ستاره ؛ سرویس سلامت - از علائم سرطان پوست می‌توان به عدم بهبود زخم، بروز لکه بر روی پوست و تغییر خال اشاره کرد. از بافت‌برداری یا بیوپسی برای تشخیص این نوع سرطان استفاده می‌شود. روش درمان بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد. جراحی یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. برای ملانوما و سرطان سلول سنگفرشی، ممکن است از روش‌هایی مانند ایمنوتراپی، شیمی درمانی و یا پرتو درمانی نیز استفاده شود. در ادامه نگاه نزدیک‌تری به این بیماری می‌اندازیم.
ساختار پوست
پوست همانند دیگر ارگان‌های بدن، دارای ساختاری خاص است و عملکرد‌های مختلفی دارد. از آنجایی که درمان سرطان پوست بستگی به شدت و عمق سرطان دارد، بهتر است در ابتدا با سه لایه اصلی پوست بیشتر آشنا شویم.
1. اپیدرم یا روپوست
اپیدرم، سطحی‌ترین لایه پوست است که از بدن در برابر محیط بیرونی محافظت می‌کند. سلول‌های موجود در این لایه عبارتند از: کارسینوم سلول سنگفرشی، کارسینوم سلول پایه‌ای و ملانوما. سلول‌های سنگفرشی درست در زیر سطح بیرونی پوست قرار دارند. سلول‌های پایه‌ای در زیر سلول‌های سنگفرشی قرار گرفته و سلول‌های پوستی جدید را تولید می‌کنند. ملانوسیت‌ها نیز سلول‌هایی هستند که مسئولیت ساخت رنگدانه‌های ملانین را در پوست به عهده دارند.
2. میان پوست یا پوست حقیقی
میان پوست از کلاژن و الاستین تشکیل شده است. این لایه حاوی فولیکول‌های مو، غدد تولید کننده روغن (غدد چربی)، اعصاب و عروق خونی است.
3. بافت‌های زیر پوستی
بافت زیر پوستی حاوی چربی، بافت همبند و عروق خونی است. بسته به وزن فرد، مقدار این بافت متغیر است.
انواع سرطان پوست
سه نوع سرطان اصلی و شایع برای پوست وجود دارد و بیش از 100 نوع وجود دارد که کمتر شایع هستند. به طور کلی، به سرطان سلول سنگفرشی و سرطان سلول پایه‌ای، سرطان پوست غیر ملانوم گفته می‌شود.
1. سرطان سلول پایه‌ای
سرطان سلول پایه‌ای (BCC) شایع‌ترین نوع این سرطان است و 75 تا 80 درصد از کل مبتلایان به سرطان پوست را شامل می‌شود. خطر مرگ ناشی از پیشرفت این نوع سرطان حدود 30 درصد است. در گذشته، این نوع سرطان اغلب در افراد میانسال و یا مسن دیده می‌شد، اما امروزه به طور فزاینده‌ای در افراد جوان نیز دیده می‌شود.
سرطان سلول پایه‌ای معمولا از قسمت‌هایی از بدن شروع می‌شود که در معرض نور خورشید قرار دارند. مانند صورت، گردن و دست ها. رشد این سرطان آهسته بوده و به ندرت به دیگر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.
این سرطان، از لایه سلول پایه‌ای در اپیدرم شروع می‌شود. در این حالت، سلول‌ها دچار تغییر شده و به صورت کنترل ناپذیری شروع به تکثیر می‌کنند. با رشد سلول‌های سرطانی، آن‌ها می‌توانند به لایه میان پوست، نزدیک گره‌های لنفاوی، نفوذ کرده و در نهایت به استخوان‌ها حمله کنند. اگر این سرطان درمان نشود، می‌تواند به بافت‌های اطراف آسیب رسانده و باعث از شکل افتادگی پوست شود. درمان زودهنگام این سرطان می‌تواند بسیار موثر باشد.
