باشگاه خبرنگاران: میثم نیلی رئیس مجمع ناشران انقلاب اسلامی، یکشنبه 8 اردیبهشت 98، میهمان دومین قسمت از فصل دوم برنامه «10:10 دقیقه»بود.
او در این گفتگو به وجود ناشرانی در کشور اشاره کرد که به شروع نشدن کتاب‌های منتشره شان با بسم الله الرحمن الرحیم افتخار می‌کند. جزئیات این موضوع را در ویدئو زیر می‌توانید مشاهده کنید.
رئیس مجمع ناشران انقلاب اسلامی در این برنامه به موضوعات مختلفی همچون حضور گرایش های ضد دین و نظام در مدیریت ناشران مشهور، افتخار برخی ناشران به نزدن بسم الله در ابتدای کتاب، وضعیت دردناک در حوزه نشر کودک و ترویج سبک زندگی غربی و معیار انقلابی بودن در حوزه نشر پرداخت.
مهمان امشب برنامه ما جناب آقای میثم نیلی رئیس مجمع ناشران انقلاب اسلامی هستند که به ایشان خوش آمد می‌گوییم و متشکرم که دعوت برنامه «10:10 دقیقه» را قبول کردید.
نیلی: سلام خدمت شما و بینندگان عزیز. در خدمتتون هستم.
شاید اهالی فرهنگ و کتاب نیلی را به واسطه نقد‌های تند و تیزش بشناسند تا به واسطه نشر کتاب‌های مجموعه شان. اما ما هم می‌توانیم به چرایی موضوع نقد‌های تند شما بپردازیم و هم در مورد عملکرد مجموعه تان، ناراحت نمی‌شوید؟
نیلی: نه ناراحت نمی‌شوم، خیلی هم خوب است.
نشر گفتمان انقلاب اسلامی اگر توسط جریان‌های معارض باشد، کمرنگ و تضعیف می‌شود
اگر موافق هستید از بحث مجمع ناشران انقلاب اسلامی شروع می‌کنیم و اصلا کارش چیست و چه کاری انجام می‌دهید؟
نیلی: مجمع ناشران یک تشکل حدود 9 ساله است. خیلی عمر درازی ندارد ولی در طول سال‌هایی که متولد شده حدود شش کار مهم در دستور کارش قرار داده و پیش رفته است؛ در مواردی کمتر و جا‌های دیگر بیشتر. مهمترین آن تراوت و هم افزایی است که بین ناشران علاقه‌مند به اهداف انقلاب است. شاید مهمترین کار ما ایجاد قدرت بیشتر در جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی بوده و هست و کاری مهمتر از این نداشتیم. یعنی آرمان انقلاب اسلامی، آرمان بلندی است که ملت ایران برای آن خیلی هزینه کرده است و این آرمان طبیعتا فقط در مورد موضوعات اقتصادی، نظامی و امنیتی نیست؛ این آرمان فرهنگی و از جنس گفتمان و نرم است. یکی از مهمترین ابزار‌های نشر این گفتمان، صنعت نشر و حوزه کتاب است و اگر نشر گفتمان انقلاب اسلامی توسط جریان‌های معارض و غیرمومن به این فکر باشد، کمرنگ و تضعیف و فراموش می‌شود و نمی‌توان از نسل بعد انتظار داشت که هدف اولیه انقلاب اسلامی را در گام‌های بعدی طی کند. بنابراین تلاش مجمع ناشران این بوده که این چراغ را روشن و روشن‌تر نگه دارد، این فضا را گرمتر بکند و در جهت هم افزایی‌ها، همفکری‌ها و ارتقاء کیفی و کمی آثار خوب در زمینه معارف انقلاب، اسلام و آرمان‌های بلند گام‌هایی بردارد و در این زمینه کار‌هایی هم کردیم.
ما حضور شما را در باشگاه خبرنگاران جوان اطلاع رسانی کردیم و برای حضور شما کامنت گذاشتند و پیام‌هایی دادند که نمی‌دانم خواندید و یا متوجه شدید.
نیلی: نه متاسفانه.
ای کاش می‌خواندید و سوالهای مردم را می‌دید و پاسخ می‌دادید.
نیلی: حالا از شما می‌شنویم و جواب می‌دهیم.
یکی از سوالهای جدی که شده بود اینکه شما و هم قطارانتان خودتان را خط کش میزان و ترازوی انقلاب می‌دانید و هرکس با خط کش شما اندازه گیری شود، انقلابی است و هر کسی که شاید موافق شما نباشد از دید شما غیر انقلابی خطاب می‌شود. چرا همچین چیزی قکر می‌کنید که شما فقط انقلابی هستید؟
نیلی: مجمع ناشران یک تشکل است دیگر. بالاخره هر جایی یک اندازه‌ای دارد و ما هم در میان این همه تشکل حوزه نشر یک تشکل هستیم.
منظور حوزه انقلابی است، پرسیدند که شما انقلابی بودن را فقط به خودتان محدود می‌کنید؟
نیلی: من اول جواب کلی را می‌دهم بعد می‌گوییم اینطور هست یا نیست. فرض کنیم که اصلا ما اینطوری بودیم که مثلا می‌گوییم هرکسی با سلیقه ما تناسب ندارد، این غیر انقلابی یا فلان است. خب اگر این هم باشد اشکال ندارد دوستان رفتاری بکنند و خودشان را در این زمینه اثبات کنند بگویند نه اتفاقا ما انقلابی هستیم و این هم کار انقلابی ما و چیزی پیچیده‌ای نیست. بالاخره هرکسی یک نظر اشتباهی دارد شاید این هم نظر اشتباه ما باشد بعد‌ها و جریانات آینده این را نشان می‌دهد که ممکن است نظر یک نفر اشتباه باشد. در زندگی همه ما اینطوری است؛ نظر اشتباه و سوءظنی است که برطرف می‌شود، این سوءظن را می‌توان برطرف کرد.
