نقش حوزه انقلابی در بصیرت آفرینی

مقدمه

حوزه های علمیه از ابتدای شکل گیری تاکنون، در جامعۀ دینی ما از جایگاه مهم و تأثیرگذاری برخوردار بوده اند که این مهم با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام مقدس جمهوری اسلامی، با رشد و پیشرفت مضاعف همراه بوده است. با وقوع انقلاب اسلامی و تغییر ساختارهای اساسی نظام و حرکت به سمت دینی شدن جامعه در عرصه ها و ابعاد گوناگون، نهادهای مختلف نظام اسلامی تحت حکومت ولیّ فقیه، در صدد رشد و پیشرفت مادی و معنوی مردم مسلمان و رسیدن به سعادت واقعی، پیشگام بوده اند که حوزۀ علمیه نیز از این امر مستثنا نبوده است.

مقام معظم رهبری(حفظه الله) همواره در بیانات ارزشمند خود خطاب به اساتید، طلاب، فضلا و مدیران حوزه های علمیۀ سراسر کشور، ضمن تأکید بر جایگاه مهم حوزۀ علمیه، با ارائۀ برنامه جامع و ترسیم خطوط کلی و اصول اساسی لازم در حوزه های علمیه، سعی کرده اند با آسیب شناسی حرکت حوزه و یافتن نقاط قوت و ضعف این نهاد مقدس، با بیانات راهگشای خود و تأکید بر تقویت نقاط قوت و اصلاح نقاط ضعف و آسیبها، این نهاد مهم و تأثیرگذار را به سمت ایجاد حوزه ای مطلوب سوق دهند. معظم له(حفظه الله) در اسفند 94 در دیدار مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزۀ علمیۀ قم با ایشان، ضمن تأکید بر رشد و بلوغ تفکر انقلابی در حوزه، به ترسیم «حوزۀ انقلابی» پرداختند.

از طرفی اهمیت حوزۀ علمیه برای اجرا و تحقق حاکمیت دین در لایه های مختلف جامعه بر کسی پوشیده نیست و طلاب و حوزه های علمیه به عنوان برترین نهاد علمی و معرفتی در جامعۀ اسلامی، وظیفه دارند در جهت نیازهای بینشی، گرایشی و رفتاری مردم، با تکیه بر منابع غنی اسلام، اقدامات هدفمند، منسجم و روزآمدی را به انجام رسانند که یکی از ضروریات آن، هدایت گری سیاسی مردم و بصیرت آفرینی در جامعه است.

حوزۀ انقلابی

حوزۀ علمیه، مهم ترین پایگاه اسلام و تشیع بوده، انقلاب شکوهمند اسلامی ایران که یکی از مهم ترین تحولات تاریخی جهان، اسلام و ایران است، از نتایج و آثار حوزۀ علمیه می باشد که به رهبری مرجعی عالی مقام و پرورش یافتۀ مکتب اهل بیت (ع) و حوزه های علمیه تحقق یافت.

در واقع انقلاب اسلامی محصول یک حرکت حوزوی است که هم حضرت امام (ره) و هم رهبر انقلاب(حفظه الله) از درون حوزه، برخاسته، پا به عرصۀ فعالیت اجتماعی و سیاسی انقلاب اسلامی گذاشته اند. اولین یاران انقلاب اسلامی و تلاش گران در جهت شکل گیری آن نیز از درون حوزه برخاسته اند. حرکتهای نخستین انقلاب نیز همچون اولین تظاهرات انقلاب اسلامی، از قم برخاست و با رنگ و لعاب حوزه شکل گرفت. امام خمینی(ره) با تربیت شاگردانی در حوزه و دمیدن روحیۀ انقلابی در آنان، توانست تفکر انقلابی را رشد داده، آن را به تمام افراد جامعۀ اسلامی سرایت دهد. لذا رابطۀ حوزه و انقلاب اسلامی، از حیاتی ترین شئون آن می باشد.

انقلابی بودن؛ یعنی پایبندی به ارزشهایی که منجر به انقلاب شد و امام (ره) نیز تأکید داشته، رهبری(حفظه الله) نیز توصیه کرده اند. روحیۀ انقلابی نیز یعنی انقلاب اولین دغدغۀ افراد از نظر روحی باشد. پایبندی به ارزشها و اصرار بر اجرایی کردن مفاهیم انقلابی در سطح جامعه، از جمله مصادیق روحیۀ انقلابی است.