2. سرطان سلول سنگفرشی
سرطان سلول سنگفرشی، 16 تا 20 درصد از سرطان پوست را شامل می‌شود. مردان،
دو برابر بیش از زنان به این نوع سرطان دچار می‌شوند. برخلاف سرطان سلول پایه ای، این نوع سرطان اگر پیشرفت کند، می‌تواند به متاستاز تبدیل شود. این سرطان معمولا در صورت، گوش، گردن، لب‌ها و پشت دست‌ها ایجاد می‌شود. همچنین، سرطان سلول سنگفرشی می‌تواند از زخم‌های پوستی در دیگر قسمت‌های بدن نیز ایجاد شود. تشخیص زودهنگام این تومور می‌تواند تاثیر بسزایی در درمان داشته باشد. به یاد داشته باشید که
نور خورشید تاثیر بسزایی در بروز این نوع سرطان دارد.
3. ملانوما
ملانوما، خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است. هرچند، ملانوما نسبت به سرطان سلول پایه‌ای و سرطان سلول سنگفرشی کمتر شایع است. اگرچه، ملانوما ممکن است در یک پوست طبیعی ایجاد شود، اما اغلب از یک خال شروع می‌شود. ملانوما، اغلب در کمر مردان، پای زنان، کف دست و پا و در زیر ناخن‌های دست یا پا یافت می‌شود. این سرطان ممکن است در هر جایی از بدن روی دهد، حتی قسمت‌هایی که هرگز در معرض نور خورشید قرار نگرفته اند. امروزه، با درمان‌های جدید می‌توان برخی از انواع این سرطان را کنترل کرد.
انواع نادر سرطان پوست
برخی از انواع نادر سرطان پوست عبارتند از:
- کارسینوم سلول مرکل: این نوع سرطان، اغلب در اطراف چشم و در میان افراد میانسال یافت می‌شود. به دلایل نامعلوم، این نوع سرطان در حال افزایش است. این نوع سرطان حالتی تهاجمی داشته و به سرعت به دیگر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند.
- سارکوم کاپوسی: این سرطان ناشی از ویروس هرپس سارکوم کاپوسی است و معمولا در افراد مبتلا به اچ آی وی/ ایدز یا افرادی که دارای دستگاه ایمنی ضعیفی هستند، مثلا افرادی که پیوند عضو داشته اند، دیده می‌شود. این سرطان به صورت لکه‌های بزرگ قرمز، آبی یا قهوه‌ای در اطراف بدن ظاهر شده که می‌توانند همراه با تورم باشند. خوشبختانه، این سرطان اغلب به دارو‌های HIV واکنش مثبت نشان می‌دهد.
- کارسینوم غدد سباسه (چربی): این نوع سرطان در غدد چربی تشکیل شده و اغلب در زنان مسن و در اطراف چشم‌ها ایجاد می‌شود.
- درﻣﺎﺗﻮ ﻓﯿﺒﺮوﺳﺎرﮐﻮم ﭘﺮوﺗﻮﺑﺮﻧﺲ: این نوع سرطان به صورت یک گره سفت در میان پوست شروع شده و به سرعت گسترش می‌یابد. این نوع سرطان ناشی از یک جهش ژنی است که منجر به تولید بیش از حد یک پروتئین به نام فاکتور رشد مشتق از پلاکت می‌شود.
متاستاز پوستی
گاهی اوقات، سرطان‌های ایجاد شده در دیگر مناطق بدن، به پوست سرایت می‌کنند. سرطان‌هایی که با متاستاز پوست مرتبط هستند، شامل
سرطان سینه،
سرطان روده بزرگ و سرطان ریه می‌شوند. زمانی که سرطان‌های دیگر به پوست سرایت کنند، آن‌ها به عنوان سرطان پوست طبقه بندی نمی‌شوند.