یعنی می‌خواهید بگویید که ما به ذات انقلابی هستیم و بقیه اگر می‌خواهند انقلابی بودنشان را نشان دهند بیایند وسط؟
نیلی: نه من چنین حرفی نزدم. ما البته دوست داریم انقلابی باشیم و بمانیم، ولی حوزه انقلاب اسلامی حوزه نرم است؛ درگیری‌های فکری، سلیقه‌های شخصی لزوما نیست. برخی هاش واقعا مبنا دارد؛ بین برخی از بزرگان انقلاب اسلامی در دهه اول و دهه دوم انقلاب بزرگانی که هم قطار و همسنگر بودند، اختلافات بزرگی به وجود آمد. این را ناظر به سلایق بنده که مثلا فکر کنید قورمه سبزی دوست دارم و شما احیانا قیمه دوست دارید، نیست؛ برخی هاش واقعا مبنای فکری دارد و بالاخره یک جایی از آن حق و یا باطل است. ولیکن این چیزها را زمان روشن می‌کند که یک فکری باطل است یا حق، ولو اینکه حاکم باشد یا نباشد. اولاً ما در مجمع ناشران یک تشکل کوچکیم و دوم اینکه ما این کار هم نکردیم.
مبنای انقلابی بودن، ما نیستیم
مبنای انقلابی بودن در حوزه نشر چیست؟
نیلی: مبنای انقلابی بودن، ما نیستیم. مبنای انقلابی بودن تفکر امام و رهبری است. التزام به این گفتمان است التزام عملی و نه فقط حرف زدن و شعار دادن و چه کسی اهداف رهبری و انقلاب را پیگیری می‌کند، معیار این می‌شود. اگر کسی هم به بنده نقد دارد یا به مجمع ناشران، یا صدا و سیما یا ... طبیعتا باید از موضع انقلاب اسلامی باشد. بگوید تو هدف و وظیفه ات این بوده تو ادعا کردی که این کار را انجام بدهی و این چه نسبتی با آن دارد؛ این به نظرم بهترین روش است.
ین مجمع چطوری شکل گرفت و بودجه اش از کجا می‌آید؟
نیلی: مجمع ناشران تقریبا سال 88 شکل گرفت و پنج و شش ناشر با همدیگر هم عهد شدند که من هم توفیق داشتم. آن زمان در نشر ایران کمک می‌کردم و ناشران خوب و پرقدرت دیگری که عازم برای اهداف انقلاب بودند، دور هم جمع شدند و کم کم زیاد شد و سال بعدش تعدادمان چند ده نفره شد. امسال که حرف می‌زنیم به حدود 280 ناشر خوب، مومن، پرکار و علاقه‌مند به اهداف انقلاب البته با سلایق مختلف است. سلایق مختلف در مجمع ناشران کاملا مدل فکری مجمع را نشان می‌دهد؛ مثلا اینجا سلیقه میثم نیلی یا معاونش یا اعضای هیات مدیره ملاک نیست.
سیاسی که نیست؛ مثلا همه شما ممکن است مدل نگاه سیاسی با یکدیگر تفاوت داشته باشد؟
نیلی: بله بود و هست. مدل سیاسی شدید یعنی فاصله‌های شدید در مجمع و حتی هیات مدیره. مثلا یک دوره‌ای اوایل به خصوص هیات دوره اول و دوم که دقیقا پس از سال‌های 88 و 89 بود، اختلافات جدی‌تر خودش را نشان می‌داد؛ حتی در آن زمان هم این اتفاق وجود داشت. یعنی در تاسیس مجمع ناشران در هیات مدیره اول این مسئله وجود داشت.
چه کسانی بودند؟
نیلی: دلم نمی‌خواهد بگویم.
چرا اتفاقا خوب است مردم بفهمند بالاخره یک سری ناگفته‌ها را می گوییم.
نیلی: ما ناشر خوب و پرقدرت قوی داشتیم، انسان بسیار فرهیخته، روحانی خیلی باسواد و علاقه‌مند به نشر که مدیر یکی از نشر‌های مهم قم و عضو هیات مدیره ما بود. برادر عزیزمان سید کاظم شمس، اختلاف سلیقه با بنده و یکی دو نفر از اعضای هیات مدیره وجود داشت و بالاخره چالش هم داشتیم؛ ولیکن صمیمانه با هم کار می‌کردیم و الان هم همینطور است. در مجمع ناشران مثلا از نشر برادر عزیزمان آقای دعایی وجود دارد تا نشر سوره مهر؛ میخواهم بگویم سلایق مختلف است. میخواهم تاکید کنم همه ناشران در یک چیز مشترک هستند و آن اینکه به پرچم انقلاب اسلامی مومن هستند و می‌خواهند در نشر خودشان این فرهنگ، این گرایش و این نگاه را بین جامعه ترویج کنند. مجمع فقط حوزه تاریخ انقلاب اسلامی نیست یعنی ما ناشرانی داریم که در حوزه سبک زندگی، روانشناسی، ادبیات، شعر، هنر، آشپزی و ... فعالیت می‌کنند. ناشران مختلف، گونه‌های مختلف، ژانر‌های مختلف، اما همه مومن به آن هدف.