حوزۀ علمیۀ مطلوب و آرمانی دارای مؤلفه های مختلفی است. عناصری چون علمیت، اجتهاد علمی، تقوا، اخلاق مداری و معنویت گرایی، از مؤلفه های بدیهی حوزۀ علمیۀ مطلوب است؛ لکن در کنار اینها به عنصر انقلابی گری و انقلابی بودن باید به عنوان یکی از مهم ترین مؤلفه های حوزۀ علمیۀ ایده آل و مطلوب نگریسته شود. امری که رهبر انقلاب نیز نسبت به آن تأکید فراوان داشته، می فرمایند: «اگر بخواهیم نظام اسلامی، انقلابی بماند، اسلامی بماند، حوزۀ قم باید انقلابی بماند. حوزۀ علمیۀ قم بایستی به عنوان یک حوزۀ انقلابی، به عنوان مهد انقلاب، به عنوان آن کورۀ آتشفشانی که همین طور دارد انرژی انقلابی را صادر می کند از خودش، حضور داشته باشد و ظهور داشته باشد.»[1]

رسالت سیاسی حوزۀ انقلابی

برخی چنین تصور می کنند که در بطن و متن آموزه های دینی، اقبالی به تأسیس حکومت و تلفیق دین و سیاست وجود ندارد و اینکه مردم زمان رسول خدا(ص) به ایشان اقبال کردند و حضرت را امین خود قرار دادند و پیامبر (ص) نیز حکومت تأسیس کرد، حادثه ای خارج از شئون نبوت ایشان بوده است. برداشتی که نتیجۀ آن، اعتقاد به «جدایی دین از سیاست» یا همان سکولاریسم می باشد. این تفکر در حوزه های علمیه تا مدتها مانع انقلاب می شد؛ ولی امام خمینی(زه) ابتدا با کشاندن سیاست به درون حوزه های علمیه، با این تفکر مبارزه کرد و معلوم ساخت که بین اسلام و سیاست، پیوند عمیق ذاتی برقرار است.

فقه به معنای معرفت به احکام افعال مکلفین، شامل مسائل فردی و اجتماعی نظیر سیاست، اقتصاد، فرهنگ و.. . می شود که حوزه های علمیه باید آن را تولید نمایند و در عصر حاضر، با تشکیل نظام اسلامی، فرصت فراهم شده و جامعۀ دینی و سیاستمداران خواستار تدوین و طراحی سیاست، اقتصاد و فرهنگ اسلامی، از حوزه های علمیه هستند، و لذا حوزه ها باید بتوانند نظام اسلامی منطبق با معیارهای دینی را برپا سازند.

حوزۀ علمیه نباید از مسائل سیاسی به دور باشد؛ چراکه سیاست یکی از مهم ترین وسیله های هدایت یا گمراهی مردم است. وقتی قدرت سیاسی در دست غیر صالحان قرار گیرد، دین مردم و سرنوشت جامعه به خطر می افتد. لذا حوزۀ و طلبۀ انقلابی نمی توانند از صحنۀ سیاسی جدا و نسبت به مسائل سیاسی بی تفاوت باشند. بنابراین، طلبه و حوزه ای می تواند انقلابی باشد که در نگاه معرفتی و بینشی خود چنین تعریفی از اسلام داشته باشد.

البته باید توجه داشت که این ورود حوزه و طلاب به عرصۀ سیاست، به معنای سیاسی کاری و سیاست زدگی نیست و باید نسبت به آسیبهای آن نیز حساس بود. مقام معظم رهبری(حفظه الله) می فرمایند: «روحانی باید سیاسی باشد، منتها نه به معنای ورود در باندها و جناحهای سیاسی و ملعبه و آلت دست این یا آن حزب یا گروه سیاسی یا سیاست بازان حرفه ای شدن. این، مطلقاً مورد نظر نیست؛ بلکه به معنای آگاهی، قدرت تحلیل سیاسی و داشتن قطب نمای سالم سیاسی است که جهت را درست نشان بدهد. و این چیزی نیست که به خودی خود به وجود بیاید؛ بلکه نیاز به استمرار در کار سیاست دارد.»[2]

ضرورت بصیرت آفرینی حوزۀ انقلابی

حوزۀ علمیه و روحانیت تربیت یافته از آن، در میان مردم جایگاه والایی دارند و از منبرها می توان به عنوان تریبونهایی تأثیرگذار در سطح جامعه استفاده کرد. به همین علت تغییر روش فکری، اعتقادی و رفتاری حوزه به طور مستقیم بر اقشار مختلف جامعه تأثیرگذار است.

