جیمز واتسون برنده جایزه نوبل و پدر DNA است که به خاطر اظهار نظرهای نژادپرستانه، جنسیت زده و تحقیر برخی همکارانش مجبور به فروش مدال نوبلش شد.
او بیش از یک دهه قبل در مصاحبه ای جنجالی مدعی شد که به خاطر برتری های ژنتیکی هوش سفیدپوستان از برخی نژادهای دیگر بیشتر است. از دیگر اتهامات وی باید نگاه تبعیض آمیز به زنان و دیدگاه های عجیب و غریب دیگر در مورد سقط جنین اشاره کرد.
وی در روزهای اخیر تاکید کرده که علی رغم فشار افکار عمومی هنوز به بر باورهای قبلی استوار مانده و به همین بهانه نگاهی به دوران حرفه‌ای و دیدگاه های جنجالی جیمز واتسون داشته ایم.
تحصیلات آکادمیک درخشان
جیمز واتسون ششم آپریل 1928 در ایلینویز شیکاگو به دنیا آمد. او تنها فرزند خانواده ای با اصالت اسکاتلندی بود و پدرش در زمینه جمع آوری مالیات فعالیت داشت.
جیمز علاقه وافری به تحصیل داشت و در 19 سالگی مدرک کارشناسی زیست شناسی جانوری دانشگاه شیکاگو را دریافت کرد. او همان سال با بورس تحصیلی وارد دانشگاه ایندیانا شد و به لطف تحقیقات در زمینه تاثیر اشعه ایکس در تکثیر ویروس باکتروفاژ در 22 سالگی موفق به اخذ دکترا شد.
دریافت جایزه نوبل
واتسون پس از دوران تحصیل آکادمیک برای ادامه مطالعات درباره ویروس ها و مولکول های دئوکسی ریبونوکلئیک اسید یا DNA به کپنهاگ رفته و به تیمی تحقیقاتی در «لابراتوار کاوندیش» دانشگاه کمبریج محقق شد.
او در همین آزمایشگاه ساختار مارپیچ دوگانه DNA و اهمیت آن در انتقال اطلاعات در مواد زنده را کشف کرد که بزرگترین دستاورد دوران کاری‌اش به شمار می رود و به خاطر آن جایزه نوبل مشترک فیزیولوژی و پزشکی را دریافت کرد.
طی دهه 1960 واتسون به یکی از معروف ترین نویسندگان علمی بدل شد و کتاب هایی پر فروش به نام «بیولوژی مولکولی ژن» و بیوگرافی «مارپیچ دوگانه» را به رشته تحریر درآورد. شهرت فراگیر واتسون و دستاوردهای علمی او باعث شد به عنوان استاد زیست شناسی در هاروارد مشغول به کار شود، کرسی ارزشمندی که برای بیش از دو دهه در اختیار داشت.
وی همزمان از سال 1968 مدیریت آزمایشگاه مشهور «کلد اسپرینگ هاربر» یا CSHL در نیویورک را نیز بر عهده داشت و حتی به خاطر تحقیقات، تدریس در هاروارد را رها کرد. طی 35 سال هدایت واتسون این آزمایشگاه به یکی از مراکز جهانی تحقیقات زیست شناسی مولکولی تبدیل شد.
او در 1990 به عنوان سرپرست «پروژه ژنوم انسانی» انتخاب شد و 2 سال نیز در این سمت باقی ماند. این طرح بلندپروازانه و 3 میلیارد دلاری با هدف نقشه برداری و تعیین توالی کل ژنوم انسان صورت پذیرفت و 20 دانشگاه از کشورهای پیشرفته در آن مشارکت داشتند.
