.

آب گازدار خاصیت اسیدی دارد

کربن‌دی‌اکسید و آب، زمانی که با هم واکنش شیمیایی داشته باشند، اسید کربنیک تولید می‌کنند؛ نوعی اسید ضعیف که ثابت شده همان گیرنده‌های عصبی را در دهان شما تحریک می‌کند که خردل نیز آنها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این تحریک نوعی سوزش و گزش در دهان به‌وجود می‌آورد که برای بسیاری افراد، هم تحریک‌آمیز است و هم خوشایند.

pH آب گازدار بین 3 و 4 است که نشان می‌دهد این مایع، کمی اسیدی است. باوجوداین، نوشیدن مایعات اسیدی مثل آب گازدار، بدن شما را اسیدی‌تر نمی‌کند.

کلیه‌ها و شش‌ها، کربن‌دی‌اکسید اضافه‌ی بدن را دفع می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود که خون در بدن، کمی قلیایی باشد و pH آن بین 7/35 تا 7/45 باقی بماند؛ فارغ از اینکه چه بخورید و چه بنوشید.

خلاصه: آب گازدار خاصیت اسیدی دارد، ولی بدن انسان فارغ از نوع غذاها و نوشیدنی‌هایی که می‌خورد، می‌تواند در موقعیتی پایدار و کمی قلیایی ثابت بماند.

آیا آب گازدار بر سلامتی دندان ها تأثیر می‌گذارد؟

یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها در مورد آب‌گازدار، تأثیرگذاری آن بر مینای دندان است. چون با خوردن آب‌ گازدار، مینای دندان مستقیما با اسید تماس پیدا می‌کند.

در مورد این موضوع، تحقیقات اندکی انجام شده، ولی یکی از این تحقیقات نشان داده است که آب‌های گازدار معدنی، فقط به مقدار اندکی نسبت به آب معمولی، به مینای دندان آسیب می‌زنند. علاوه‌براین، آب‌های معدنی گازدار 100 بار کمتر از نوشیدنی‌های قنددار، برای دندان آسیب‌زا بودند.

در یکی از این تحقیقات ثابت شد که نوشیدنی‌های گازدار، توانایی بالقوه و شدیدی برای نابود کردن مینای دندان دارند؛ البته فقط درصورتی‌که حاوی شکر باشند.

درواقع یک نوشیدنی بدون گاز شیرین، خطرناک‌تر از نوشیدنی گازدار بدون قند است.

در تحقیقی دیگر، قطعاتی از مینای دندان در نوشیدنی‌های مختلف برای مدت 24 ساعت قرار گرفت. در این تحقیق، نوشیدنی‌های گازدار شیرین‌شده و نوشیدنی‌های غیرگازدار، نسبت به نوشیدنی‌های دیگر، تأثیراتی شدیدتر روی مینای دندان داشتند.

بررسی چند تحقیق مختلف نشان داد که ترکیب شکر و آب‌های گازدار ممکن است به پوسیدگی دندان منجر شود. درواقع آب‌های گازدار خالص و بدون شکر خطرات کمتری برای سلامت دندان دارند و فقط انواع شیرین‌شده‌ی آب‌ گازدار برای دندان، خطرناک است.

اگر نگران سلامت دندان‌تان هستید، نوشیدنی‌های گازدار بدون قند بخورید یا بعد از خوردن آن، دهان‌تان را کاملا با آب بشویید یا حتی دندان‌هایتان را مسواک بزنید.

خلاصه: نوشیدنی‌های گازدار شیرین‌شده با شکر می‌توانند باعث خرابی و پوسیدگی دندان شوند، ولی آب‌های گازدار خالص بدون افزودنی، خطر کمتری برای دندان دارند.

آیا آب گازدار تأثیری بر دستگاه گوارش دارد؟

آب گازدار از چند راه می‌تواند فرایند هضم غذا را در بدن تسهیل کند.

می‌تواند توانایی بلع را بهبود دهد

تحقیقات نشان می‌دهد که آب گازدار توانایی بلع را در جوانان و افراد مسن، بهبود می‌دهد. در تحقیقی از 16 نفر درخواست شد که به‌طور مکرر مایعات مختلف را فرو ببرند. در بین این نوشیدنی‌ها، آب‌ گازدار بیشتر از همه اعصاب مرتبط با بلع را تحریک می‌کرد.

