مدام دچار استرس هستید؟ زندگی روزانه‌تان تحت‌الشعاع این غول سیاه قرار گرفته است؟ درصورتی‌که مدام اضطراب دارید و استرس به بخشی جدانشدنی در زندگی‌تان بدل شده است، احتمال دارد که به یکی از نواع اختلال اضطراب دچار شده باشید. در اغلب موارد، اختلالات اضطراب و استرس از طریق مشاوره، مصرف قرص ضد استرس و ترفندهای تراپی مانند رفتار درمانی شناختی (CBT) درمان می‌شوند. البته روش‌های دیگری مانند تغییر در سبک زندگی هم به درمان استرس کمک می‌کند. در این مقاله شما را با انواع داروی ضد استرس و ضد اضطراب، داروهای ضد افسردگی و همچنین راهکارهای تغییر سبک زندگی برای درمان استرس آشنا خواهیم کرد.

داروهای ضد اضطراب و استرس

داروهای ضد استرس با اثراتی که بر مغز و بدن می‌گذارند، باعث کاهش نشانه های اضطراب مانند ترس، نگرانی و حملات پانیک می‌شوند. داروهای ضداسترس را پزشک و گاهی‌اوقات روانپزشکان تجویز می‌کنند. داروهای ضداسترس درمان قطعی برای رفع اختلالات اضطراب و استرس نیستند، اما می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. انواع قرص ضد استرس در بازار موجود است. اما نوع قرص ضداضطراب و استرسی که هر فرد باید مصرف کند، وابسته به نوع اختلالی است که به آن دچار شده و البته در این میان، باید شرایط و وضعیت عمومی جسمانی هم درنظر گرفته شود. اگر شخصی از داروهای دیگر هم استفاده می‌کند، باید به تداخل دارویی توجه داشته باشد. درادامه، تعدادی از قرص های ضد استرس معرفی شده‌اند:

بنزودیازپین ها

گاهی‌اوقات، از انواع بنزودیازپین مانند والیوم (دیازپام)، زاناکس (آلپروزولام)، کلونوپین (کلونازپام) و آتیوان (لوازپام) برای درمان استرس در کوتاه‌مدت استفاده می‌شود. این قرص‌ها برای رفع اختلال اضطراب فراگیر و گاهی به‌عنوان مرحله دوم درمان برای رفع اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال حملات پانیک تجویز می‌شوند. برای درمان این اختلالات در مرحله نخست از قرص‌های ضدافسردگی کمک گرفته می‌شود.

بنزودیازپین باعث تسکین ماهیچه‌ها و از بین بردن سایر علائم اضطراب می‌شود. اگر انواع قرص ضد استرس را به‌طور مداوم و در طولانی‌مدت مصرف کنید، احتمال اعتیاد به آنها وجود خواهد داشت.

مسدودکننده‌های بِتا

مسدودکننده‌های بتا برای کنترل بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند و با کاهش ضربان قلب و فشار خون مانع از اثرگذاری اپی‌نفرین در بدن می‌شوند. اپی نفرین هورمونی است که در بدن به‌طور طبیعی ایجاد می‌شود و روی ضربان قلب و… اثراتی به‌جای می‌گذارد. مسدودکننده‌های بتا، نشانه‌های استرس و اضطراب مانند لرزش، تعریق و دیگر علائم را کاهش می‌دهند. این داروها برای درمان استرس در کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند.

سکترال (آسبوتولول)، تنورمین (آتنولول) و ایندرال (پروپرانولول) ازجمله مسدودکننده‌های بتا هستند. از عوارض جانبی مصرف این داروها می‌توان به افزایش وزن، خستگی و سردشدن دستان و پاها اشاره کرد. در‌صورتی‌که به دیابت یا آسم مبتلا باشید، نباید از مسدودکننده‌های بتا استفاده کنید.

بوسپیرون

بوسپار (بوسپیرون) برای درمان بلندمدت استرس مزمن و رفع اختلال اضطراب فراگیر استفاده می‌شود. این قرص ضد استرس، روی افزایش عملکرد سروتونین اثر می‌گذارد. سروتونین هم نوعی انتقال‌دهنده عصبی است که به بهبود خلق‌وخو و کاهش اضطراب کمک می‌کند. روزها طول می‌کشد تا اثرات مثبت بوسپار مشخص شود؛ به‌همین‌خاطر در درمان حملات آنی مانند حملات پانیک مفید نیست. برای اینکه این قرص ضد استرس اثرگذاری خود را نشان بدهد، باید به‌طور منسجم و پیوسته مصرف شود. در این صورت می‌تواند از علائم اضطراب بکاهد.

بوسپیرون نوعی قرص ضد استرس است که مانند سایر داروهای کاهنده اضطراب، اعتیاد ایجاد نمی‌کند، میزان آرام‌‌بخشی کمتری دارد و خطر بیش‌مصرفی (اُوردوز) آن هم کمتر است. از عوارض جانبی مصرف آن می‌توان به سرگیجه، سردرد، برافروختگی و اختلالات خواب اشاره کرد.