سوال پیش آمده، شما می‌گویید همه مومن به این هدفند، وقتی که در ذیل نظام جمهوری اسلامی ایران، نشر تحت لقای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که متعلق به نظام جمهوری اسلامی ایران است، مگر می‌شود کسی مومن به انقلاب اسلامی نباشد؟
نیلی: خیلی صریح می‌گویم بله.
یعنی چی؟
نیلی: یعنی سماحت نظام اسلامی و بالاخره گشادگی سینه نظام اسلامی بسیار بالاست.
که اینقدر اجازه بدهد نشریاتی خارج از آن تفکر و عقاید انقلاب باشند؟
نیلی: بله به وفور.
ادعای بزرگی می‌کنید.
نیلی: بله ادعای بزرگی می‌کنم، ولی عین واقعه روی زمین است.
برخی از کسانی که گرایش ضد دین و نظام دارند، صاحب نشر‌های بزرگ هستند
مثال عینی هم برای این موضوع دارید؟
نیلی: بله مفصل، از اول انقلاب تا الان. کسانی که رسماً برای براندازی نظام اسلامی کار و فعالیت کردند، کسانی که در فتنه نقش آفرین جدی بودند، کسانی که در حوزه فرهنگی معتقد به اصل اسلام نیستند، گرایش‌های توده‌ای، چپ و راست، مارکسیستی و حتی گرایش‌هایی که قبلا در حوزه‌های فکری انحرافی و التقاطی ابتدای انقلاب نقش آفرین بودند و خیلی هم نشاندار بودند و هستند؛ برخی از اینها الان صاحبان نشر‌های بزرگ و موثر هستند.
همین الان؟!
نیلی: همین الان.
مثل؟
نیلی: اسم نمی‌برم و دارند کار می‌کنند و جمهوری اسلامی به آنها اجازه داده است و کسی هم نمی‌خواهد آنها را بر بیندازد.
مسئولان خبر دارند؟
نیلی: مسئولان هم خبر دارند.
وقتی می‌روید و یک موسسه فرهنگی ثبت می‌کنید باید یک سری استعلامات و اتفاقات انجام شود و یک روند هشت نه ماهه را طی می‌کنید تا مجوز موسسه فرهنگی بگیرید. وقتی طرف همچین عقبه‌ای دارد مگر آن استعلام‌ها برای ناشران انجام نمی‌شود؟
نیلی: حالا شما این چیزها را خیلی باور نکن حوزه فرهنگ خیلی گشادتر از این حرفاست.
حالا سوال شما چی بود؟
نیلی: فرهنگ چیست؟ فرهنگ همین است که مکتوباتی، هنری و... آیا فرهنگ در جمهوری اسلامی نسبتی با اسلام باید داشته باشد.
یقیناً.
نیلی: یقیناً. کسی که می‌خواهد کار فرهنگی کند فارغ از علایق شخصی‌اش باید معتقد به اصل اسلام و ملتزم به احکام اسلام باشد. ولی اگر من به بگویم هستند کسانی که در نشر افتخار می‌کنند بسم الله اول کتابشان نمی‌زنند و افتخارش این است که سی و چند سال ناشرم و حتی یک بسم الله اول کتاب هایم نزدم، اگر این را به شما بگویم باور می‌کنید؟ من می‌گویم تعداد قابل توجهی از این جنس وجود دارند و مثل همیشه نور چشمی‌های وزارت ارشاد هم بودند.
در دوره‌های مختلف؟
نیلی: در دوره‌های مختلف.
حالا خیلی سخت‌تر شد، شما دارید یک سری ادعا می‌کنید که حداقل بیننده‌های ما باور نکنند. میخواهم مصداق بگویید.
نیلی: کاری ندارد شما می‌توانید بروید داخل کتابفروشی...
مصداق بگویید ما سرچ می‌کنیم اگر نمی‌خواهید اسم ببرید.
نیلی: کاری ندارد شما بروید یکی از کتابفروشی‌های شهر کتاب و سراغ ناشران قوی و پرکار بروید و انصافا در نشر خودشان کار حرفهای انجام می‌دهند. یک نگاه به اول کتاب‌ها بیندازید، هیچ اشکالی هم ندارد. اینها نشانه است و عمق موضوع فکر و فرهنگ به این کلمات و ظواهر نیست. ممکن است بنده اول کتابم و اول کاری که در حوزه فرهنگ انجام می‌دهم بسم الله الرحمن الرحیم خیلی خوشگل هم بزنم ولیکن آن چیزی که نشر می‌دهم یک فکر دیگری باشد و خودم متوجه نباشم یا متوجه باشم و دارم در واقع یک نوع بالاخره...
انقلابی‌ها محافظه کار هم هستند؟
نیلی: انقلابی محافظه کار زیادی هم داریم.
شما جزو محافظه کار‌ها هستید؟
نیلی: من تلاش می‌کنم یک چیزی که ...
آخه دارید خیلی سخت می‌گیرید من میخواهم راحت‌تر و صریح‌تر بگویید.
