لعیا زنگنه به دنبال احیای دوباره در سینما

محترم صفدری‌سلطانی

گریز از گروهک منحله!

لعیا زنگنه از آن بازیگرانی است که اوج اشتهارش را مرهون رسانه ملی است.

تلویزیون ایران در سال‌هایی نه چندان دور نه فقط مجالی بود برای تولید سریال‌هایی که زودتر از حد تصور به درون خانواده‌‌ها نفوذ می‌‌کردند بلکه همین سریال‌های تلویزیون بودند که شرایط معرفی چهره‌‌هایی تازه به سینما را هم فراهم می‌‌کردند.

لعیا زنگنه هم با سریال پرمخاطب «در پناه تو» حمید لبخنده بود که به مخاطبان معرفی شد و بعدتر توانست نقش‌های مختلفی را در سینما و تلویزیون از آن خود کند.

ظاهر معصومانه لعیا زنگنه که بخشی از آن به خاطر پوشش متکی بر چادرش در سریال «در پناه تو» بود خیلی زود مخاطبان را با نامی تازه در بازیگری آشنا کرد و بعد از پایان سریال هم آن قدر پیشنهاد پیش‌روی زنگنه قرار گرفت که تا یک دهه بعد این بازیگر در زمره پرکارترین بازیگران سینما و تلویزیون جای داشت.

زنگنه به خاطر «در پناه تو» بارها با پیشنهادات ایفای نقش دختران معصوم مواجه شد اما نقطه قوت کارش این بود که سعی نکرد این شمایل را مدام بازنشر کند و به جایش رفت به سراغ پیشنهاداتی کمی متفاوت‌تر که منجر شد به همکاری با طیف متفاوتی از کارگردانان سینما و تلویزیون.

خوش شانسی در کار با بزرگان

لعیا زنگنه دارای مدرک کارشناسی تئاتر از دانشگاه هنر تهران است اما یک دوره کلاس آموزش نقاشی را نیز گذرانده ‌است.

استعداد هنری وی توسط امین تارخ در سال 1371 کشف و با هدایت هنری و مشاوره محمدعلی کشاورز و ثریا قاسمی که هر دو از جمله اساتید بازیگری در سینما و تلویزیون هستند وارد عرصه تلویزیون و سینما شد.

دوران دانشجویی زنگنه با ایفای نقش در چند نمایش از جمله «پارانویا»، «یادگار» و «خال خالی» گذشت ضمن اینکه در همین زمان در یک سری فیلم کوتاه تجربی مانند «کنج تنهایی» هم ایفای نقش کرد.

زنگنه خیلی خوش شانس بود که اولین کار حرفه ایش در حیطه نمایش «یادگار سال‌های شن» به کارگردانی علی رفیعی از جمله چهره‌‌های مطرح تئاتر ایران زمین بود.

این نمایش باعث شد حمید لبخنده کارگردانی که خود شیفته تئاتر است از وی برای ایفای نقش «مریم» سریال «در پناه تو» استفاده کند؛ ایفای نقشی که بعد از اقبال مخاطبان منجر شد به حضور زنگنه در دیگر سریال لبخنده با عنوان «در قلب من» که البته هیچ گاه به اندازه سریال قبلی مورد توجه قرار نگرفت.

با این حال همان «در پناه تو» کار خودش را کرد و عباس رافعی که قصد داشت فیلمی با مضمون درگیری‌های منتهی به انقلاب اسلامی با عنوان «راز مینا» را به عنوان نخستین کارش بسازد نقش اصلی فیلم را به لعیا زنگنه داد.

«راز مینا» فیلم بدی نبود اما به دلایل مختلف و اصلی ترین آنها سوژه اش چنان که باید مورد توجه قرار نگرفت و همین باعث شد زنگنه هم چنان که باید لذت در کانون توجه قرار گرفتن در سینما را کشف نکند.

ردپای پررنگ در سینما

زنگنه بعد از «در قلب من» در یکی دیگر از سریال‌های مطرح تاریخ تلویزیون را ایفا کرد؛ سریالی با نام «تولدی دیگر» به کارگردانی داریوش فرهنگ که شباهت‌های فراوانی داشت به فیلم کلاسیک «آوای موسیقی/اشک‌ها و لبخندها» ساخته رابرت وایز.

زنگنه در این سریال در نقش مادری ظاهر شد که برای رسیدن به فرزندانش چاره ای ندارد جز آن که به جلد یک پرستار مهربان فرورفته و وارد زندگی همسر خود شود؛ همسری که گمان دارد زنش مرده!!!