تحقیق دیگر نشان داد که ترکیب دمای پایین و گازدار کردن آب می‌تواند این خاصیت را در نوشیدنی‌ها افزایش دهد. تحقیق دیگری روی 72 نفر انجام شد که نشان داد 63 درصد از آنها نیاز دارند تا برای شست‌وشوی گلو و کامل کردن عمل بلع، آب گازدار خنک بنوشند. افرادی که شدیدترین و درازمدت‌ترین عوارض را در ناحیه‌ی گلو داشتند، بیشترین بهبود را پیدا کردند.

احساس سیری را افزایش می‌دهد

آب گازدار باعث می‌شود که بعد از صرف غذا، نسبت به زمانی که آب خالص می‌خورید، احساس سیری طولانی‌تری داشته باشید. همچنین آب گازدار باعث می‌شود که غذا، مدت زمان بیشتری در معده بماند که همین ویژگی باعث می‌شود مدت طولانی‌تری احساس سیری کنید.

در تحقیق کنترل‌شده‌ای روی 19 زن جوان و سالم، میزان احساس سیری بعد از نوشیدن 250 میلی‌لیتر آب گازدار، بسیار بیشتر از آب خالص بود.

باوجوداین، برای اثبات این نتایج، تحقیقات مفصل‌تر دیگری نیاز است.

آب گازدار یبوست را بهبود می‌دهد

افرادی که درگیر یبوست مزمن هستند، با نوشیدن سودا، علائم‌شان بهبود پیدا می‌کند.

یک تحقیق دو هفته‌ای روی 40 نفر از افراد مسن انجام شد که قبلا دچار سکته‌ قلبی شده‌ بودند. این 40 نفر به دو گروه تقسیم شدند؛ دسته‌ی اول آب گازدار نوشیدند و دسته‌ی دوم آب خالص. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین حرکات و فعالیت‌های روده‌ای گروه اول که آب گازدار مصرف می‌کردند، نسبت به گروه دوم دو برابر بود.

همچنین در این تحقیق،، مصرف‌کنندگان سودا، علائم یبوست‌شان 58 درصد کاهش یافته بود. شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف آب گازدار، سایر علائم مرتبط با دستگاه گوارش مثلا معده درد را کاهش می‌دهد.

روی 21 نفر از مبتلایان به بیماری‌های مزمن دستگاه گوارش، تحقیقی کنترل‌شده انجام شد. بعد از 15 روز، کسانی که آب گازدار مصرف کرده بودند، بهبودی بیشتری را در عملکرد دستگاه گوارش خود گزارش کردند.

آب گاز دار برای بهبود حالت تهوع هنگام سفر مفید است

وقتی که به‌ سفرهای طولانی با ماشین، اتوبوس یا هواپیما می‌روید، آب گاز دار می‌تواند به‌کارتان بیاید. بیماری حرکت یا همان حالت تهوع هنگام سفر می‌تواند واقعا به مشکلی آزاردهنده تبدیل شود، اما نوشیدنی‌های گازدار می‌توانند تا حدی حالت تهوع شما را آرام کنند. نوشیدن جرعه‌جرعه‌ی آب معدنی گاز دار به شما کمک می‌کند به‌سرعت احساس بهتری داشته باشید.

خلاصه: آب گازدار مزایای متعددی برای گوارش دارد. فرایند بلع را بهبود می‌بخشد، احساس سیری را افزایش و یبوست را کاهش می‌دهد.

آیا آب گازدار بر سلامت استخوان ها تأثیرگذار است؟

بسیاری از افراد معتقدند که سودا به‌خاطر اسیدی بودن، برای سلامت استخوان ها مضر است. باوجود این، تحقیقات نشان می‌دهد که گازدار کردن مایعات، تأثیری در آسیب به استخوان‌ها ندارد.