با توجه به رسالت سیاسی علما، طلاب و حوزه های علمیه، وظیفه بسیار مهم هدایت سیاسی مردم و بصیرت آفرینی در جامعه بر عهدۀ حوزه است. گستردگی و تأثیرگذاری طلاب و حوزه های علمیه، فراتر از سایر خواص و نخبگان در جامعه است و بر اساس فرمایش مقام معظم رهبری(حفظه الله): «طلبه ها از جاهای مختلف، از شهرهای مختلف و نقاط مختلف کشور جمع می شوند، بعد در ایام تعطیلات یا غیر تعطیلات متفرق می شوند و می روند در جلسات منبر، جلسات سخنرانی، جلسات هفتگی، جلسات دینی، این فکر را منتشر می کنند در سطح مردم؛ این خیلی مهم است.»[3] بر این اساس، بصیرت آفرینی حوزۀ انقلابی، امری ضروری است.

از سوی دیگر، استمرار حرکت انقلابی مردم، مستلزم بصیرت آفرینی حوزه های علمیه است. رهبر معظم انقلاب(حفظه الله) در تبیین تفاوت انقلاب اسلامی با بیداری اسلامی منطقه، می فرمایند: «در زلزلۀ بیداری اسلامی هم «دین» مردم را به میدان کشاند؛ اما چون دستگاه های دینی در آن کشورها متفرق هستند، این کار استمرار نیافت و بیداری به نتیجۀ لازم نرسید؛ اما در جمهوری اسلامی، تداوم حضور علما و روحانیون و در نتیجه، حضور مردم در عرصه ها، استمرار حرکت انقلاب را ممکن کرده است.»[4]

معظم له در خصوص تأکید بر انقلابی بودن حوزه ها معتقدند: «علت تأکید مکرر بر ضرورت انقلابی بودن حوزه های علمیه این است که استمرار حرکت صحیح و انقلابیِ کشور و جامعه، بدون حضور مستمر روحانیت امکان پذیر نیست.»[5]

حوزۀ انقلابی در سه سطح باید موضع گیری انقلابی داشته باشد؛ بینش و تفکر انقلابی، روحیه و حرکت انقلابی در سطح بینش و تفکر انقلابی، و اعتقاد به مبانی انقلاب و ارکان فکری آن، از جمله اسلام سیاسی، استکبارستیزی، تمدن نوین اسلامی و... که در سطح روحیۀ انقلابی باید دغدغۀ اجرایی کردن مفاهیم، ارزشها و آرمانهای انقلاب وجود داشته باشد و در سطح حرکت انقلابی نیز، حوزۀ انقلابی باید همیشه دربارۀ انقلاب زدایی احساس خطر کند. تحقق این وظایف حوزه و انقلابی ماندن آن، مستلزم حضور در عرصۀ سیاسی و بصیرت آفرینی در جامعۀ انقلابی است.

دشمن نیز در جهت عکس این نکته در تلاش است بین حوزۀ علمیه و مردم فاصله ایجاد کند. اقدامی که مقام معظم رهبری(حفظه الله) از آن به «حذف روحانیت از حرکت عمومی ملت» یاد کرده، معتقدند: «آمریکایی ها از اول انقلاب نیز مانند امروز درصدد حذف روحانیت از حرکت عمومی ملت ایران بوده اند، تا در مرحلۀ بعد، حضور مردم در صحنه از بین برود و سپس انقلاب به شکست بینجامد؛ اما تاکنون موفق به تحقق این هدف نشده اند و به فضل الهی نخواهند شد.»[6]

