زباله‌های دریایی به‌عنوان یکی از خطرناک‌ترین زباله ها درحال تبدیل شدن به مشکل بزرگ جهانی است و میکروپلاستیک‌ها یکی از خطرناک‌ترین نوع این زباله‌ها هستند که هم حیات جانداران را تهدید می‌کنند و هم اثرات ناگواری بر سلامتی انسان دارند.
به گزارش به نقل از ایرنا،مسئله آلودگی‌های دریای خزر جدی شده است و برای رفع آن نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق همراه با همکاری از سوی کشورهای منطقه است. حفظ تنوع زیستی در دریای خزر برای ایران بسیار اهمیت دارد و آلودگی در این محیط موجب سلب امکان حیات از موجودات زنده می‌شود.
**زباله‌های دریایی بسیار خطرناک هستند
مهدیه جعفری، متخصص محیط زیست دریا درباره زباله‌های دریایی به ایرناپلاس گفت: یکی از زباله‌های مهم و خطرناک زباله‌های دریایی است که دارای منشأ مختلف از طرف خشکی و دریا هستند و در قسمت ساحل جمع می‌شوند. این زباله‌ها ناشی از صنعت توریسم، تخلیه فاضلاب‌های خشکی و صنایع، صیادی و زباله‌های کشتی‌ها و قایق‌ها است و حجم آنها روزبه‌روز بیشتر می‌شود و به یک مشکل جهانی که هزینه بسیاری برای مدیریت لازم دارد تبدیل شده‌اند.
وی افزود: این زباله‌ها علاوه بر آلودگی‌هایی که برای انسان‌ها دارند، مشکلات بسیاری برای طبیعت ایجاد می‌کنند. گونه‌های مهاجم می‌توانند به زباله‌های دریایی بچسبند و هزاران کیلومتر در دریا جابه‌جا شوند و به محلی که بومی آنجا نیستند وارد شوند.
**زباله‌های دریایی موجب تخریب زیستگاه‌های مهم دریا می‌شوند
عضو هیأت مؤسس انجمن رفتگران طبیعت درباره اثرات تخریبی این زباله‌ها گفت: زباله‌های دریایی باعث شکسته شدن، ضربه زدن و حتی تخریب زیستگاه‌های مهم دریایی مانند صخره‌های مرجانی که اساس و پایه اکوسیستم‌های دریایی و برای زندگی جانوران حیاتی هستند می‌شوند.
وی افزود: یکی از بخش‌های بسیار خطرناک این زباله‌ها میکروپلاستیک‌ها هستند که توسط آبزیان خورده شده و در بدن آنها ایجاد مسمومیت می‌کنند. پلاستیک‌ها خیلی راحت می‌توانند آلوده‌کننده‌ها ازجمله PCBs و DDT را جذب کنند و این مواد می‌توانند در بدن گونه‌هایی که در مجاورت این پلاستیک‌ها هستند، تجمع پیدا کنند و از طریق زنجیره غذایی حتی وارد بدن ما انسان‌ها شوند.
جعفری درباره حل معضل زباله‌ها و آلودگی‌های دریایی گفت: کاهش و یا حذف این آلودگی‌ها نیاز به همکاری در تعیین اولویت‌ها، تدوین برنامه مشترک اجرایی و تخصیص بودجه مشترک به‌منظور تحقق مسئولیت‌های اجتماعی در قبال حفاظت از محیط زیست دریایی و همچنین عزم ملی و بین‌المللی دارد.
**رفع آلودگی‌ها به عزم ملی نیاز دارد
پروین فرشچی، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به سؤالی درباره برنامه این سازمان برای کاهش آلودگی دریای خزر گفت: راهکار رفع این آلودگی‌ها همت و عزم ملی است و بر همین مبنا، روی برنامه اقدام ملی حفاظت از محیط زیست دریای خزر کار می‌کنیم که به عزم ملی برای اجرایی شدن نیاز دارد.
وی افزود: همه نهادهای دولتی و غیردولتی، تشکل‌های مردم‌نهاد، تشکل‌های دانشجویی و... باید پای‌کار باشند و غیر از این، هیچ راه دیگری ندارد، چون سازمان حفاظت محیط زیست به‌تنهایی قادر به حفظ محیط زیست نیست.
