علایم دیسک کمر و درمان بدون جراحی

استخوان هایی (مهره ها) که ستون فقرات در ناحیه کمر را تشکیل می دهند، روی دیسک های اسفنجی بالش مانند کوچک قرار گرفته اند. هنگامی که این دیسک ها سالم باشند، می توانند به عنوان جذب کننده شوک برای ستون فقرات عمل کرده و انعطاف پذیری ستون فقرات را امکان پذیر نمایند. اما زمانی که یک دیسک آسیب ببیند، ممکن است متورم شده یا باز شود. در اصطلاح به این مشکل فتق دیسک گفته می شود. علاوه بر این گاهی اوقات به این مسئله سر خوردگی یا پارگی دیسک نیز می گویند.

امکان تشکیل فتق دیسک در هر نقطه از ستون فقرات وجود دارد. اما در اکثر مواقع فتق دیسک در قسمت پایین کمر (ستون فقرات کمر) ایجاد می شود. به هر حال گاهی اوقات می توان فتق دیسک را در ناحیه گردن (مهره های گردن) و در موارد نادر در بخش بالای کمر (ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه) نیز مشاهده کرد.

هنگامی که دیسک دارای فتق باعث وارد شدن فشار به ریشه اعصاب می شود، می تواند باعث ایجاد درد، بی حسی، و ضعف در نواحی خاص بدن شود که ریشه عصب از آنها عبور می کند. برای مثال فتق دیسک در قسمت پایین کمر می تواند باعث ایجاد درد و بی حسی در ناحیه باسن شده و تا پایین پا را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. در اصطلاح به این مشکل سیاتیک می گویند. سیاتیک رایج ترین علامت تشکیل فتق دیسک در ناحیه پایین کمر است. در صورتی که دیسک دارای فتق به یک عصب فشار وارد نکند، ممکن است فرد فقط به سر درد مبتلا شود یا هیچ علائمی را در این رابطه احساس ننماید.

 

علائم و نشانه ها

در صورتی که فتق دیسک باعث وارد شدن فشار به یک عصب نشود، فرد ممکن است یک درد محدود در ناحیه پایین کمر داشته یا اصلاً عوارض دیسک کمر را در این رابطه احساس نکند. در حقیقت فقط افراد بسیار محدود مبتلا به فتق دیسک کمر با علائم شدید یا بسیار ناراحت کننده مواجه می شوند. هنگامی فتق دیسک کمر باعث وارد شدن فشار به یک عصب شود، علائم دیسک کمر می تواند شامل موارد زیر باشند:

• درد پایین کمر و در ناحیه باسن و پایین یک پا که تا قوزک یا کف پا کشیده می شود. علت ایجاد این درد وارد شدن فشار بهعصب سیاتیک است. در این حالت درد در ناحیه پایین کمر می تواند با درد در ناحیه پا همراه باشد.
• احساس سوزش (احساس سوزن سوزن) یا بی حسی در یک پا که می تواند از باسن یا پشت زانو شروع شده و به سمت ران، قوزک، یا کف پا ادامه پیدا کند.
• ضعف در بعضی عضلات خاص در یک یا هر دو پا.
• ایجاد درد در جلوی ران.
• درد عمیق عضلانی و اسپاسم عضلات.

ایجاد ضعف در هر دو پا و از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع از علائم یک نوع خاص و شدید وارد شدن فشار به عصب هستند که در اصطلاح به آن سندروم دم اسب گفته می شود. این عوارض دیسک کمر در موارد نادر ایجاد می شود، اما می تواند علائم شدید برای بیمار به همراه داشته باشد. فرد مبتلا به این علائم باید بلافاصله با پزشک جهت درمان ملاقات کند.

 

علت ها و دلایل

فرسایش تدریجی دیسک یکی از دلایل اصلی ایجاد فتق دیسک کمر است. با بالا رفتن سن، دیسک های موجود در ناحیه کمر بخشی از مایع خود که قابلیت انعطاف پذیری به آنها می دهد را از دست می دهند. به این ترتیب به علت دیسک کمر لایه خارجی دیسک ها ممکن است دچار پارگی ها یا ترک های ریز شود. در نتیجه این شرایط ژل ضخیم داخل دیسک ممکن است با فشار از طریق این ترک ها و بریدگی ها خارج شده و باعث متورم شدن دیسک یا پاره شدن دیسک کمر آن شود. این شرایط همچنین ممکن است در موارد آسیب دیدگی کمر نیز مشاهده شوند. معمولاً موارد آسیب دیدگی کمر در نتیجه شرایط زیر ایجاد می شوند:

یک کشیدگی یا فشار سنگین و ناگهانی وارد شده به ناحیه پایین کمر. گاهی اوقات یک حرکت چرخشی ناگهانی یا حتی عطسه کردن شدید نیز می تواند باعث ایجاد این مشکل شود

انجام فعالیت هایی که هر روز به صورت تکراری و مداوم انجام می شود نیز می تواند باعث وارد شدن فشار به ناحیه پایین کمر شود. برای مثال در این رابطه می توان از حرکت های مربوط به بلند کردن اجسام، قرار گرفتن طولانی در معرض لرزش، و آسیب دیدگی های ورزشی نام برد.

 

تشخیص

پزشک از شما سابقه بیماری را سوال کرده و از معاینات فیزیکی برای تشخیص مشکل استفاده می کند. در صورتی که پزشک تشخیص دهد شما دچار مشکل فتق دیسک کمر شده اید، احتمالاً نیازی به انجام سایر آزمایش ها برای تشخیص بیماری نیست. در صورتی که پزشک به اطلاعات بیشتری در این رابطه نیاز داشته باشد یا روش های درمانی غیر جراحی پس از 4 هفته اثربخشی لازم را بر روی بیمار نداشته باشد، ممکن است از بیمار خواسته شود عکس رادیولوژی از ستون فقرات خود تهیه نماید.

 

راه ها و روش های درمان

روش های اصلی درمان بدون جراحی دیسک کمر به شرح زیر هستند:

دارو

داروهای مسکن: اگر درد بیمار مبتلا به دیسک کمر خفیف تا ملایم باشد، پزشک ممکن است برای وی مصرف داروی دیسک کمر مسکن همچون ایبو پروفن (آدویل، مورتین IB، و سایر داروهای مانند آن) یا ناپروکسین (آلیو و سایر داروهای مانند آن) را تجویز نماید.

داروهای مخدر:اگر درد بیمار با استفاده از مسکن های عادی بهبود پیدا نکرد، پزشک ممکن است از داروهای مخدر قوی تر مثل کودئین یا ترکیب استامینوفن با اکسی‌ کدون (داروهایی مثل پرکوست، اکسی کانتین، و سایر داروهای مانند آن) برای یک دوره کوتاه استفاده کند. گیجی، حالت تهوع، یبوست و بی خیالی همگی از عوارض جانبی مصرف این داروها هستند.

داروهای ضد درد عصب: داروهایی مثل گاباپنتین (نیورونتین، گرالیز، هریزانت)، پره گابلین (لیریکا)، دولوکستین(سیمبالتا)، ترامادول (آلترام) و آمی تریپتیلین اغلب می توانند به تسکین درد ناشی از عصب آسیب دیده کمک موثر نمایند. به خاطر اینکه این داروها عوارض جانبی کمتری در مقایسه با داروهای مخدر دارند، از آنها بطور گسترده در مراحل اولیه درمان دیسک کمر استفاده می شود.

داروهای ریلکس کننده عضلات: در صورتی که فرد دچار اسپاسم عضلات شده باشد، ممکن است برای وی داروهای ریلکس کننده عضلات تجویز شود. بی خیالی و گیجی از عوارض جانبی مصرف این داروها هستند.

ورزش و حرکات اصلاحی

ورزش یک جزء عادی در برنامه های درمانی فتق دیسک کمر است. استفاده از یک رویکرد فعال در طول دوره ریکاوری با انجام فعالیت های فیزیکی می تواند باعث کاهش درد و کمک به بازیابی سلامتی فرد در بلند مدت شود.فرد مبتلا به دیسک کمر ممکن است به یک یا دو روز استراحت برای کاهش درد نیاز داشته باشد. به هر حال، شما باید از وسوسه دراز کشیدن در رخت خواب در روزهای بعد دوری کنید، زیرا عضلات شما نیاز به قرار گرفتن در شرایطی دارند که به فرآیند ریکاوری آنها کمک کند. در صورتی که در این زمان به انجام فعالیت ها و حرکات ورزش کمردرد و دیسک کمر بی توجهی شود، بدن شما ممکن است به روش درمانی به نحو مناسب واکنش نشان ندهد.