جلوه های بـصیرت آفرینی حـوزۀ انـقلابی

انقلاب اسلامی ایران، یکی از مردمی ترین انقلابهای تاریخ جهان محسوب می شود، به گونه ای که می توان مردم، رهبری و ایدئولوژی را سه عامل اساسی پیروزی انقلاب قلمداد کرد؛ اما در این میان، با فقدان حضور فیزیکی رهبری در کنار مردم، این حوزه های علمیه و طلاب بودند که حلقۀ واسط بین امام و مردم بوده، نقشی اثرگذار در پیروزی انقلاب ایفا کردند، به گونه ای که مقام معظم رهبری می فرمایند: «اگر روحانیت نبود، شما بدانید! این نظام تشکیل نمی شد. اگر جامعۀ روحانیت نبود، این انقلاب پیروز نمی شد. تا صد سال دیگر هم پیروز نمی شد.»[7]

بر این اساس، با بررسی نسبت بین حوزۀ علمیه و انقلاب اسلامی، می توان رابطۀ متقابلی بین این دو در نظر گرفت، به گونه ای که حوزۀ علمیه و جامعۀ روحانیت در پیروزی انقلاب و تشکیل نظام اسلامی نقشی مهم ایفا نموده و در مقابل نیز انقلاب اسلامی موجب ظرفیت سازی لازم برای حوزۀ علمیه جهت ایفای نقش هدایت گری مردم و تبلیغ دین شده است و یکی از مهم ترین جنبه های این نقش، وظیفۀ حوزۀ انقلابی در جهت بصیرت آفرینی جامعه است که در ذیل به بیان جلوه هایی از آن می پردازیم:

 

الف) اقدامات ایجابی

1- هدایت گری سیاسی

وظیفۀ روحانیت، هدایت گری مردم است که این امر، وجه سیاسی نیز دارد. روحانی باید در امور سیاسی، هادی و ناصح باشد. حوزه و روحانیت باید متکفل رشد و ارتقای فرهنگ سیاسی جامعه و صیانت از ارزشهای انقلاب باشند.

امام خمینی(ره) رسالت مهم حوزویان را در راستای تداوم رسالت پیامبران و امامان معصوم(ع) دیده، معتقدند: «روحانیون مظهر اسلام اند. اینها مبیّن قرآن اند. اینها مظهر نبی اکرم اند.»[8]

2- معرفی اسلام حقیقی به جای اسلام سکولار

همان گونه که گذشت، یکی از اقدامات دشمن در مقابله با انقلاب اسلامی، القای تفکر سکولاریستی در جامعه است. امری که اسلام حقیقی با آن مخالفت می کند. دین اسلام برای تمام عرصه های زندگی انسان، از جمله سیاست، برنامه دارد. یکی از مهم ترین وظایف طلاب، معرفی اسلام حقیقی و مقابله با تفکر سکولاریستی است.

مقام معظم رهبری(حفظه الله) می فرمایند: «اسلام سکولار شبیه مسیحیت سکولار است که می رود در گوشۀ کلیسا خودش را زندانی می کند و در محیط واقعی زندگی هیچ حضوری ندارد. اسلام سکولار هم همین جور است. کسانی هستند امروز دعوت می کنند به اسلام منزوی؛ اسلامی که هیچ کاری به کار زندگی مردم ندارد؛ مردم را به یک عبادتی، به یک چیزی گوشۀ مسجد یا گوشۀ خانه ها فرا می خواند. اسلامِ واردِ در متن زندگی را معرفی کنیم؛ اسلامِ رحمت به ضعفا؛ اسلامِ جهاد و مبارزه با مستکبران. به نظر من، این یک وظیفه ای است که به عهدۀ همه است. دستگاه های تبلیغاتی ما، دستگاه های علمی ما، حوزه های علمیۀ ما باید این هدف را دنبال بکنند.. . به نظر بنده، اگر ما؛ مجموعۀ روحانیون و اهل علم و کسانی که در مسائل دینی کار می کنند، در همۀ مسائل خودمان این را هدف قرار بدهیم؛ یعنی تحقق اسلام بکامله و مقابلۀ با دشمنی ها با این شکل، موفقیتهای زیادی خواهیم داشت.»[9]

