ازدواج به‌عنوان نهادی برای پاسخگویی به نیازهای عاطفی و جسمی انسان از مهم‌ترین مسائل جامعه خصوصا جوانان است که نقش زیادی در سلامت خانواده و تعادل جامعه دارد. در حال حاضر، تغییرات سن ازدواج در کشور از مسائل موردتوجه کارشناسان و سیاستگذاران است.
به گزارش به نقل از فرهیختگان ،در همین زمینه موضوع افزایش حداقل سن ازدواج از سال 1395 در کشور مورد بحث قرار گرفته است. این امر منجر به ارائه طرحی از سوی فراکسیون زنان مجلس شد که ازدواج دختران زیر 13 سال را ممنوع و ازدواج دختران 13 تا 16 سال را منوط به اجازه دادگاه و پزشکی قانونی می‌کرد. در مهرماه 1397، یک‌فوریت این طرح تصویب اما در بررسی‌های کمیسیون قضایی کلیات آن رد شد.
آمار بالای طلاق زنان در سنین پایین ازجمله دلایل ارائه‌دهندگان طرح اصلاح ماده 1041 قانون مدنی بوده است. در مقدمه این طرح آمده است: «بسیاری از کودکان و نوجوانانی که زودهنگام ازدواج کرده‌اند، پس از رسیدن به سن رشد و شکل‌گیری شخصیت، به این بهانه که در زمان نکاح، از قدرت تصمیم‌گیری لازم یا تمیز کافی برخوردار نبوده‌اند، اقدام به طلاق می‌کنند که تبعات ناشی از این امر برای همگان روشن است.»
از طرفی مخالفان طرح، اعتقاد دارند دوام ازدواج‌های دختران زیر 18 سال بیشتر از سایر گروه‌های سنی بوده و این ازدواج‌ها از پایدارترین ازدواج‌ها هستند. همچنین برخی از منتقدان طرح فوق اعتقاد دارند موضوع ازدواج در سنین پایین مساله اصلی کشور نبوده و بحران اصلی در افزایش سن ازدواج و تجرد قطعی است. به نظر ایشان مانع‌تراشی برای ازدواج‌های موفق دختران در سنین پایین، زمینه‌ساز فساد و افزایش ارتباط پیش از ازدواج دختران و پسران می‌شود.
فریده خلج‌آبادی‌فراهانی، کارشناس بهداشت باروری و مطالعات جمعیتی طی مقاله‌ای می‌نویسد: «رابطه پیش از ازدواج پیامدهای متعددی در سطوح فردی و اجتماعی دارد. از پیامدهای محتمل رابطه و معاشرت با جنس مخالف افزایش میانگین سن ازدواج، کاهش تمایل به ازدواج و افزایش تجرد قطعی است.»در همین راستا بررسی آمارهای مرتبط با سن ازدواج در کشور، می‌تواند تصمیم‌گیران و سیاستگذاران را یاری کند.
افزایش محسوس سن ازدواج در سال‌های اخیر
آمارهای سازمان ثبت‌احوال کشور نشان از افزایش محسوس سن ازدواج در دو دهه گذشته دارد، به نحوی که طی سال‌های 1383 تا 1396 میانگین سن ازدواج از 21.8 سال به 24.2 افزایش یافته است، ازدواج دختران زیر 20 سال از 44.7 درصد به 33.9 از کل ازدواج‌ها کاهش یافته و ازدواج دختران بالای 30سال از 6.9 درصد به 19.1 افزایش یافته است.
به گفته کلهر، مدیرکل فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس، در 9ماهه اول سال 1397 از مجموع 261871 مورد ازدواج ثبت‌شده دختران، 667 مورد ازدواج زیر 13 سال بوده است.از طرف دیگر طبق سرشماری سال 1395 مرکز آمار ایران، بیش از 426 هزار دختر به سن تجرد قطعی(بالای 40 سال) رسیده‌اند. (نمودار1)
رابطه مستقیم سن ازدواج و شیوع طلاق
طی سال‌های 1383 تا 1396 میانگین سن طلاق زنان با بیش از سه سال افزایش به 31.7 درصد رسیده است؛ با توجه به اینکه 65 درصد طلاق‌ها قبل از دهمین سالگرد زندگی مشترک رخ می‌دهد(هشت سال میانگین طول زندگی مشترک قبل از طلاق) و بیش از یک‌سوم ازدواج‌ها مربوط به سنین زیر 20 سال است، می‌توان گفت شیوع طلاق با افزایش سن ازدواج رابطه مستقیم دارد.
در همین راستا و براساس سالنامه آماری 1396 سازمان ثبت‌احوال کشور درصد طلاق در گروه‌های سنی بالای 30 سال بیشتر از سایر گروه‌های سنی است. بر اساس این گزارش، بر پایه مطالعه طولی انجام‌شده تاب‌آوری زندگی‌های شکل‌گرفته که در آن زنان در سنین پایین‌تری بوده‌اند، بیشتر است. این موضوع البته می‌تواند متأثر از خاستگاه فرهنگی- اجتماعی آنان باشد. (نمودار2 و3)
نتایج فوق که متعلق به نسل ازدواجی سال 1391 و 1392 است نشان می‌دهد طلاق در سنین پایین تفاوت فاحشی با گروه‌های سنی20 تا 30 ساله ندارد؛ اما از 30 سالگی به بعد شیوع طلاق بسیار محسوس است.
عدم توازن در توجه به مسائل حوزه ازدواج
با توجه به آمارهای ارائه‌شده در مورد تجرد قطعی و ازدواج در سنین پایین طبیعی نشان می‌دهد اگر چند تن از نماینده‌ها اولویت خود را بر محدودیت ازدواج در سنین پایین قرار داده‌اند، چندین نفر دیگر نیز به فکر حل معضل افزایش سن ازدواج و تجرد قطعی جوانان به‌خصوص دختران باشند. همان‌طور که آمارها نشان می‌دهد جمعیت مجردان قطعی و همچنین سن ازدواج در کشور افزایش یافته است. امری که معضل اجتماعی طلاق به‌طور محسوس با آن هم‌بسته است.
به نظر می‌رسد هماهنگی کامل فراکسیون زنان برای محدودیت ازدواج در سنین پایین بیش از آنکه به خاطر وجود دغدغه‌های اجتماعی باشد؛ به خاطر گرایش‌های سیاسی است که در رفتار نمایندگان مجلس نمایان می‌شود.