ورزش کردن یک روش موثر برای تقویت و تثبیت عضلات پایین کمر و پیشگیری از آسیب دیدگی و درد احتمالی بعدی است. قوی شدن عضلات می تواند به تحمل وزن بدن و استخوان های شما کمک کرده و فشار غیر ضروری را از ستون فقرات شما دور نماید.

به هر حال حتی اگر شما عضلات قوی برای حمایت از کمر خود دارید، لازم است وزن خود را در سطح مناسب حفظ کنید تا به این ترتیب حمایت لازم را از ستون فقرات خود به عمل آورید. در حقیقت حرکت کردن با وزن اضافی می تواند باعث وارد شدن فشار به کمر به صورت مداوم شده و مثل این است که شما همواره یک وزنه سنگین را با خود حمل می کنید! در این حالت کم کردن وزن می تواند باعث کاهش درد و بهبود وضعیت سلامتی کمر شود. به هر حال در صورتی که شما نیاز به کاهش وزن دارید، با پزشک خود درباره روش های مناسب کاهش وزن صحبت نمایید.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی معمولاً دارای نقش با اهمیت در ریکاوری فتق دیسک کمر و یکی از روش های درمان بدون جراحی دیسک کمر است. روش های فیزیوتراپی نه تنها می تواند کاهش فوری درد بیمار را به همراه داشته باشد، بلکه علاوه بر این به شما آموزش می دهد چگونه وضعیت بدن خود را به صورتی حفظ کنید که از ایجاد آسیب های احتمالی بعدی پیش گیری شود.

امروزه تکنیک های مختلف برای فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرد. در روش های درمانی انفعالی بدن بیمار ریلکس شده و از ماساژ عمیق بافت، گرما و سرما درمانی، تحریک الکتریکی (همچون تحریک الکتریکی عضلات از روی پوست)، و آب درمانی برای بهبود بیمار استفاده می شود. برنامه فیزیوتراپی کمردرد و دیسک کمر معمولاً با درمان های انفعالی (غیر فعال) شروع می شود. اما هنگامی که بدن به مقدار کافی بهبود پیدا کرده و سلامت خود را به دست آورد، روش های درمان فعال که باعث تقویت بدن و پیش گیری از ایجاد درد دیسک کمر می شوند، برای بیمار شروع خواهند شد. در این حالت متخصص فیزیوتراپی بطور نزدیک با شما کار می کند تا یک برنامه درمانی که دارای بهترین شرایط با توجه به وضعیت بیماری است، برای استفاده شما تهیه و تجویز نماید.

هنگام استفاده از روش های فیزیوتراپی مهم است که شما با نحوه انجام تمرین های حرکتی و شرایط مراقبت صحیح از وضعیت کمر پس از تکمیل درمان آشنا شوید. در صورتی که شما نکات ذکر شده توسط متخصص فیزیوتراپی را انجام نداده یا جدی نگیرید، دستیابی به نتایج درمانی بلند مدت امکان پذیر نخواهد بود. به این ترتیب با مراقبت مناسب از وضعیت کمر، شما می توانید از درد گرفتن مجدد دیسک جلوگیری نمایید.

درمان دستی

درمان دستی یک روش درمانی است که در آن از وارد کردن فشار به یک مفصل در ستون فقرات استفاده می شود. این روش برای بهبود درد و وضعیت عملیاتی مفصل استفاده می شود. درمان دستی را می توان با استفاده از دست ها یا یک ابزار خاص به نام ترکشن انجام داد. در این حالت یک نیروی مناسب و کنترل شده به مفصل به صورت ملایم یا قوی وارد می شود و سرعت وارد کردن فشار می تواند آهسته تا سریع باشد. گاهی اوقات این روش درمانی ممکن است بر روی سایر مفاصل بدن نیز انجام شود تا به این ترتیب مشکل ستون فقرات بر طرف شود.

درمان دستی ستون فقرات یک روش درمان بی خطر و ایمن است که توسط یک فرد متخصص بر روی بیمار مبتلا به دیسک کمر انجام می شود. پس از این درمان، بعضی افراد ممکن است احساس خستگی یا درد در بدن خود داشته باشند. به هر حال مشاهده عوارض جدی در نتیجه این روش درمانی به ندرت اتفاق می افتد.