نیلی: محافظه کاری را خیلی همه جا بد نمی‌دانم. بخشی از عقلانیت پیران موجبات این محافظه کاری را به وجود می‌آورد و بنده هم یواش یواش در این زمینه ریش سفید کردم؛ ولیکن فکر می‌کنم خیلی چیز پیچیده‌ای نیست، آن‌هایی که در نشر هستند یا مخاطب کتاب هستند خیلی راحت می‌توانند به کتاب هایشان مراجعه کنند، ببیند هست یا نیست.
چرا سینه جمهوری اسلامی اینقدر برای این نوع تفکر و ناشران فراخ است؟ آیا همچین چیزی در سایر نقاط دنیا اتفاق می‌افتد؟
نیلی: بالاخره مکتب لیبرالیزم مدعی آزادی همه افکار و عقاید است و مثلا می‌گوید همه چیز می‌تواند باشد، اما من فکر می‌کنم آنها هم اینگونه نیستند. نشانه‌های خیلی زیادی وجود دارد که حتی آنها هم در چارچوب‌های گفتمانی خودشان و موضوع لییرالی سرمایه داری بالاخره اصولی دارند که بر آن پافشاری می‌کنند. در جمهوری اسلامی اگر چه انقلاب ما عمیقا یک انقلاب عقیدتی و فرهنگی بود و تمام تحولاتی که در انقلاب اسلامی رخ می‌دهد، افتخاراتی که برای ملت ایران وجود دارد و حتی موضوعات نظامی، امنیتی، اجتماعی، خدماتی، جهاد سازندگی و ... عمیقا فرهنگی است؛ ولی انقلاب اسلامی ما هنوز در حوزه فرهنگ و هنر بر نگاه روشنفکری سکولار در کشورمان غلبه نکرده و این یک بستری بوده برای ضرباتی که ما در حوزه سبک زندگی امروز می‌خوریم. در بیانیه گام دوم که اخیراً از رهبری منتشر شد بسیار موضوع قابل توجه و اتفاقا جای کار دارد و ای کاش جلسات چالشی مدیران و مراکز فرهنگی امثال ما که موسسات، انجمن‌ها و تشکل‌ها هستیم، سوالهای شما این باشد چه کاری برای این گام دوم انجام می‌دهید؟ گام دوم مثلا در نشر شما که شما مدیرش هستید، چیست؟ به نظرم این سوالات خوب است.
در گام دوم یکی از موضوعاتی که مطرح می‌شود، آخرین بند بیانیه گام دوم موضوع سبک زندگی است. رهبری می‌گویند که البته نقل به مضمون می‌گویم، در حوزه سبک زندگی ضربات زیاد و جبران ناپذیری بعضا خورده‌ایم که امیدوارم جوان‌ها در این عرصه کاری بکنند تا اینکه اتفاق در آینده جبران شود و بعد می‌گویند در این زمینه بعداً صحبت می‌کنم. خب این یعنی چی و این ضربات جبران ناپذیر در حوزه سبک زندگی را از کجا خوردیم؟ از حوزه فرهنگ و هنر و رسانه خوردیم، مدیریت اینجا به نظرم اختلال دارد. به این کلمه گشادی در سینه، سعه صدر و... یه جورایی حمل به صحت کردن و مثبت اندیشانه است وگرنه اگر بخواهیم حقیقت مطلب را بگوییم یک چیز دیگری است ولیکن بالاخره این است دیگر.
این را که دیگر خیلی راحت می‌توانید بگویید، این چیست؟
نیلی: فکر می‌کنم نفهمیدن فرهنگ بین مدیران فرهنگی است.
به نظرتان در حوزه فرهنگ ما دچار نفوذ شدیم؟
نیلی: بودند و هستند. ما موفق به نفوذ نشدیم.
بچه‌های انقلابی نتوانستند نفوذ کنند.
نیلی: یا استحاله شدند. برخی‌ها هم یا رفتند یا کمرنگ شدند. خیلی از این‌هایی که الان ما به آنها انتقاد می‌کنیم در مدیریت فرهنگی عناصر انقلابی ده سال قبل اند، همین ادعا و حرف‌هایی که من می‌کنم ده سال بعد شما باید چک کنید که آیا این آدم همان است یا خالی بست. بالاخره عوامل مختلف تیزی او را گرفتند، ذره ذره سمباده زدند، عاقل و آرام شد و دیگر جوش و خروشش نیست. این اتفاقات در حوزه فرهنگ دائم در حال افتادن است. یک بخشی از آن مربوط به هجمه‌های جهانی به حوزه فرهنگ و هنر و رسانه است که باید در نظر گرفت.
ما انقلاب کردیم که فرهنگ عوض شود، اما نتوانستیم شاید نقشمان را خوب ایفا کنیم مدل حاکمیت با انقلاب عوض شد، اما آن فرهنگ ماند.
نیلی: ما مردم مومنی داریم، قبول دارید؟
بله و البته اسلام دوست هم هستند.
نیلی: اسلام دوست، امام زمان (عج) دوست و امام حسین (ع) دوست. رسانه‌هایی مانند رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند که بگویند مردم ایران از دین خارج شدند. اما یک جا‌هایی بیرون می‌زند، بیچاره‌ها می‌مانند چیکار کنند.
دقیقا؛ یکباره یک اربعین پیش می‌آید...