3- شکل دهی و رشد فرهنگ انقلابی

حوزۀ انقلابی، حوزه ای است که بتواند جامعۀ الهی و توحیدی را به سوی اهداف بزرگی که در قرآن کریم ترسیم شده است، برساند. جامعۀ انقلابی، هراس ندارد، ضعیف نیست، اراده ای سست ندارد، حزن و اندوه در این جامعه راه ندارد؛ بلکه قوی بوده، با آرامش و قدرت کار خود را انجام می دهد و در مجموع، جامعه ای زنده، جوان، پر جنب و جوش و پر حرکت در پی خواهد داشت. از جمله نتایج جامعۀ انقلابی این است که آمر به معروف و ناهی از منکر است. در این جامعه، معروف شایع، برتر و همه گیر است و منکر، منزوی و گوشه گیر. جامعۀ انقلابی یکپارچه و واحد بوده، به دور از پراکندگی، شکاف درونی، درگیری و ضعف کار خود را به پیش خواهد برد. این جامعه نمی تواند ظلم، تبعیض و جنایت را در جوامع دیگر دیده و آرام باشد، لذا حمایت از مستضعفین در جامعۀ انقلابی، اصل و استراتژی همیشگی است. حوزۀ انقلابی، حوزه ای است که ارادۀ چنین جامعه ای را شکل داده، به آن رشد ببخشد.

4- ترویج فرهنگ ایثار، جهاد و شهادت

یکی از اصول اساسی که دین اسلام و مذهب تشیع را زنده، پویا و پایدار ساخته، فرهنگ ایثار، جهاد و شهادت است که ترویج ارزشهای عاشورایی انقلاب و حماسۀ دفاع مقدس، از ویژگی های مهم حوزۀ انقلابی محسوب می شود.

5- تزریق غیرت انقلابی به جامعه

وظیفۀ دیگر حوزۀ انقلابی آن است که با توجه به شبکۀ وسیع و اثرگذار روحانیت، حوزۀ علمیه روحیه، منش و غیرت انقلابی را به جامعه تزریق کند و به تعبیر حکیمانه و حماسی مقام معظم رهبری(حفظه الله)، به عنوان کورۀ آتشفشانی، انرژی انقلاب را صادر کند. این نقش اقتضا دارد که حوزۀ علمیه در تمام عرصه های تغذیه، پشتیبانی، دفاع و پاسداری از انقلاب حضور به موقع، کارشناسانه و مدبرانه داشته باشد.

6- تغذیۀ فکری نیروهای انقلاب

وظیفۀ دیگر حوزۀ انقلابی، تغذیۀ فکری نیروهای انقلابی، تقویت باور قلبی و احساس عاطفی آنها و ارتقای بصیرت اجتماعی و سیاسی جامعه و دمیدن روح امید در مردم جهت مقابله با مشکلات و نگهداشتن آنان در صحنه می باشد و به هر میزانی که حوزه در این زمینه کارآمد باشد، انقلابی تر خواهد بود.

7- شناخت و رفع نیازهای جامعۀ انقلابی

یکی از وظایف مهم حوزۀ انقلابی، شناخت نیازهای جامعه و پاسخ گویی به آنهاست. در شرایط کنونی لازم است فقه، فرهنگ، رسانه و ارتباطات، مورد توجه استادان و اندیشمندان حوزۀ انقلابی قرار گیرد و در صحنۀ پاسخ گویی به نیازهای نظام اسلامی در چارچوب فرمایشات امام(ره) و رهبر معظم انقلاب(حفظه الله)، حضور فعال داشته باشند. حضور حوزۀ انقلابی در عرصۀ تبیین مبانی نظام و دفاع از آن، باید حضور حداکثری، همه جانبه و به موقع باشد.

8- هدایت مردم در جهت خدمت رسانی

از دیگر وظایف حوزۀ انقلابی، ترویج فرهنگ خدمت رسانی و مشارکت مردم در ارائۀ خدمات اجتماعی است که به فرمودۀ مقام معظم رهبری(حفظه الله): «حضور طلاب در خدمات رسانی به مردم، مدرسه سازی، بیمارستان سازی، کمک به مردم هنگام حوادث و دیگر عرصه ها، نیروهای مردمی را نیز به صحنه می آورد و منشأ خدمات خواهد شد.»[10]

9- صدور فرهنگ انقلاب اسلامی

یکی دیگر از وظایف حوزۀ انقلابی که مربوط به خارج از مرزهاست، صدور فرهنگ انقلاب به دیگر کشورها و ملتها می باشد. صدور انرژی فرهنگ انقلاب اسلامی ایران و دستاوردهای آن به سراسر جهان، از رسالتهایی است که بر عهدۀ حوزۀ انقلابی بوده، باید برای آن برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد.

