مناظره امام حسن (ع) با عمرو عاص، مروان و ابن زیاد

[پاسخ امام حسن (ع) به گستاخی های یاران معاویه]

روایت شده: روزی معاویه همراه با اطرافیان رازدارش نشسته بود، و به یکدیگر فخر می فروختند، معاویه خواست آنان را بخنداند، از این رو گفت: بسیار فخر فروختید، اگر حسن بن علی (ع) و عبدالله بن عباس در اینجا بودند از این بالندگی ها کمتر می نمودید، معاویه نزد امام فرستاد - آنگاه گفتار آنان را ذکر می کند - سپس امام در جواب ایشان فرمود:

اگر کسی در مباحثه خاموش ماند، این امر دلیل بر ناتوانی او نمی باشد، بلکه کسی که به دروغ سخن گوید و بخواهد باطل را به صورت حق جلوه دهد خیانتکار است.[1]

[پاسخ امام حسن (ع) به عمرو عاص]

ای عمرو! به دروغ افتخار ورزیده ای و در خیانت گستاخی می کنی، من از تبهکاریت همیشه آگاه بوده و برخی از آنها را بر شمرده و از برخی دیگر چشم می پوشیده ام، زیرا در گمراهی فرو رفته ای، درباره ما که چراغهای روشن در تاریکی، و پرچمهای هدایت و راهنمایی، و سواران، دلاور و حمله ور به دشمنان، و پرورده شده در دامان جنگ می باشیم، برای دوستان همچون نو بهاران خرم هستیم، ما جایگاه نبوت و محل فرو آمدن علم هستیم.

و گمان می کنید که نژادتان از ما نیرومندتر است، ولی در نبرد بدر نیرومندی ما آشکار گردید، در روزی که دلاوران بر زمین خوردند  و هماوردان به سختی افتادند  و شیر مردان از پای درآمدند  و مرگ معرکه دار میدان شد  و بر پاشنه آن چرخید و دندان نشان داد  و آتش جنگ زبانه کشید، در چنان هنگامه ای بود که مردان شما را کشتیم و پیامبر بر فرزندانتان منت گذارد  و به جان خودم سوگند در آن روز شما هرگز از بنی عبدالمطلب برتر و قوی تر نبودید.[2]

[پاسخ امام حسن (ع) به مروان]

و اما تو ای مروان! تو را چه می شود که از قریش زیاده گفته و به آن افتخار کنی؟ تو رها شده ای و پدرت طرد شدۀ پیامبر است  و تو هر روز از پستی به بدی می گرایی و در این دو، گرفتار شده ای. آیا فراموش کردی آن روز که دست بسته ترا به حضور امیرالمومنین (ع) آوردند و با چشم خود شیری را دیدی که از چنگالش خون می چکید  و دندانهایش را به هم می فشرد  و مفهوم این شعر را می نگریستی:

(شیری که چون شیران فریادش را بشنوند     سراسیمه فرار کنند و سرگین اندازند.)

ولی امیرالمومنین (ع) تو را بخشید و از خفقان مرگ رها شدی  و نفَس تنگت که نمی گذاشت آب دهانت را فرو بری، باز شد و به حال آمدی. اما به جای آنکه سپاس ما را بگزاری، به بدگویی ما پرداختی و جسارت ورزیدی  در صورتی که می دانی ما هرگز ننگی بر دامانمان ننشسته و خوار و خسران به سراغمان نیامده است.[3]

[پاسخ امام حسن (ع) به ابن زیاد]

و اما تو ای زیاد! به قریش چه کار داری؟ کسی برای تو نسب درست و شاخه برومند  و پیشینه استوار  و جایگاه رشد ارزشمندی نمی شناسد؛ مادرت زنی زناکار بود که مردهای قریش و بدکاران عرب با او رابطه داشتند  و وقتی که به دنیا آمدی، پدرت معلوم نبود تا اینکه این مرد - و به معاویه اشاره کرد - پس از مرگ پدرش تو را برادر خود خواند. در این صورت به چه چیزی افتخار می کنی؟ تو را همان رسوایی مادرت بس است، و در افتخار ما همین کافی است که جد ما رسول خداست و پدرم علی بن ابیطالب (ع) پیشوای مسلمانان است، که هرگز به جاهلیت بازنگشت  و عموهایم یکی حمزه سیدالشهداء و دیگری جعفر طیار است  و من و برادرم هر دو پیشوای جوانان اهل بهشتیم.

آنگاه امام رو به به ابن عباس کرد و فرمود: پسر عمویم! اینان مرغان ناتوانی هستند که می توان با بحث پرهایشان را در هم شکست.[4]

پی نوشت