نیلی: دقیقا، لااقل مردم ایران اینها را سالی چهار یا پنج مرتبه غافلگیر می‌کنند؛ دلیلش هم آن عمق توحیدی و عمق ولایی مردم ایران است. ما برای این مردم و آرمانی که این مردم برای آن اینقدر هزینه کردند باید کسی در دستگاه حاکمیتی و حوزه فرهنگ ما به ازای آن وجود داشته باشد یا نه؟ ما می‌بینیم در حوزه فرهنگ و هنر و حتی بسیاری از رسانه‌های ما معطوف به جریان اشرافیت تولید، توزیع می‌کنند و اقتصادشان می‌چرخد، چون جریان اشرافیت تا حدی هزینه این کار‌ها را پرداخت می‌کند و از توده مردم غفلت می‌شود؛ از اینکه وظیفه حکومت و دولت اسلامی این است که ارتقاء فرهنگ بدهد و فکر و نگاه توحیدی را رشد دهد. قرار است جامعه ما به سعادت برسد، سعادت در کدام نگاه است؟ در نگاه مشرکانه غربی است یا در نگاه توحیدی ایرانی اسلامی ما است؟ چه کسی متولی این کار است؟ آیا هرچه از آن ور بیاید مجوز دارد؟ اتوبان چند بانده است که با سرعت مثلا 180 و 200 تا حرکت می‌کند.
برداشت من از صحبت‌های شما این است که شما حال کتاب را اصلا خوب نمی‌دانید!
نیلی: حال کتاب خوب نیست، حال فرهنگ خوب نیست. کتاب یک وقت کالبدی حرف می‌زنیم، آن هم خوب نیست.
ببینید من بحثم تخصصی در موضوع بحث کاری شماست، موضوعی در کتاب کودک که شما هم این چند وقت گذشته درموردش صحبت کرده بودید و واکنش‌هایی را هم از سمت وزارت ارشاد داشتیم.
نیلی: ببخشید چه موضوعی؟
بحث کتاب کودک.
نیلی: آهان بله!
همین الان بحث ترجمه را مطرح کردید که یک اتوبان شده و محتوای کشور‌های دیگر وارد کشورمان می‌شود. در بحث ترجمه یکسری آمار و عدد‌ها شما می‌گویید که وزارت ارشاد آنها را تکذیب می‌کند.
نیلی: مشخصا منظورتان چیست؟
بحث ترجمه حوزه کودک را می‌گویم.
نیلی: آهان. این حرف احتمالا ناظر به مصاحبه خانه کتاب را شما می‌گویید.
بله حالا من موضوع دقیق یادم نیست، طی سرچی که داشتم می‌کردم این را دیدم.
نیلی: چند شب پیش گفتگوی ویژه خبری بود با مدیر محترم موسسه فرهنگی و قائم مقام نمایشگاه کتاب تهران و نایب رئیس اتحادیه ناشران کتابفروشان تهران. من آنجا گفتم عددی که برآورد عدد میزان ترجمه کتاب کودک و نوجوان در کشور ما است، بی رویه بالا می‌رود و به حدود 70 درصد نزدیک می‌شود.
یعنی 70 درصد تولیدات ما در حوزه کودک ترجمه است؟
نیلی: بله ترجمه‌ای شده و هرسال هم بیشتر می‌شود.
اما ارشاد حرف دیگری می‌زند و می‌گوید اصلا همچین چیزی نیست.
نیلی: مرجع آمار در حوزه کتاب که البته به نظر بنده بسیار مخدوش و بسیار ناکارآمد است، در همان جلسه دو و سه مصداقش را گفتم و همه دوستانی که آنجا بودند این را تایید کردند. البته این چیزی است که نیاز به تایید آنها نداشت و همه می‌دانند در نشر چه خبر است، خودمانیم دیگر!
پارسال مدیر خانه کتاب در گفتگوی ویژه خبری در ایام نمایشگاه که از قضا من هم حضور داشتم، فرمودند که حدود 60 درصد از کتاب‌های تولید شده در حوزه کودک و نوجوان ترجمه‌ای است و این یک آسیب است و ما باید آن را برطرف کنیم.
چه ایرادی دارد کتاب حوزه کودک ما ترجمه‌ای باشد مثل حوزه بزرگسال؟
نیلی: حالا من قبل از اینکه بخواهم پاسخ این سوال را بدهم، این را اول تبیین کنم چرا درحالیکه پارسال مدیر خانه کتاب اعلام کرد حدود 60 درصد کتاب کودک ترجمه‌ای است و ترجمه‌ای شده و در حال رشد است، ناگهان امسال اعلام می‌شود که نه 45 درصد کتاب ترجمه ایست. یعنی اگر من جای دستگاه‌های حاکمیتی باشم یا به واسطه اینکه از پارسال تا امسال یک مدیریتی در حوزه فرهنگ توانسته باشد حدود 20درصد از آمار ترجمه‌ای را به تالیفی موثر و مفید تبدیل کرده باشد، جایزه بزرگ مدیریت فرهنگی را به آنها بدهم.