**در سطح ملی باید وظایف همه نهادها مشخص شود
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، تعیین وظایف ملی در طرح اقدام ملی حفاظت از محیط زیست دریای خزر گفت: از طرف دیگر می‌دانیم که همه‌جا هزینه می‌شود و نهادها بودجه فراوانی در سال برای طرح‌ها و مطالعات تکراری می‌گیرند. وقتی یک برنامه اقدام ملی طراحی می‌شود، نهادها مجبور می‌شوند یک برنامه کلی را دنبال کنند و دیگر این‌طور نمی‌شود که بودجه به سمت مطالعات تکراری برود. در حال راه‌اندازی این اقدام هستیم.
وی افزود: در سطح ملی باید وظایف مشخص شود و نباید همه وظیفه‌ها را به محیط زیست داد، چون این مسئولیت اجتماعی همه نهادهاست. بهره‌بردارها مسئولیت اجتماعی بیشتری دارند و تشکل‌های مردمی و دانشجویی به فراخور حال خودشان باید به این مسأله بپردازند.
**باید بر همکاری‌های منطقه‌ای بیشتر متمرکز شویم
فرشچی درباره همکاری منطقه‌ای در حفظ زیست‌بوم دریای خزر گفت: مسأله دیگر این است که در مناطق دریایی و آبی یک کشور به‌تنهایی به نتیجه نمی‌رسد. بنابراین باید بر همکاری‌های منطقه‌ای بیشتر متمرکز شویم. ذیل پروتکل‌ها، کنوانسیون تهران و همچنین پروتکل آخری که در رابطه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی با ماهیت فرامرزی امضا شد، مسئولیت‌ها مشخص‌تر است. در حال حاضر پروتکل مقابله با آلودگی نفتی در حال لازم‌الاجرا بودن است و پروتکل تنوع زیستی در حال لازم‌الاجرا شدن برای همه کشورهاست.
وی افزود: چیزی که خیلی اهمیت دارد این است که جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری که فعالیت‌های صنعتی کمتری نسبت با کشورهای دیگر دارد، در بخش عمیق و جنوبی دریای خزر قرار گرفته و به‌عنوان عضو اصلی و فعال کنوانسیون تهران، باید به‌قدری فعالیت داشته باشد و در جوامع محلی و منطقه‌ای حضور پیدا کند که بتواند اثرگذار باشد و فعالیت‌های منطقه‌ای را انسجام بخشد.
**دبیرخانه کنوانسیون تهران باید در منطقه مستقر شود
معاون سازمان حفاظت محیط زیست درباره جایگاه ایران در همکاری‌های منطقه‌ای گفت: به‌عنوان کسی که حدود 20 سال تجربه در همکاری‌های منطقه‌ای دریای خزر به‌خصوص در زمینه محیط زیست دارد به‌صراحت عرض می‌کنم، در مورد مسئولیت‌ها، تحدید حدود دریا و یا تقسیمات، در کنوانسیون رژیم حقوقی تصمیمی صورت نگرفته و این‌ها را به مذاکرات بعدی موکول کردند.
وی افزود: مسئولیت‌ها با توجه به پروتکل‌های موجود مشخص است و همکاری‌ها در رابطه با حفظ تنوع زیستی، کنترل آلودگی از خشکی، آلودگی نفتی و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی خیلی واضح و شفاف مطرح شده است. باید فشار بیاوریم که هرچه زودتر دبیرخانه کنوانسیون تهران در منطقه مستقر شود؛ قرار است این کار انجام شود و استقرار چرخشی است و هر چهار سال در یک کشور (براساس حروف الفبای انگلیسی) مستقر می‌شود. ایران قرار است که میزبانی دبیرخانه کنوانسیون را برعهده بگیرد.
فرشچی درباره استقرار دبیرخانه کنوانسیون تهران گفت: تا زمانی که کنوانسیون و پروتکل‌ها اجرایی نشوند، همکاری‌های منطقه‌ای اجرایی نخواهند شد و هرچه فشار داریم باید بگذاریم که دبیرخانه هرچه زودتر در منطقه بیاید و بعد کنوانسیون‌ها و پروتکل‌ها مفادش اجرایی شوند تا مسئولیت و همکاری کشورها و بودجه‌ای که باید به این همکاری‌ها اختصاص داده شود، باید مشخص شود.