باور به ارتباط بین نژاد و هوش
جیمز واتسون در سال 2007 طی مصاحبه با نشریه «ساندی تایمز» اظهاراتی جنجالی را در مورد برتری نژاد سفید بر سیاه از نظر هوش و ذکاوت را مطرح کرد که تمام اعتبار او در سال های گذشته را نابود کرد و به اخراج وی از مدیریت CSHL منجر شد:
تمام سیاست خارجی بر این پایه بنا شده که هوش آفریقایی ها با ما برابر است، اما چنین نیست. ای کاش این چنین نمی بود اما کسانی که با سیاهپوست ها سرو کار دارند این مساله را تایید می کنند.
او چند روز بعد و طی مصاحبه با آسوشیتد پرس گفته هایش را رد کرد و مدعی شد که از نظر علمی نژاد در سطح هوش انسان ها نقشی ندارد.
CSHL علی رغم اخراج واتسون از تمامی سمت های مدیریتی به خاطر اظهار پشیمانی به او اجازه داد که در دفترش به تحقیقات ادامه داده و برخی از عناوینش را حفظ کند. هرچند پس از مدتی مشخص شد که اظهار پشیمانی او چندان صادقانه نبوده است.
فروش مدال نوبل
عواقب این سخنان به همین جا ختم نشد و تور علمی او برای امضای کتابش نیز کنسل گردید. در نهایت او برای تامین هزینه تحقیقات ناچار به فروش جایزه نوبلش شد.
این جایزه در حراج کریستی به مبلغ 4.7 میلیون دلار توسط «الیشر عثمانوف» میلیارد روسی خریداری شد اما او مدال نویل را دوباره به واتسون تقدیم کرد؛ رویدادی که جیمز واتسون از آن به عنوان بهترین مراسم تقدیر عمرش نام برده است.
واکنش جامعه علمی
واتسون در برنامه ای جدید با اشاره به تفاوت میانگین IQ بین سیاه پوستان و سفیدها دلیل آن را اختلافات ژنتیکی عنوان کرد. «جوزف گریوز»، از زیست شناسان برجسته در مصاحبه با CNN به این گفته واکنش داد:
نژادپرستی تمام قضاوت های منطقی را بی ارزش می کند. این یکی از مضحک ترین آثار نژادپرستی این است که سخنان افراد نابغه را تا سطحی پایین می آورد که نمی توان از آن پشتیبانی کرد.
به گفته متخصصان علم ژنتیک باورهای واتسون در گفته های برخی محققان ریشه دارد که مدعی وجود رابطه بین IQ و ژنتیک شده اند، با این حال تا کنون رابطه مستقیمی بین این دو مورد یا حتی بین امتیاز IQ و سطح هوش افراد مشاهده نشده و در واقع دلیل تفاوت در تست های IQ به فاکتورهای زیست محیطی برمی گردد.
نادیده گرفتن و تحقیر همکاران
او علاوه بر متهم شدن به نژاد پرستی در مورد تفکرات جنسیت زده و کم ارزش جلوه دادن موفقیت های دیگران نیز دستی بر آتش دارد. جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی او در سال 1962 مرهون تلاش های سه همکار دیگر به نام های «فرانسیس کریک»، « روزالیند فرانکلین» و «موریس ویلکینز» بود اما در این بین روزالیند نه تنها تقدیری را که شایسته اس بود دریافت نکرد بلکه از سوی واتسون مورد تمسخر هم قرار گرفته است.
تصویربرداری های اشعه ایکس روزالیند از مولکول DNA در کشفیات نهایی نقشی حیاتی داشت اما واتسون در کتابش نقش او را کمرنگ کرده و به جای پرداختن به جنبه های علمی از آرایش و نوع لباس پوشیدنش انتقاد کرده و او فردی سرد مزاج و حتی در خود مانده جلوه داده است.
این در حالی است که به گفته یکی از همکاران فرانکلین دکتر واتسون هنگام مشاهده تصاویر مولکولی ثبت شده با اشعه ایکس از تعجب خشکش زده است. علاوه بر این فرانکلین با بیان این نکته که ستون فقرات DNA در وسط مولکول نیست و پیرامون آن قرار گرفته در کشف نهایی به آنها کمک بسیاری کرد.