در سایت خانه کتاب می‌گوید امسال به نسبت پارسال 5 درصد کتاب‌های ترجمه‌ای در حوزه کودک و نوجوان بیشتر شده است، یعنی حدود 12 هزار تا کتاب در حوزه کودک و نوجوان داریم. خب آقای خانه کتاب پارسال مدیرعامل محترم در برنامه تلویزیونی گفت حدود 60 درصد، امسال که 5 درصد بیشتر شده یعنی می‌شود 70 درصد، چرا تکذیب میکنی؟ مسئله را حل کن. آقا راست و حسینی بگو، ما دشمن نیستیم که! نقد ما نقد دلسورانه است برای حل مسئله، شما هم که این کتاب‌ها را تولید نکرده اید، شما فقط دارید آمار می‌دهید، چطور سال گذشته گفتید 62 درصد! امسال می‌گویید 44 درصد، چی شد؟
ببینید، چون امسال ما یک مقداری راجع به این موضوع حرف می‌زنیم به همین دلیل این واکنش‌ها به وجود آمده است، سبک زندگی آینده این کشور و سبک اندیشیدن نسل آینده این کشور بعضا توسط دشمنان شکل می‌گیرد. یک چیزی را میخواهم ادعا بکنم امیدوارم بعضی‌ها فکر نکنند ما با کسی دشمن هستیم، این مسئله هم مسئله‌ای نیست که امروز یا دیروز ناظر به این مدیر خانه کتاب، این مدیر اداره کتاب یا مدیر فرهنگی باشد و به این برنمی گردد. یک مسئله‌ای است که در طول این مدت رشد کرده و بالا آمده است.
کمکاری‌های بعضی از ناشران موثر در حوزه و کودک نوجوان در سال‌های گذشته هم به این اضافه می‌شود، یعنی بعضی‌ها که وظیفه داشتند در این زمینه کار بکنند مثل ناشرانی که مرتبط با آموزش و پرورش یا کانون بودند، 5، 6 سال گذشته تعطیل کردند. خیلی کند و کم و غیر موثر کار کردند. آثار قبلی خودشان را اگر چاپ می‌کردند ما تشکر می‌کردیم از آنها.
ولیکن اصل ماجرا این است که ترجمه به صرفه شده، چاپ تصویرگری از کتاب خارجی به صرفه است دیگر! من چرا باید اینقدر پول تصویرگر بدهم؟ چرا باید پول نویسنده بدهم؟ چرا باید پول شاعر بدهم؟ یکی را می‌گیرم 6 خط کتاب کودک ترجمه می‌کند و می‌شود مترجم و در فهرست مترجمان قرار می‌گیرد. من هم ناشرم، چرا یک عدد تولید کنم در سال خب 5 تا تولید می‌کنم.
عکس، چسب، کاغذ، قیچی، چاپ، انتشار، سود کلان. گور بابای سبک زندگی ایرانی اسلامی! فرهنگ کیلویی چند؟ آینده این نسل نوباوه کیلویی چند؟ من دارم پول درمی آورم. آمازون به سلهار نگاه کنم، پرفروش‌ها را نگاه کنم، سریع هم با ارتباط‌هایی که دارم عکس تهیه کنم و بعد چاپ و انتشار. این است، آیا این نیازمند عوارض نیست؟ سوالهای واقعی اینها هستند؟
شما می‌گویید وقتی کتاب در حوزه کودک ترجمه می‌شود آسیبش به آینده فرهنگی کشور است؟
نیلی: بله! بله.
یعنی جای دیگر دنیا اینطور نیست؟
نیلی: نه هیچ جا اینطور نیست.
یعنی هیچ کجای دنیا کتاب کودک را ترجمه نمی‌کنند؟
نیلی: کتاب کودک و نوجوان مثل ناموس می‌ماند، به خصوص کودک؛ آنها اجازه نمی‌دهند این اتفاق بیفتد. مثلا کتابی در کشور آلمان که همسایه کشور فرانسه است، منتشر می‌شود. آیا در فرانسه هم منتشر می‌شود؟ نمی‌گذارند، اجازه نمی‌دهند جهان آینده بچه‌های فرانسوی با آرمان آلمان شکل بگیرد. تازه آنها به نظر نگاهشان همه در گفتمان و پاراداین لیبرالیزم هستند. ما معتقد به توحید هستیم؛ مگر می‌شود ما سبک زندگی، اندیشیدن و فلسفه برای کودکمان را از آن طرف بیاوریم؟
آقای نیلی شما گفتید حدود 280 نفر ناشر هستید. خودتان تعداد قابل توجهی هستید، چرا خود شما وارد حوزه نمی‌شوید و این کار را انجام نمی‌دهید؟
نیلی: در حال انجام هستیم. ما حدود چهار سال است که راجع به بحث شاخص‌های تربیت اسلامی و ایرانی برای ناشران با مشورت خودشان و کارشناسان تربیتی که قبلا در آموزش و پرورش زحمت می‌کشیدند، جلساتی گذاشتیم؛ حتی یک نظام نامه بسیار خوبی را تنظیم کردیم که الان جای گفتن نیست، بیننده‌های شما خسته می‌شوند.
چرا اتفاقا ما می‌خواهیم دقیق بدانیم، چیزی هم تولید کرده‌اید؟
نیلی: ببینید ما تولید کننده نیستیم.
ناشرهایتان؟
نیلی: بله ناشر‌ها تولید کرده‌اند.