علائم سرطان پوست
علائم و نشانه‌های سرطان پوست عبارتند از:
- عدم بهبود زخم
- تغییر خال
- زخم‌های پوسته پوسته
- بروز توده‌های صورتی، سفید و یا گوشتی
- خارش
علل و عوامل خطرزا
علت بروز سرطان پوست، دقیقا مشخص نیست. هرچند، برخی عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض آفتاب
- رنگ پریدگی پوست
- موی قرمز یا بلوند
- چشم‌های روشن (سبز یا آبی)
- پوستی که به راحتی در اثر حرارت یا تابش، سوخته می‌شود
- سابقه خانوادگی
- داشتن برخی سندرم‌های ژنتیکی از قبیل گزرودرما پیگمنتوزوم
- داشتن خال‌های بسیار (بیش از 50 خال) و یا خال‌های نامعمول
- زخم ناشی از سوختگی یا عفونت‌های پوستی
- ضعف دستگاه ایمنی
- استفاده از برخی درمان‌های پزشکی مانند پرتو درمانی و نور درمانی
- مواجهه مکرر با مواد شیمیایی مانند قطران و وینیل کلرید
- سیگار کشیدن (احتمال ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی را افزایش می‌دهد)
نحوه تشخیص سرطان پوست
تشخیص سرطان پوست با معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. بر اساس ظاهر زخم، پزشک ممکن است بیوپسی را پیشنهاد کند. بیوپسی را می‌توان به یکی از چند روش زیر انجام داد:
- بیوپسی تراشی: اگر فرد مشکوک به سرطان سلول پایه‌ای یا سنگفرشی باشد، از این روش استفاده می‌کنند. در این روش، پوست را بی حس کرده و قسمتی از زخم را می‌تراشند. بیوپسی پانچ نیز ممکن است انجام شود.
- بیوپسی برشی: در این روش، قسمت مورد نظر را برش داده و بخشی از ضایعه را خارج می‌کنند.
- بیوپسی اکسینال: در این روش، تمام ضایعه را به همراه بافت اطراف خارج می‌کنند. اگر فرد مشکوک به ملانوم باشد از این روش استفاده می‌کنند.
اگر سرطان پوست پیشرفت کرده باشد، از آزمایش‌های دیگر نیز برای تشخیص مرحله بیماری و احتمال متاستاز استفاده می‌شود. مانند بیوپسی گره لنفاوی نگهبان، سی تی اسکن و پت اسکن.
درمان سرطان پوست
درمان سرطان پوست به عوامل بسیاری مانند نوع سرطان، اندازه و عمق آن بستگی دارد
. جراحی شایع‌ترین نوع درمان است. یک نوع جراحی به نام جراحی ماز (Mohs) وجود دارد که در آن لایه‌های نازک پوست که حاوی تومور‌های سرطانی هستند به طور پیشرونده‌ای برداشته می‌شوند تا فقط بافت فاقد سرطان باقی بماند. در ملانوما، ناحیه بزرگی از بافت اطراف برداشته می‌شود.
در سرطان‌های پیشرفته که به گره‌های لنفاوی یا دیگر نقاط بدن سرایت کرده اند از درمان‌هایی مانند ایمنوتراپی، شیمی درمانی، درمان هدفمند و استفاده می‌شود.
پیشگیری و تشخیص زودهنگام
کار‌های بسیاری وجود دارند که با انجام آن‌ها می‌توانید به پیشگیری از سرطان پوست کمک کنید. علاوه بر مصرف کرم‌های ضد آفتاب، بهتر است از دیگر روش‌های حفاظتی مانند پوشیدن لباس و کلاه نیز استفاده کنید. سعی کنید در وسط روز در معرض نور خورشید قرار نگیرید. در زمان استفاده از مواد شیمیایی مختلف از دستکش استفاده کنید. تمام سرطان‌های پوستی قابل پیشگیری نیستند و تشخیص زودهنگام آن‌ها می‌تواند بسیار موثر باشد. بنابراین، پوست خود را به طور منظم بررسی کنید.
در پایان باید گفت که تقریبا یک سوم افراد در طول عمر خود دچار نوعی از سرطان پوست می‌شوند. آشنایی با علائم و عوامل خطرزا می‌توانند به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کنند. اگر هر گونه تغییر نگران کننده‌ای در پوست خود مشاهده کردید، حتما به متخصص پوست مراجعه کنید.
