چگونه فنآوری‌های دیجیتال، تجارت جهانی را دگرگون خواهند کرد؟

سازمان تجارت جهانی به صورت سالانه گزارشی را با هدف درک و تعمیق اهداف و روند تجارت جهانی و نکات چند جانبه ای که بر روند تغییرات و تحولات آن تاثیر گذار هستند منتشر می نماید.

در گزارش سال 2018 محور بررسی ها حول محور چگونگی تاثیرات استراتژیک فن آوری های دیجیتال بر روند تجارت جهانی و نگرانی ها و محدودیت های احتمالی این تاثیر گذاری عمیق و سرنوشت ساز قرار گرفته است. از مهمترین نکات قابل توجه این گزارش به موارد زیر می توان اشاره کرد:

1. به دلیل افزایش نمایی توان محاسباتی و استفاده از پهنای باند بیشتر در انتقال اطلاعات دیجیتال، در آینده دستیابی به فن آوری های دیجیتال از قبیل هوش مصنوعی، چاپ سه بعدی، اینترنت اشیاء و بلاکچین برای کسب و کارها و مردم راحت تر خواهد شد.

2. فن آوری دیجیتال عادات و میل مصرف کنندگان و عموم را به سمت خرید های آنلاین و استفاده از بازارهای مجازی تغییر خواهد داد. بنا بر این استفاده گسترده از دستگاه های متصل به فضای مجازی و فن آوری دیجیتال افزایش یافته و تغییر شکل مصرف خانوارها و عموم به صورت بنیادی متحول خواهد شد.

3. برآوردها نشان می دهند که از 27.7 هزار میلیارد دلار حجم معاملات در تجارت الکترونیک در سال 2016 حدود 23.5 هزار میلیارد دلار آن از محل معاملات B2B  بوده است.

4. افزایش تنوع محصول، افزایش توان تولید، افزایش عرضه و توزیع و کاهش هزینه ها از نتایج تاثیرات دیجیتال سازی در کسب و کارها خواهد بود.

5. به رغم منافع زیاد دیجیتال سازی، نگرانی هایی نیز وجود خواهند داشت. این نگرانی ها بیشتر روی بازارهای متمرکز، از دست دادن فضای خصوصی و تهدیدات امنیتی و زیر سؤال بودن آثار جدی فن آوری دیجیتال بر بهره وری خواهند بود.

6. هزینه های تجارت جهانی بین سال های 1996 تا 2014 حدود 15 درصد کاهش داشته اند. با هجوم فن آوری دیجیتال به کسب و کارها این کاهش، روند تندتری خواهد داشت. پیش بینی می‌شود رشد تجارت جهانی تا سال 2030 میلادی سالانه حدود 1.8 تا 2 درصد بوده و این رشد مرهون کاهش هزینه های تجارت ناشی از دیجیتال سازی خواهد بود.

7. ترکیب تجارت بین کالا و خدمات تغییر خواهد کرد. سهم دانش فنی و مالکیت فکری افزایش خواهد یافت. در سال 2016 ارزش معاملات ناشی از خدمات فن آوری و دارایی های فکری بیش از 1.6 هزار میلیارد دلار بوده است.

8. تا سال 2030 حجم خدمات نسبت به کل تجارت از 21  درصد فعلی به 25 درصد افزایش خواهد یافت.

9. تجارت کالاهایی که جایگزین دیجیتال دارند به شدت کاهش یافته است. این کالاها از قبیل سی‌دی ، کتاب و روزنامه هستند. از سال 2000 تا سال 2016 حجم تجارتی این کالاها از 2.7 درصد به 0.8 درصد از کل تجارت کالایی رسیده است. این روند همچنان ادامه یافته و چاپ سه بعدی بر تسریع این روند و حذف سایر کالاها خواهند افزود.

10. رقابت کسب و کارها به سمت تنظیم قوائد و رعایت حقوق دارایی های فکری و معنوی، نظام گردش اطلاعات، حفظ حریم خصوصی و زیرساخت های فن آوری میل پیدا خواهند کرد. این عناصر جدید رقابتی منجر به پدید آمدن یک رویکرد جدید در مفهوم مزیت نسبی خواهند شد.

11. کاهش هزینه های تجارت جهانی برای کشورهای در حال توسعه و شرکت های کوچک و متوسط در صورتی که سیاست ها و برنامه های مدون و منظمی را در پیش گیرند؛ منافع بیشتری را به دنبال خواهد داشت. به شرطی که چالش های گسترش و مقررات گذاری در این مسیر پر تغییر به درستی پی گیری شوند. برآورد ها نشان میدهند که سهم کشورهای در حال توسعه در تجارت جهانی از 46 درصد در سال 2015 به 57 درصد در سال 2030 افزایش خواهد یافت.

12. فن آوری های دیجیتال باعث بروز فرصت ها و چالش هایی خواهند شد که دولت ها، سرمایه گذاران و جامعه جهانی را با رویکردها و ملاحظات و نگرانی هایی در حوزه های قانون گذاری، زیرساخت های سرمایه گذاری و توسعه منابع انسانی روبرو خواهد ساخت.

13. در آینده مفاد توافقنامه های تجاری منطقه ای حاوی بندها و مواد مقرراتی برای پوشش تغییرات ناشی از فن آوری های دیجیتال خواهند بود. مهم ترین مقررات مشترک و عمومی که در این توافقنامه ها درج خواهند شد؛ شامل مقررات دولت الکترونیک و تعرفه های قانونی برای نقل و انتقالات الکترونیکی خواهد بود.

14. اعضای WTO گرچه گام های مؤثری برای ارتقای تجارت دیجیتال برداشته اند؛ ولی توجه ویژه به تدوام تغییرات ناشی از توسعه تجارت دیجیتال بر اقتصاد کشور خود و اقتصاد جهان و همچنین تداوم تغییرات کسب و کاری که بدان مشغولند بسیار ضروری بوده و چارچوب های WTO و توافقنامه عمومی تجارت و خدمات بر این محور مستقر خواهد شد.