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپینفرین

داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین هم گروه دیگری از داروهای مورداستفاده برای رفع استرس و اضطراب هستند. این داروها، ضدافسردگی به‌شمار می‌روند و از نمونه‌های آن می‌توان بونلافاکسین (افکسور)، سیمبالتا (دولوکستین) و پریستیک (دیس ونلافاکسین) را نام برد. مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین باعث افزایش ترشح سروتونین و نوراپی نفرین می‌شوند. در نتیجه خلق‌وخو را بهبود می‌بخشند. اثرگذاری این داروها شبیه بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) است.

داروهای ضد افسردگی‌ سه‌حلقه‌ای و عوارض آنها

یکی از کاربردهای داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای، درمان استرس است. از جمله انواع مشهور این نوع از دارو و قرص ضد استرس می‌توان به توفرانیل (ایمی پرامین)، اِلاویل (آمی‌تریپتیلین)، پامِلور (نورتریپتیلین) و آنافرانیل (کلومی‌پرانیل) اشاره کرد. یبوست، خشکی دهان، تاری دید، کاهش فشار خون هنگام سرپا ایستادن و کاهش توان در ادرار کردن از عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است.

هشدار

تمام قرص‌های ضداضطراب، عوارض جانبی دارند. اگر آنها را درست مصرف نکنید یا میزان دوز مصرفی بیش‌ازحد لازم باشد، نتایج عکس به‌همراه خواهند داشت و بهبودی حاصل نمی‌شود. قرص ضد استرس و سایر داروهای رفع اضطراب روی ضربان قلب، فشار خون و سطح هوشیاری تأثیر می‌گذارند. اگر قرص ضد استرس را بیش‌ازحد تجویزشده مصرف کنید، احتمال از دست دادن هوشیاری و حتی مرگ وجود دارد.

مصرف این قرص‌ها با داروهای دیگری که به سیستم مرکزی اعصاب مربوط هستند نیز خطراتی مشابه به‌همراه دارد. استفاده از الکل و داروهای فعال‌کننده روان به‌صورت هم‌زمان با قرص‌ ضد استرس هم می‌تواند منجر به فقدان هوشیاری و مرگ بشود. ناگفته نماند که بسیاری از داروهای ضدافسردگی که برای درمان استرس استفاده می‌شوند، افکار موهومی چون میل به خودکشی در فرد به‌وجود می‌آورند.

راهکارهای تغییر سبک زندگی برای مبارزه با استرس

برای درمان استرس می‌توانید از قرص ضد استرس استفاده کنید؛ البته دارو و قرصی که پزشک متخصص تجویز کرده باشد. به‌جز مراجعه به درمانگر و روانپزشک، با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و تزریق آرامش بیشتر به روزهای خود نیز می‌توانید از اضطراب‌های گوناگون دور شوید. مثلا:

• ورزش کردن؛
• مدیتیشن؛
• تمرینات روحی و معنوی؛
• رقص؛
• قدم زدن؛
• نوشتن و ثبت خاطرات روزانه؛
• آرام و بی‌دغدغه نشستن و دور کردن خود از افکار سیاه به‌مدت چند دقیقه؛
• تماشای طلوع یا غروب؛
• وقت گذراندن با دوستان؛
• تمرین حق شناسی و شکرگزاری؛
• تمرکز بر ابعاد مثبت زندگی؛
• کنار گذاشتن برنامه ریزی در برخی روزها و دل به دریا زدن؛
• چُرت زدن؛
• خوردن غذای دلخواه بدون پرهیز؛
• حل جدول یا سودوکو؛
• تماشای فیلم‌ها و ویدئوهای خنده‌دار؛
• گذراندن وقت با حیوانات؛
• برنامه ریزی و آماده شدن برای یک سفر؛
• آدامس جویدن؛
• ماساژ شقیقه‌ها برای چند دقیقه؛
• تمرینات و حرکات کششی آرامش‌بخش؛
• نوشتن شعر و ترانه؛
• نقاشی کردن، طراحی یا رنگ‌آمیزی؛
• تمیز کردن؛
• آشپزی.

اگر استرس دارید، قرص ضد استرس و داروهای مربوط به اضطراب می‌توانند به شما کمک کنند، زیرا این داروها قادر به ایجاد تغییراتی در بدن و مغز هستند و به کاهش علائم استرس، تمرکز بر چیزهای دیگر و ایجاد آرامش در شما کمک می‌کنند، البته یادتان باشد که این قرص‌ها را هرگز بدون نسخه و مشورت پزشک مصرف نکنید و هرگز دوز مصرفی‌تان را بدون مشورت با پزشک عوض نکنید.

ترفندهای دیگر مانند مراجعه به روان‌درمانگر و مشاور یا تکنیک‌های ریلکسیشن هم مفید هستند. برخی‌اوقات، ترکیب روش‌های نام‌برده هم مؤثر خواهند بود.