سریال به خاطر وجه خانوادگی خود و لایه‌‌های طنازانه ای  که بستر آن را شکل می‌‌دهد موفقیتی نسبی در جلب مخاطب داشت به خصوص که بازیگرانی همچون جمیله شیخی و عبدالرضا اکبری که هر دو از کارکشته‌‌های بازیگری بودند در کنار زنگنه ایفای نقش می‌کردند و زنگنه علاوه بر کسب تجربه می‌‌توانست به مدد بازیهای روبرو با آنها خیلی خوب توانایی‌های خود را اثبات کند.

زنگنه بعد از «تولدی دیگر» یک همکاری دیگر با داریوش فرهنگ را این بار در سینما تجربه کرد؛ فیلمی با نام «تکیه بر باد» که این هم خود گرته برداری بود از فیلم «مکانی در آفتاب» «رابرت استیونز» که پیشتر جلال مقدم هم فیلمی به نام «پنجره» را با الهام از آن ساخته بود.

زنگنه در «تکیه بر باد» با چادر عربی به سر ایفای نقش دختری جنوبی را برعهده گرفت که نامزدش که به بهانه کار به تهران آمده او را که آبستن است رها کرده و سراغ دختری از طبقه ثروتمند رفته است!

ظاهر معصومانه زنگنه در سریال «در پناه تو» اینجا هم تکرار شد اما کشمکش‌های نهایی فیلم باعث شد او وجهی دیگر از هنر بازیگری خود که اکتهای متکی بر میمیک در لحظات بحرانی است را عرضه کند.

همکاری با کیمیایی

بعد از «تکیه بر باد» زنگنه مورد توجه محمدعلی سجادی کارگردان جنایی ساز سینمای ایران قرار می‌گیرد.

سجادی نخست در فیلم ماجرایی «شیفته» از زنگنه در نقش مقابل فریبرز عرب نیا استفاده می‌کند و جاافتادن این زوج موجب می‌‌گردد او در فیلم بعدیش «رنگ شب» که برداشتی آزاد از ماجرای دهه هفتادی قاتل سریالی زنان معروف به خفاش شب بود باز هم از زنگنه استفاده کند.

هم «شیفته» و هم «رنگ شب» فیلم‌هایی تلخ با مایه‌های جنایی بودند و زنگنه این شانس را داشت که در چنین ژانری هم کسب تجربه کند.

در این بین زنگنه دو فیلم «هفت ترانه» و «مزاحم» را با بهمن زرین پور و سیروس الوند تجربه کرد ضمن اینکه سریالی به نام «باران عشق» به کارگردانی احمد امینی را هم پشت سر گذاشت.

لعیا زنگنه در میانه دهه هشتاد مورد توجه مسعود کیمیایی قرار گرفت و کیمیایی از او در فیلم «رییس» استفاده کرد؛ فیلمی که چندان دیده نشد اما این حُسن را برای زنگنه داشت تا کیمیایی در آثار بعدیش «جرم» و «قاتل اهلی» از وی استفاده کند.

در همه همکاری‌ها با کیمیایی نقش‌های زنگنه مکمل و کوتاه بود اما او سعی زیادی کرد که با تکیه بر سیمای سمپاتیک خود سکانس‌ها را تحت تأثیر خود قرار دهد.

بازگشت به اوج با نقش یک زن فریب خورده

«مدار صفر درجه»حسن فتحی دیگر سریال ماندگار زنگنه در تلویزیون بود و بعد از این سریال هرچند زنگنه تا همین حالا نزدیک به شش سریال از «اغما» و «مادرانه» تا «پشت بام تهران» و «آرام می‌گیریم» را بازی کرده است اما هیچ کدام از این سریالها حتی نیمی از موفقیت «مدار صفر درجه» را هم نداشته‌اند.

در سینما ولی اوضاع بهتر بود چون زنگنه نه تنها فرصت ایفای نقش در درام‌هایی به شدت ملتهب همچون «خصوصی» حسین فرحبخش و «خودزنی» احمد کاوری را داشت بلکه توانست یک کمدی- سیاسی با نام «خیابان‌های آرام» را هم با کمال تبریزی تجربه کند.

او سال گذشته «این زن حقش را می‌خواهد» روی پرده داشت که به مضمون اسیدپاشی می‌پرداخت ولی چندان مورد توجه قرار نگرفت.

زنگنه به تازگی بازی در فیلم «زنانی که با گرگ‌ها دویده‌اند» را پشت سر گذاشت. فیلمی که مضمونی عاشقانه دارد و داستانش در حاشیه عملیات مرصاد علیه گروهک منحله منافقین می‌گذرد.

زنگنه در «زنان...» در نقش یکی از زنان فریب خورده گروهک منحله حاضر شده و کوشیده تصویرسازی خاص خود را از این کاراکتر داشته باشد.

آیا این نقش خواهد توانست شرایطی را فراهم آورد برای بازگشت دوباره او به روزهای اوج؟