«آی بچه‌ها، آی بچه‌ها، وقتی میرین تو کوچه‌ها، نرین آتیش‌بازی کنین، ترقه‌ها خطر دارن، چشماتونو در میارن، گوش هاتونو کر می‌کنن.....» صدای آواز و شعر خوانی دانش‌آموزان از پشت دیوارهای رنگ به رنگ مدرسه به گوش می‌رسد.
به گزارش به نقل از روزنامه همشهری ،فضای سرد حیاط مدرسه شور و هیجان بسیاری پیدا کرده است و دانش‌آموزان با بازی و شعرخوانی در حال یادگیری رعایت نکات ایمنی چهارشنبه سوری هستند. تیم‌های اورژانس تهران برای آموزش اقدامات پیشگیری هر روز در یک مدرسه پایتخت حضور پیدا می‌کنند تا کارگاه آموزش فوریت‌های پزشکی و پیشگیری از صدمات چهارشنبه سوری را به دانش‌آموزان یاد دهند.
مأمور اورژانس در میانه حیاط مدرسه دانش‌آموزان را به حلقه‌زدن دور هم تشویق می‌کند و می‌گوید: «حلقه کوچک است دستانتان را به هم بگیرید. بزرگ، بزرگ، بزرگتر...» و دانش‌آموزان کم کم از هر جای حیاط به این حلقه می‌پیوندند و دور کارشناس اورژانس را می‌گیرند. زانیار احمدی، کارشناس فوریت‌های پزشکی با صدای بلند می‌گوید: بچه‌ها کمی به گذشته برگردیم تا بدانیم جشن چهارشنبه سوری از کجا آمده است ؟صدای بله گفتن بچه‌ها در حیاط مدرسه طنین انداز می‌شود.
(سرخی تو از من، زردی من از تو) صدایی است که در میان حلقه دست‌های بچه‌ها طنین انداز می‌شود. این کارشناس می‌گوید: ایرانیان از روزگاران خیلی قدیم آخرین سه‌شنبه سال را با روشن‌کردن آتش و پریدن از روی آن به استقبال نوروز می‌رفتند و بار دیگر ترانه (سرخی تو از من، زردی من از تو) در گوش همه می‌پیچد و کارشناس ادامه می‌دهد:
در آن روزها خبری از آتش‌سوزی و آسیب رساندن به یکدیگر نبود؛ هرچه بود شادی بود و بازی و برای همین ما می‌خواهیم دوباره با کمک شما بچه‌ها مراسم چهارشنبه سوری را که از آیین‌های کهن ایرانیان است را دوباره با شادی رواج دهیم.سامان دانش‌آموز کلاس هفتم می‌گوید: یعنی قدیم‌ها ترقه بازی و فشفشه و بمبک نبود؟ خوش نمی‌گذشت که؟
آتش‌بازی ممنوع نیست
مربی دیگری که در گوشه حیاط ایستاده است می‌گوید: درست است که شب چهارشنبه سوری خبری از این چیزها نبود اما باور کنید مردم و به‌خصوص بچه‌ها از چهارشنبه سوری لذت می‌بردند، چون کسی آسیب نمی‌دید. نمی‌سوخت و خدای نکرده آسیبی به کسی نمی‌رسید. بچه‌ها خوب است بدانید که بیشترین حادثه‌ای که در چهارشنبه سوری پیش می‌آید سوختگی و قطع عضو است.
به همین دلیل ما در مدارس سعی می‌کنیم که شما دانش‌آموزان را با خطرهای آتش بازی آشنا کنیم.در همین لحظه حسین یکی از بچه‌هایی که سال گذشته برادرش در چهارشنبه سوری دستش آسیب دیده می‌گوید: برادرم وسایل آتش بازی را بدون اینکه مادرم بفهمد در کمد جاسازی کرده بود که در اثر حرارت منفجر شد. البته خیلی خطرناک‌نبودن اما کلی ظرف در کمد شکست.
با گفتن این خاطره تلخ کارشناس اورژانس می‌گوید: متأسفانه بارها پیش آمده که بچه‌ها، به دور از چشم والدین، مواد محترقه و منفجره را خریداری و در جیب، کیف یا کمد اتاق پنهان می‌کنند و خسارات جبران ناپذیری به بار آورده‌اند.