برخی حتی دلیل مرگ این متخصص در جوانی را سرطان ناشی از قرار گرفتن مداوم در معرض اشعه ایکس عنوان کرده اند، با این حال واتسون هرگز از تلاش های او سخن چندانی به میان نیاورد.
تفکر جنسیت زده
واتسون در سال 2000 طی یک سخنرانی از رابطه بین قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اشتیاق جنسیتی سخن گفت: «به همین خاطر است که عشاق لاتین داریم ولی از عشاق انگلیسی خبری نیست». او همچنین مدعی شد که افراد لاغر خوشحال نیستند اما این مساله بلندپروازی بیشتری به آنها بخشیده است.
واتسون ظاهرا بعد از اخراج از آزمایشگاه محبوبش چیز دیگری برای از دست دادن نداشت چرا که در سال 2012 در یک کنفرانس علمی از فرضیه مضحک دیگری پرده برداشت:
حضور زنان کار کردن را برای مردان سرگرم کننده تر می کرد اما زن‌ها حقیقتا کارایی کمتری دارند.
یکی از نخستین نظریه های جنجال برانگیز او در سال 1977 و طی گفتگو با ساندی تایمز مطرح شد. به باور واتسون اگر بتوان ژن مربوط به همجنس گرایی را پیش از تولد یک نوزاد شناسایی کرد، باید این حق را به مادر بچه داد که قبل از به دنیا آوردن جنین آن را سقط کند.
هرچند در آن زمان هم مجبور به ارائه توضیح شد اما اگر امروز این سخنان را مطرح می کرد آماج انتقادات به مراتب بیشتری قرار می گرفت. او یکبار هم از سقط افراد دارای ژن کم هوشی دفاع کرد و حتی مدعی شد اگر می دانست پسرش به شیزوفرنی دچار می شود او را پیش از به دنیا آمدن سقط می کرد.
لغو عناوین افتخاری پس از تکرار اظهارات
بسیاری امیدوار بودند که با گذشت زمان واتسون از این تفکر عقب نشینی کند اما جمعه گذشته مشخص شد که حتی در 90 سالگی هم در بر همان پاشنه می چرخد. وی در یکی از مستندهای FBS به نام «اساتید آمریکایی: رمزگشایی واتسون» تاکید کرد که هنوز هم دیدگاهش در مورد برتری نژاد سفید از نظر هوش را تغییر نداده و همین مساله باعث شد لابراتوار CSHL تمامی افتخارات و عناوینش او را لغو کند:
CSHL به صراحت نظرات شخصی غیر مسئولانه و بی اساس دکتر جیمز واتسون را در مورد قومیت و ژنتیک رد می کند. این آزمایشگاه سوءاستفاده از علم برای قضاوت تبعیض آمیز را محکوم می کند.
این آزمایشگاه میراث علمی قابل توجه دکتر واتسون را تحسین می کند اما تاکید مجدد او بر عقایدش در مورد رابطه بین نژاد و هوش کاملا با ماموریت، ارزش ها و سیاست های ما در تضاد است.
جنجال ها در مورد ارتباط بین هوش و نژاد به واتسون ختم نمی شود و چندی پیش یکی از متخصصان دانشگاه کمبریج مطالعه ای را در مورد ارتباط بین نژاد، هوش و احتمال بالای ارتکاب جرم از سوی مهاجران منتشر کرد که بیش از 300 کارشناس از دانشگاه‌های معتبر سراسر دنیا با امضای نامه ای سرگشاده آن را محکوم کرده اند.
دکتر جیمز واتسون در حال گذراندن دوران نقاحت پس از یک تصادف است. «رفوس واتسون»، پسر او در مصاحبه با آسوشیتدپرس تاکید کرد شاید سخنان پدرش یک انسان متعصب را از او به نمایش بگذارد اما چنین چیزی حقیقت ندارد.