 

روش های جراحی بسته برای درمان دیسک کمر

روش های جراحی بسته برای درمان دیسک کمر به شرح زیر هستند:

تزریق در ناحیه اپیدورال (ترنسفورمینال)

تزریق استروئید حاوی کورتیکو استروئید به ناحیه اپیدورال می تواند تاثیر ضد التهاب در این ناحیه داشته و درد بیمار در نتیجه وارد شدن فشار به عصب را به سرعت بر طرف کند. در این حالت تزریق استروئید در فضای عصب اپیدورال انجام می شود. هنگامی کهتزریق اپیدورال کمر انجام شد، بیمار می تواند کاهش درد را در خود را مشاهده کند، اما تاثیرگذاری این تزریق می تواند گاهی اوقات به چند روز زمان نیاز داشته باشد. این شیوه جراحی بسته دیسک کمر با هدایت سونوگرافی  هم قابل انجام است. به هر حال توجه داشته باشید که از این روش درمانی معمولاً بیش از 3 بار در طول یک سال نباید استفاده کرد.

جراحی بسته دیسک کمر با لیزر

روش درمانی جراحی بیرون زدگی دیسک کمر با لیزر (PLDD) به صورت سرپایی و با استفاده از بی حسی موضعی بر روی بیمار انجام می شود. در طول درمان جراحی بسته دیسک کمر، یک سوزن نازک به دیسک دچار فتق با کمک گرفتن از عکس رادیولوژی وارد می شود. سپس یک فیبر نوری از طریق سوزن به دیسک وارد شده و انرژی لیزر از طریق این فیبر به محل تابانده می شود. به این ترتیب می توان بخش کوچکی از هسته دیسک را تبخیر کرد. انجام این کار می تواند تا حدودی باعث ایجاد فضای خالی در محل دیسک شود که فشار سطح متورم دیسک بر روی ریشه عصب را کاهش داده و باعث تسکین درد بیمار می شود. تاثیر این روش درمانی معمولاً بلافاصله در بیمار قابل مشاهده است.

تزریق اوزون

اوزون یک گاز است که در حقیقت نوع قوی تر گاز اکسیژن می باشد که با فرمول O3 شناخته می شود. به نظر می رسد تزریق گاز اوزون می تواند باعث تحریک و فعال کردن آنزیم هایی شود که نقش موثر در فعالیت پر اکسید و رادیکال های آزاد دارند. به این ترتیب تزریق اوزون می تواند وضعیت سیستم ایمنی بدن را بهبود بخشیده و به بر طرف شدن علائم دیسک کمر کمک موثر کند.

در این حالت بیمار مبتلا به دیسک کمر به یک اتاق مخصوص برده شده و بر روی شکم در حالتی دراز می کشد که یک بالش زیر شکم وی قرار داشته باشد. در ادامه ناحیه تحت درمان آماده شده و با یک شیوه استریل پوشانده می شود. تزریق اوزون معمولاً تحت بی حسی موضعی با استفاده از داروهای ضد تشویش در داخل رگ انجام می شود.

انجام این تزریق معمولاً با کمک دستگاه سی آرم انجام می شود. در این حالت سوزن به دیسک دارای مشکل با استفاده از دید تونلی و با توجه به تصویر فلئوروسکوپی وارد می شود. در این حالت می توان از مقدار کمی رنگ های مات رادیویی (اومنی پاک) به محل تزریق کرد تا بتوان از محل تحت درمان دیسکوگرام تهیه کرد. در نهایت 3 تا 10 سی سی مخلوط گاز اکسیژن و اوزون به محل دیسک تزریق می شود تا به این ترتیب مشکل بیمار از بین برود.

 

ماساژ

برای بعضی از انواع التهاب دیسک کمر و کاهش علایم دیسک کمر می توان از تکنیک های ماساژ به صورت بی خطر استفاده کرد. هنگامی که بدن بیمار به صورت منظم ماساژ داده شود، می توان کاهش درد کمر را به خاطر رفع التهاب دیسک در بیمار مشاهده کرد. تکنیک های ماساژ در این حالت شامل ضربه زدن، مالش، و حرکت دادن دست بر روی عضلات کمر است. این حرکت ها می تواند باعث افزایش جریان خون شود و به این ترتیب اکسیژن و مواد غذایی بیشتری در اختیار عضلات قرار می گیرد. علاوه بر این افزایش جریان خون می تواند باعث پاک شدن مواد زائدی شود که در طول زمان در سلول ها انباشته شده است.

منبع : سایت دکتر فروغی