ب) اقدامات سلبی

1- مقابله با استحالۀ فرهنگی

تشیع نسبت به جریانات فکری- فرهنگی منفعل نبوده، از گذشته با تفکرات غیر منطقی یونان، غرب و آنچه وارد دنیای اسلام شده، درگیر بوده است. در طول تاریخ، تشیع توانسته خود را در مواجهه با جریانهای غیر اصیل حفظ کند.

رفتار انقلابی حوزۀ شیعه همواره استمرار داشته، با فعالیت در عرصۀ فرهنگی، از جهت مرزبندی های سیاسی، جامعۀ شیعه را از استحالۀ فرهنگی حفظ نموده است. اکنون نیز این کار مستلزم در صحنه نگهداشتن جامعۀ شیعی است که این از وظایف مهم حوزه های انقلابی است. این مبارزه در دورۀ معاصر وارد فضای جدیدی شده و دشمن به سطح جدیدی از مبارزه روی آورده است.

در دوران قبل دولت مدرنی که تمام عرصه های حیات زندگی اجتماعی انسان را مدیریت کند، نبود؛ قدرتی شکل نگرفته بود که بخواهد یک دهکدۀ واحد جهانی درست کند و تک تک شئون جامعۀ جهانی را بر محور یک فرهنگ و مکتب واحد سامان دهد. جبهۀ کفر در این دوران به دنبال ایجاد جامعه یا دهکدۀ جهانی واحد مبتنی بر مکتب و فرهنگ مادی واحد است.

2- بیداری و آگاهی در برابر نفوذ

حوزۀ انقلابی، حوزه ای است که در برابر نفوذ، حساس و بیدار بوده، جامعه را نسبت به آن آگاه سازد. موضوع نفوذ و رخنه که در سالهای اخیر مورد تأکید مقام معظم رهبری(حفظه الله) قرار گرفته است، در اشکال گوناگون و با پیچیدگی های فوق العاده مطرح شده که شناخت و توجه به آن و آگاه سازی جامعه در برابرش، امری ضروری و از رسالتهای خطیر حوزۀ انقلابی محسوب می گردد.

3- مقابله با انحراف و کج روی

هرگاه انحراف و کج روی در جامعه آغاز شود، باید جوشش حوزوی و انقلابی به حرکت درآمده، با آن به مقابله برخیزد. زمانی که حوزه، مراجع و شخصیتهای بزرگ حوزوی با انحرافات و کج روی ها برخورد می کردند، قیام و اقدام علمی و عملی انجام داده، در مقابل آن می ایستادند. همچنین، فتنه با ارزشهای انقلاب اسلامی در تضاد است، لذا کسی می تواند در برابر فتنه ها بایستد که بصیرت داشته باشد.

طلبۀ انقلابی و حوزۀ انقلابی نیز به عنوان مدافع انقلاب و ارزشهای اسلامی و انقلابی، نسبت به بصیرت آفرینی جامعه تلاش می کند تا مانع از انحراف مردم در زمان فتنه و تشابه حق و باطل گردد.

4- ایستادگی در برابر تحجر و روشنفکرنمایی

وظیفۀ دیگر حوزۀ انقلابی، توجه به نفی تحجر و روشنفکری های غلط است. حوزه باید راه را بر هر گونه تحجر و مقدس مآبی هایی که امام(ره) نیز از آن به شدت نهی می کردند و همچنین، روشنفکرنماهای غرب گرا و معطوف به تمدن غرب، ببندد.

حوزۀ انقلابی این جریانات انحرافی و غلط را می شناسد، مردم را نسبت به آن آگاه می سازد و در برابر آن مقاومت می کند، لذا یکی از مأموریتهای مهم حوزۀ انقلابی، مبارزه با تحجر و انفعال است. تحجر به معنای بازگشت به قبل از انقلاب و انفعال در مقابل گفتمان لیبرال و سکولاریزم است و اقتضای این مبارزه، حفظ اصالتهای حوزوی می باشد.