جذاب بوده که مخاطبان بگویند وای این چه کتابی که در وجه ایران؟
نیلی: بله بله، ناشران بسیار خوب و پرکار. مثلا نشر جمال، همین آقای حیدری ابهری که از نویسنده‌های کودک و نوجوان است و با نشر‌های جمال و قدیانی و... کار می‌کند، کار‌های بسیار ارزشمندی تولید کرده است. اما آیا این ناشر به واسطه این کاری که می‌کند و سرمایه گذاری که در این زمینه می‌کند و سبک زندگی اسلامی، سبک اندیشیدن و جهان بینی بومی خودمان را تبلیغ می‌کند آیا مورد تشویق دستگاه‌ها قرار می‌گیرد؟
آیا آن کسی که سبک زندگی ما و سبک اندیشیدن بچه‌ها را آلوده می‌کند، مورد مواخذه قرار می‌گیرد؟ اینها سوالات واقعی است. ما دوست داریم کمک کنیم به دستگاه ممیزی وزارت ارشاد، نه اینکه خودمان برویم ممیز شویم، دلمان می‌خواهد در چارچوب‌ها با خود ناشران و اهالی فرهنگ به معنای واقعی مشورت بکنند. هیات نظارت بر کتاب کودک چرا دو سه سال است که تشکیل نمی‌شود؟
شما می‌گویید هیات نظارت بر کتاب کودک؛ اما مسئله دیگری هم است، ببینید الان هر کتابی که می‌خواهد تولید شود علی القائده یک هیات نظارتی است که مجوز به آنها می‌دهد، اما می‌بینیم که کتاب چاپ می‌شود و بعد جمع می‌کنند.
نیلی: بدتر می‌شود.
بعد الان در نمایشگاه کتاب می‌بینیم یکسری کتاب‌ها هستند که اجازه ورود به نمایشگاه را پیدا نمی‌کنند، چی‌هست پشت این داستان ها؟
نیلی: این دیگر نامردی است. پشتش همان قصه است که اول گفتم، با اجازه تان دیگر تکرار نمی‌کنم. در حوزه کتاب بزرگسال حتی از جنس تسانح و تصاحل و... باید داشته باشند و رئیس دولت می‌گوید ما همه چیز را باز می‌کنیم، ناشران خودشان ممیزی کنند؛ کلا حرف‌ها غیر فرهنگی است. بعد از زبان رئیس جمهور این مملکت و وزیر ارشاد در می‌آید و آدم می‌فهمد که اصلا فرهنگ فهم نشده. هیچ کجای دنیا اینطور نیست.
یعنی ممیزی در همه جای دنیا است؟
نیلی: ببینید این ممیزی همه جای دنیا است، اما روشش فرق دارد. فرهنگ ما متفاوت است و وظیفه حاکمیت، هدایت جامعه به سمت سعادت است. تفاوت حاکمیت اسلامی با لیبرال همین است، آنها می‌گوید برای من مهم نیست، من رفاه اولیه را برای تو تامین می‌کنم تو برو بگرد، برو هرکاری که دوست داری بکن.
عده‌ای هم می‌گویند که نمی‌شود آدم‌ها را به زور به بهشت برد.
نیلی: بله این همان نگاه غیرفرهنگی است که عرض کردم. حتما باید نظام اسلامی بستر سعادت جامعه را فراهم کند، سراشیبی باید به سمت سعادت باشد. اگر سربالایی شد چه فرقی با دیگر حکومت‌ها داریم؟ این حرف هایم غلط است آقا وحید؟
یک حرفی که الان وجود دارد که می‌گویند شما در شبکه خبر، روزنامه‌ها و... می‌گویید که فلان کار را نکردید. آیا تا حالا شده که بروید دفتر وزیر یا رئیس جمهور که دسترسی ندارید، آقا بیایید بشینید این حرفهای ما در حوزه کتاب است.
نیلی: ببینید اصلا رسانه برای این است که این حرف‌ها به گوش مسئولان برسد.
خب حالا یک جایی برای اینکه آقای نیلی حسن نیتش را ثابت کند بگوید ببین آقای معاون، وزیر و.. من دوست تو هستم بیاید بشینید این مشکلات را برطرف کنیم.
نیلی: ببینید من برای اینکه خیال شما را راحت کنم این حرف را می‌زنم؛ هم وزیر ارشاد اکنون هم وزیر ارشاد قبلی هم وزیر ارشاد ماقبل قبلی، هر سه را درخواست وقت کردیم، نامه زدیم، تبریک گفتیم، آرزوی موفقیت کردیم و گفتیم که ما هم در حوزه مدیریت فرهنگی نظراتی داریم که شاید به درد بخورد و صادقانه هم نوشتیم که آماده همکاری هستیم.
با گفتمان حاکم بر این دولت ما تطابق نداریم، یکجایی هم کاملا با گفتمانش مخالف هستیم. نه آقای جنتی جواب نامه را داد، نه آقای صالحی امیری نه حتی دکتر صالحی که رابطه ما اتفاقا با ایشان صمیمی‌تر هم بود. البته می‌دانیم که سر وزیر شلوغ است.
سر وزیر هرچقدر شلوغ باشد بالاخره شما یک انجمن و مجمع مهم و تاثیرگذار هستید، اینطور نیست که بگوییم یک عده دورهم جمع شده اند.
نیلی: خب بالاخره آنها می‌دانند که حرفهای ما حرفهای مهمی است و ساختار برنامه ریزی را مورد خدشه قرار می‌دهد. آقای دکتر صالحی انسان شریفی است و از بسیاری از وزاری فرهنگ و ارشاد اسلامی داناتر، دانشمند‌تر و متواضع‌تر است. اما واقعیت این است که ما الان در دوره دکتر صالحی در حوزه کتاب به سر می‌بریم، رابطه ما با دکتر صالحی در زمان معاونت فرهنگی نزدیکتر بود الان کمتر شده است.