تحقیق گسترده روی بیش از 2500 نفر نشان داد که کولا تنها عاملی است که باعث کاهش حجم استخوانی می‌شود و آب گازدار هیچ تأثیری بر استخوان‌ها ندارد. برخلاف آب‌های گازدار و سودا، نوشدنی‌های حاوی کولا، مقدار زیادی فسفر دارند.

تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که نوشیدنی‌های حاوی کولا زیاد مصرف می‌کنند، بیش از نیاز بدن فسفر دارند و در مقابل، کلسیم بدن‌شان پایین‌تر است. این دو عامل، احتمال پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.

در پژوهش دیگری بر روی دختران نوجوان مشخص شد که مصرف نوشیدنی‌های گازدار، چگالی استخوان آنها را کاهش می‌دهد. درواقع این نوجوان‌ها به‌جای نوشیدنی‌های لبنی موردنیاز بدن‌شان، کولا می‌نوشیدند و میزان جذب کلسیم در بدن آنها بسیار پایین بود.

یک تحقیق انجام‌شده روی 18 زن یائسه نشان داد که مصرف روزانه یک لیتر سودا غنی از سدیم، برای مدت 8 هفته، جذب کلسیم را نسبت به زمانی که افراد فقط آب معدنی معمولی می‌نوشند، افزایش می‌دهد. علاوه‌براین، در گروهی که آب گازدار مصرف کرده بودند، هیچ نشانی از تأثیر منفی بر سلامت استخوان‌ها مشاهده نشد.

تحقیقات انجام‌شده روی حیوانات نیز نشان می‌دهد که مصرف آب گازدار حتی می‌تواند باعث بهبود سلامت استخوان‌ها شود.

به‌طور خلاصه، نوشیدنی‌های گازدار حاوی کولا ممکن است به سلامت استخوان‌ها آسیب بزنند، ولی آب گازدار بدون کولا، تأثیری روی سلامت استخوان‌ها ندارد و حتی ممکن است مفید هم باشد.

آیا سودا برای سلامت قلب مفید است؟

تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن آب گازدار می‌تواند بر سلامت قلب تأثیرگذار باشد؛ البته شواهد بسیار محدودی برای این ادعا وجود دارد. افرادی که آب‌های گازدار سرشار از سدیم مصرف کرده بودند، با کاهش کلسترول مضر (LDL)، قند خون و شاخص‌های التهابی در خون مواجه شدند. همچنین میزان کلسترول مفید (HDL) خون آنها افزایش پیدا کرده بود.

علاوه‌براین‌ها، خطر ابتلا به بیماری های قلبی در افرادی که آب کربن‌دار می‌نوشند، 35 درصد کمتر از افرادی بود که آب معمولی می‌نوشند. با این حال، به‌دلیل محدود بودن این تحقیقات، نمی‌توان نتیجه‌ای قطعی در مورد تأثیر سودا بر سلامت قلب گرفت و به تحقیقات بیشتری برای اثبات آن نیاز است.

خلاصه: آب گازدار ممکن است تأثیرات مفیدی در سطح کلسترول و قند خون داشته باشد و احتمال بیماری قلبی را کاهش دهد، ولی تحقیقات برای اثبات این ادعا کافی نیست و به مطالعات بیشتر، نیاز است.

آب گازدار خوب است یا بد؟

هیچ شواهدی وجود ندارد که ثابت کند سودا برای بدن ضرر دارد. آب گازدار برای سلامت دندان‌ها مضر نیست و به‌نظر می‌رسد که تأثیری بر سلامت استخوان‌ها نداشته باشد.

نوشیدنی‌های گازدار می‌تواند از طریق بهبود فرایند بلع و کاهش یبوست، بر افزایش کارایی دستگاه گوارش تأثیرگذار باشد. این نوشیدنی، یک نوشیدنی بدون کالری است که به‌خاطر گازدار بودن، احساس خوبی در فرد ایجاد می‌کند. بسیاری از افراد آن را به آب معمولی ترجیح می‌دهند.

اگر این نوشیدنی را دوست دارید، هیچ دلیلی وجود ندارد که مصرف آن را قطع کنید. درواقع آب گازدار نه‌تنها ضرری ندارد، بلکه می‌تواند به سلامت کلی بدن کمک کند.