بچه‌ها توصیه ما این است که بدون اجازه پدر و مادرتان کاری انجام ندهید.محمد دانش‌آموزی است که کمتر از سایرین به حرف‌های همکاران اورژانس گوش می‌کند و البته از همه بیشتر علاقه‌مند به بازی با مواد محترقه است می‌گوید: مگر سالی چندبار چهارشنبه سوری است که دائم می‌گویید این کار را انجام دهید، این کار را انجام ندهید. پس چهارشنبه سوری چه کار کنیم حتی آتش هم نمی‌گذارند روشن کنیم.
حق را به بچه‌ها می‌دهند
کارشناس اورژانس می‌گوید: من حق را به شما می‌دهم اما حرف همه ما بزرگترها این است که کاری نکنید که خطرناک باشد. شما می‌توانید درجاهایی که شهرداری مشخص کرده و یا حتی پدر و مادرتان می‌گویند آتش بازی کنید. واقعیت این است که شما آموزش صحیح ندیده‌اید. شما بچه‌ها باید از خطرات تماس با مواد منفجره و محترقه یا از خطرات ناشی از آتش بازی، آگاه شوید.
محمد درحالی‌که دستان دوستش را به‌طور آموزشی با باند می‌بندد هم می‌گوید: من امروز کمک‌های اولیه را یاد گرفتم تا اگر در چهارشنبه سوری مشکلی پیش بیاید بتوانم به مصدوم‌ها کمک کنم. حالا می‌دانم اگر برای کسی اتفاقی افتاد باید چه کار کنم؟ ضمن اینکه یاد گرفتم با چه وسایلی در چهارشنبه سوری بازی کنیم که دچار آسیب نشویم و چه وسایلی خیلی خطرناک است.کارشناس به برگه‌های آموزشی که بین بچه‌ها پخش شده است اشاره کرده و می‌گوید: بچه‌ها سعی کنید از فشفشه و ترقه‌های آماده بی‌خطر استفاده کنید. خودتان هرگز در خانه و در محیط‌های بسته ترقه درست نکنید. حواستان به بچه‌های کوچک‌تر باشد و حتی به آنها هم آموزش دهید.در بخش دیگر ماهان و دوستانش به عکس بچه‌هایی که با ترقه و مواد محترقه آسیب دیده‌اند نگاه می‌کنند و با یکدیگر در این‌باره حرف می‌زنند. کارشناس می‌گوید: آموزش دسته جمعی به دانش‌آموزان اگرچه سخت است اما مشارکت دادن آنها در آموزش به یکدیگر توانسته تأثیرگذار باشد.
آموزش ؛ حلقه گمشده مراسم چهارشنبه‌سوری
پیرحسین کولیوند، سرپرست سازمان اورژانس کشور: هر سال که به چهارشنبه‌سوری نزدیک می‌شویم شاهد حوادثی تلخ ازجمله سوختگی‌های شدید، از دست دادن چشم یا پاره شدن پرده گوش و ده‌ها مورد دیگر این‌چنینی هستیم. به همین سبب توصیه ما این است که خانواده‌ها در این روزها بیشتر مراقب فرزندانشان باشند.
خانواده‌ها باید بدانند که نباید بدون آموزش مناسب و با زور، بچه‌ها را از کاری منع کنند. موضوعی که وجود دارد این است که برای پیشگیری از حوادث تلخی مانند حوادث چهارشنبه‌سوری، آموزش حرف نخست را می‌زند؛ به همین سبب ما در اورژانس تهران معتقد هستیم که آگاه‌سازی و آموزش نوجوانان و جوانان نخستین گام برای پیشگیری است.
ضمن اینکه توصیه‌ها اگر به‌درستی و به شیوه مناسب آموزش داده شود می‌تواند آمار تلخی‌های آخر سال را به حداقل برساند؛ مثلا در برگزاری مراسم سنتی چهارشنبه آخر سال باید احساس‌ها و هیجان‌ها کنترل و هدفمند شود. البته ما فرهنگسازی را از مدارس و مساجد آغاز کردیم.