5- مقابله با اشرافی گری و تجمل گرایی

اصل تجمل، اشرافی گری و تجمل گرایی، با انقلاب اسلامی متضاد است که در صورت عدم برخورد با آن، به یک فرهنگ و ارزش تبدیل می گردد. حوزۀ انقلابی، حوزه ای است که از این امر پرهیز نموده، در مقابل آن، فرهنگ زهد و قناعت برگرفته از اسلام ناب را به مردم معرفی می کند.

6- مقابله با شبهات

یکی از وظایف مهم حوزۀ انقلابی در برابر تبلیغات وسیع دشمن و اشکالات و شبهات مطرح شده از سوی آنها، جلوگیری از رسوخ این شبهات در جامعه و مقابله و پاسخ گویی به آنهاست. به فرمودۀ رهبر معظم انقلاب (: «این میدان، میدان واقعی جنگ است و روحانیون و طلاب باید مسلح و آماده وارد عرصۀ مقابله با شبهات و تفکرات غلط و انحرافی شوند.»[11]

7- پالایش فضای مجازی

توجه طلاب و فضلا به عرصۀ فضای مجازی و جنگ نرم به شکل مثبت و از باب امر به معروف و نهی از منکر، ضروری است. رصد سایتها و مراکز مروج ابتذال و برخورد و روشنگری جامعه نسبت به آنها، باید به عنوان وظیفۀ حوزۀ انقلابی انجام شود و تقسیم کار و پاسخ گویی به شبهات از طریق فضای مجازی، به عنوان یک وظیفۀ مهم حوزۀ انقلابی می باشد.

نتیجه گیری

حوزۀ انقلابی باید همیشه در عرصه های مختلف انقلاب پیش رو باشد و شاخصه های انقلابی خود را نگهداشته، در مسیر انقلاب گام بردارد تا بتواند انقلابی بماند. رسالت حوزویان در درجۀ اول حراست و مرزبانی از حاکمیت اسلام و ولایت فقیه و در درجۀ بعدی، ترویج و تبلیغ آن در جامعه است. رسالت مهم حوزۀ انقلابی، حفظ و تحقق آرمانهای انقلاب و نهادینه سازی ارزشهای اسلامی است؛ ارزشهایی که موجب بیداری آحاد جامعه در برابر توطئه های دشمنان می شود؛ توطئه هایی که در عرصه های مختلف برای گسترش انحراف و رواج بی بندوباری و ضربه زدن به انقلاب، مورد هدف دشمن قرار می گیرد.

خروجی اصلی حوزۀ انقلابی و رسالتی که بر دوش دارد، تربیت طلاب ولایت مدار، بصیر، نافذ و باتقوا است. طلابی که با تکیه بر علم و آگاهی، و الگوگیری از بزرگان حوزه بتوانند در تعمیق بخشیدن به باورهای دینی و تبیین اهداف و آرمانهای انقلاب، نقش آفرین باشند. از ضروریات حوزۀ علمیه در جامعۀ امروز، تربیت طلابی «امروزی» است که باید بتوانند با توجه به نیازهای علمی، اجتماعی و فرهنگی جامعه برنامه ریزی کرده، در جهت رشد و ارتقای بصیرت مردم ایفای نقش کنند.

از آنجا که طلاب و حوزه های علمیه در راستای رسالت سیاسی خود، وظیفۀ هدایت سیاسی مردم را دارند، باید خود دارای بصیرت بالایی باشند و به فرمودۀ رهبر معظم انقلاب(حفظه الله): «فهم سیاسی و هدایت سیاسی حوزه بایستی در سطح بسیار بالایی باشد.»[12]

امام راحل(ره) می فرمایند: «مجتهد باید به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد. برای مردم و جوانان و حتی عوام هم قابل قبول نیست که مرجع و مجتهدش بگوید: من در مسائل سیاسی اظهار نظر نمی کنم.»[13] به اعتقاد ایشان: «یک مجتهد باید زیرکی و هوش و فراست هدایت یک جامعۀ بزرگ اسلامی و حتی غیر اسلامی را داشته باشد و علاوه بر خلوص و تقوا و زهدی که در خور شأن مجتهد است، واقعاً مدیر و مدبر باشد.»[14]

پی نوشت ها