البته من این را اشکال نمی‌دانم، چون مطمئنم حرفهای ما از طرق مختلف به وزیر می‌رسد. الان ما با معاونت فرهنگی رابطه بسیار خوبی داریم، پیشنهاد می‌دهیم، نقد می‌کنیم و یک جایی جیغ هم می‌زنیم.
آقا یک سوالی هم که پرسیده‌اند این است که آیا شما این جیغ‌ها را در دولت نهم و دهم هم می‌زدید؟
نیلی: از کسانی که بودند، بپرسید. بالاخره هرکسی یک سری اخلاق بد هم دارد، اخلاق بد ما هم جیغ زدن است. کلا جیغ نمی‌زنیم اما جا‌هایی که ناراحت می‌شویم تلاش می‌کنیم که قانع کنیم.
سه یا چهار دقیقه دیگر به پایان برنامه نمانده است، خواهش می‌کنم این سوال‌ها را کوتاه پاسخ دهید. حال نمایشگاه کتاب امسال را چطور دیدید؟
نیلی: حال نمایشگاه کتاب امسال به لحاظ آن ولنگ و بازی که در هزینه کرد‌ها وجود داشت، منظم‌تر شده است.
مثل اینکه 4 میلیارد تومان صرفه جویی شده؟
نیلی: بله. از این جهت‌ها خوب شده و در دوران آقای جوادی این اتفاق‌ها خوب می‌افتد. اما به نظر محتوا اصلا کار نمایشگاه نیست و مدیریت محتوا، مدیریت نمایشگاه نیست. مدیریت محتوا کار اداره کتاب است و سیاست‌هایی که برای اداره کتاب از بالادست وزارت ارشاد و دولت تحمیل می‌شود. وضع اقتصادی هم که بماند، ناشران خیلی آسیب دیدند، مردم هم یاری می‌کنند، جمعیت نمایشگاه قابل توجه بود.
چی شد که مشاور آقای قمی سازمان تبلیغات شدید و قرار است آنجا چه کار کنید؟
نیلی: آره! حاج آقای قمی از مدیران خوب و فرهنگ شناس این کشور است و بسیار آدم با اراده‌ای است. این برداشت شخصی من قبل از اینکه حکم دهد و..
از قبل اینکه رئیس سازمان تبلیغات شود هم او را می‌شناختید؟
نیلی: نه. البته میشناختم و شاید پای منبر ایشان بودم. اما از زمانیکه او به این سمت رسید شاید 3 یا 4 بار خدمت ایشان رسیدیم. یکی و دو بار او دعوت کرد و تقاضای ما نبود و در مورد منطق نشر با هم گفتگو‌هایی کردیم. عزیزان دیگری هم بودند با سلایق و علایق مختلف با ایشان صحبت کردند.
حاج آقای قمی نظرشان این است که از ابزار‌های رسانه‌ای برای تبلیغ کتاب موثر‌تر استفاده کند و نظم و انضباط داخل سازمان را برای اینکار باز طراحی کردند و از ما خواستند؛ ما هم وظیفه داریم به عنوان مجمع ناشران کمک کنیم. سازمان تبلیغات ناشران قوی دارد و یکی از این دست‌های قوی سوره مهر، امیرکبیر و سازمان‌های نشر قوی موجود است. نظرشان این است که در این زمینه نظرات کارشناسی به او بدهم، البته ایشان در این زمینه‌ها فقط به من اکتفا نمی‌کنند، هر مدیری تصمیم را در ذهن و دل خود می‌گیرد، ما را قابل دانستند که نظرمان را رسمی‌تر به او اعلام کنیم.
سوال آخر را کوتاه جواب دهید. گفتند نهاد‌های مسئول در حوزه کتاب را کدام نهاد‌ها می‌دانید و به آنها چه نمره‌ای می‌دهید و اینکه کدام موفق‌تر بودند و کدام عملکرد ضعیف تری داشتند؟
نیلی: خب طبیعتا به لحاظ اجرایی وزارت ارشاد است که در حوزه محتوایی نمره 10 می‌دهم؛ در حدودی که قبول باشد اما خیلی عقب هستیم. حوزه فرهنگ حوزه 20 است و یک مقدار این نمره دادن‌ها شاید منصفانه نباشد، ولی بالاخره زحمت زیاد کشیده می‌شود و فقط نمی‌توان به یک اداره اکتفا کرد؛ فقط هم حوزه فرهنگ، وزارت ارشاد نیست.
نه، در حوزه کتاب می‌گویم.
نیلی: در حوزه کتاب شورای عالی انقلاب فرهنگی یک نهاد مهم در سیاست گذاری کتاب است که به آن هم کمتر از 10 مثلا 7 می‌دهم و یکی از دلایلش این است که چندین ماه است جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل نمی‌شود.
جا‌هایی مثل همین سازمان تبلیغات اسلامی که بودجه دارند، چطور؟ اینها مسئول حساب نمی‌شوند؟
نیلی: در حوزه کتاب مسئولیت سازمان تبلیغات حاکمیتی نیست، اما در شورای عالی انقلاب فرهنگی اینگونه است؛ البته رئیس سازمان تبلیغات عضو این شورا است.
خب از نشریات انقلابی حمایت کند.
نیلی: حمایتی است، حاکمیتی نیست که سیاست بگذارد و اجرا کند. ابتدا وزارت ارشاد و بعد شورای عالی انقلاب فرهنگی.
دست شما درد نکند.