اما بیشترین انتظار را از عموم مردم به‌خصوص از جوانان داریم که مراقبت بیشتری کنند؛ به این علت که صدماتی که در این انفجارها و مواد آتش‌زا به اشخاص وارد می‌شود، صدمات جبران‌ناپذیری است و می‌تواند باعث از دست دادن ظاهر زیبا شده و پشیمانی به‌دنبال داشته باشد.خانواده‌ها باید بدانند که نباید بدون آموزش مناسب و با زور، بچه‌ها را از کاری منع کنند.
موضوعی که وجود دارد این است در پیشگیری از حوادث تلخی مانند حوادث چهارشنبه‌سوری، آموزش حرف اول را می‌زند؛ به همین سبب ما در اورژانس تهران معتقد هستیم که آگاه‌سازی و آموزش نوجوانان و جوانان نخستین گام برای پیشگیری است. توصیه‌ها اگر به‌درستی و به شیوه مناسب باشد می‌تواند آمار تلخی‌های آخر سال را به حداقل برساند.
بزرگترها خود را جدا از فرزندانشان ندانند
دکتر رضا معصومی، عضو بورد سلامت در بلایای وزارت بهداشت: طبق آمارهای اعلام شده به‌طور متوسط سالانه حدود 2هزار نفر از هموطنان‌مان دچار حوادث مربوط به چهارشنبه پایان سال میشوند. این تعدادی است که به مراکز درمانی کشور مراجعه می‌کنند.
مراسم آئینی چهارشنبه‌سوری در کشور ما به سال‌های دور برمی‌گردد و نمادی از پاکیزگی، شادی و شور در استقبال از سال جدید است. متأسفانه امروزه چهارشنبه‌سوری یعنی دلهره، ترس، خطر و فاجعه. دیگر چهارشنبه سوری به‌معنای پریدن از روی آتش نیست، پریدن از روی حادثه است.
آمارهای اعلام شده 10 سال اخیر کشورمان (البته آمارهای متناقض زیادی داریم) نشان می‌دهد که به‌طور متوسط سالانه حدود 2000 نفر از هموطنان‌مان دچار حوادث مربوط به چهارشنبه پایان سال میشوند. این ارقام از 1800 نفردر سال 1387 تا بیشترین تعداد 2600 نفر در سال 1396 بوده که هر ساله حدود یک‌سوم از این تعداد توسط همکاران اورژانس پیش‌بیمارستانی منتقل شده‌اند.
در کنار آمار مصدومین با کمال تأسف هر ساله بین 3 تا 17 نفر فوتی را در این 10 سال داشته‌ایم. بیشترین آسیب‌ها در دست و پا بوده و ترقه و نارنجک و فشفشه بیشترین وسایل آتش‌بازی آسیب‌رسان بوده‌اند. باید توجه کرد که پیشگیری از حوادث تلخی مانند حوادث چهارشنبه‌سوری، مستلزم ارتقای فرهنگ ایمنی است. فرهنگ ایمنی 3 اصل استوار دارد که شامل آگاهی، آموزش و الزام است.
آگاه‌سازی و آموزش نوجوانان و جوانان مهم‌ترین رکن جلوگیری از این اتفاقات شوم است. راه ایمنی از آموزش می‌‌گذرد و پیش‌شرط آموزش، آگاهی است. آگاهی از خطرهای چهارشنبه‌سوری و شیوه مقابله با این خطرها احتمال بروز حوادث تلخ را در آخرین‌ماه سال کاهش خواهد داد. والدین و مسئولان واحدهای آموزشی باید با هشدار به نوجوانان و جوانان آنها را از خطرات و عوارض وحشتناک بازی با آتش، ترقه و مواد منفجره آگاه سازند.
باید از نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش‌بازی دستی و... توسط فرزندانشان اکیداً جلوگیری کرده و حتما نظارت بر آن را جدی بگیرند. همچنین به والدین و شهروندان توصیه می‌کنیم کبریت و مواد آتش‌زا مانند نفت و امثال آن را از دسترس کودکان دور کرده و اجازه ندهند که با آتش زدن بته و هیزم و... در محیط خانه یا پارکینگ برای خود و دیگران مخاطره ایجاد کنند. حضور والدین و بزرگترها در کنار کودکان و نوجوانان از ارکان مراقبت صحیح در این موضوع است.
