۱۰ درمان خانگی کبد چرب

برای این‌که کبد چرب درمان شود چه باید کرد؟ چه راه‌هایی وجود دارد تا بتوان کبد چرب را درمان کرد؟ ابتدا به تعریف این بیماری می‌پردازیم.

به زبان ساده، بیماری کبد چرب به معنای انباشت چربی در سلول‌های کبدتان است. کبد بزرگترین اندام در بدن انسان است. کبد عملکرد حیاتی هضم غذا، ذخیره انرژی، تنظیم قند خون و سطح کلسترول خون، تصفیه سموم از بدن و مبارزه با بیماری‌ها و عفونت‌ها را برعهده دارد.

داشتن چربی در کبد طبیعی است، ولی وقتی بیش از 5 تا 10 درصد چربی وجود داشته باشد، می‌توان آن را بیماری کبد چرب دانست.

انباشت چربی در کبد در نتیجه مصرف زیاد خوراکی‌های چرب است که از میزان چربی که بدن می‌تواند پردازش کند بیشتر است. تجمع چربی در کبد آن را مستعد آسیب می‌کند، که می‌تواند به التهاب و اسکار منجر شود.

دو نوع بیماری کبد چرب وجود دارد: کبد چرب مرتبط با الکل و غیر الکلی. فاکتور اصلی که در پس کبد چرب ناشی از الکل وجود دارد عبارت است از مصرف بیش از حد الکل. هر زمان که کبد الکل را تصفیه می‌کند تعدادی از سلول‌های کبد می‌میرند.

مطلب مرتبط: رژیم کبد چرب: چه خوراکی‌هایی را باید مصرف کرد و از چه خوراکی‌هایی اجتناب کرد؟

کبد یک ارگان سخت است که می‌تواند خودش را تجدید کند. ولی سوء مصرف الکل موجب می‌شود این قدرت تجدیدپذیر کبد از بین برود و به آسیب شدید و دائم به کبد منتج می‌شود.

در کبد چرب غیر الکلی، چربی به خاطر دلایل غیر مرتبط با الکل در کبد انباشته می‌شود. برخی از این فاکتورها عبارتند از وزن زیاد، داروها، دیابت، میانسالی یا کهنسالی، فشار خون بالا، اختلالات متابولیک، کاهش وزن سریع، چربی خون بالا، سموم اضافی، عفونت‌های خاص مانند هپاتیت C یا اختلال ژنتیک.

به طور کلی، افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند به ویژه در زمان شروع بیماری هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارند. با این حال، ممکن است برخی افراد به ناراحتی‌های شکمی، خستگی، از دست دادن اشتها، حل عمومی ناراحتی و ناراحتی بدون دلیل مبتلا شوند.

برخی دیگر از علائم گزارش شده عبارتند از زرد شدن چشم‌ها و پوست، ورم قوزک پا و معده، احساس خواب آلودگی یا گیجی، استفراغ خونی یا مدفوع خونی. به همین دلیل است که تشخیص صحیح این بیماری قبل از آغاز درمان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

مطلب مرتبط: چه روش‌های طبیعی وجود دارد که کبد چرب درمان شود؟

در حال حاضر هیچ درمان مؤثری وجود ندارد که کبد چرب درمان شود. با این حال، این یک وضعیت برگشت پذیر است و معمولا می‌توان با ایجاد تغییر در سبک زندگی، تغییرات رژیم غذایی و درمان‌های خانگی کبد چرب درمان شود.

در مورد افراد مبتلا به کبد چرب الکلی، کنار گذاشتن الکل حتی در مدت 2 هفته نیز به بهبود شرایط کبد کمک می‌کند.

1. سرکه سیب

سرکه سیب یکی از بهترین راه‌ها است تا کبد چرب درمان شود. سرکه سیب به خلاص شدن از شر چربی انباشت شده در کبد و اطراف آن کمک می‌کند و کاهش وزن را تسریع می‌کند.

مطالعه‌ای که در سال 2014 انجام شد به بررسی قابلیت بالقوه سرکه سیب در کاهش چربی مانند کلسترول و تری گلیسیرید در موش‌هایی پرداخت که رژیم غذایی با کلسترول بالا داشتند.

این تحقیق به این نتیجه رسید که سرکه سیب می‌تواند از گلبول‌های خون، کلیه و کبد در برابر آسیب‌های ناشی از اکسیداسیون محافظت کند و همچنین سطح چربی خون را نیز کاهش دهد. همچنین سطح آنزیم‌های آنتی اکسیدان را نیز بهبود می‌دهد.

به علاوه، عملکرد سالم کبد و کاهش التهاب کبد را نیز موجب می‌شود.

الف. 1 قاشق غذاخوری سرکه سیب تصفیه نشده خام را در یک لیوان آب گرم بریزید.
ب. در صورت تمایل می‌توانید مقداری عسل خام نیز به آن اضافه کنید.
ج. قبل از غذا، 2 مرتبه در روز میل کنید.
د. این درمان را به مدت چند ماه ادامه دهید.

توجه: سرکه سیب اسیدی است، بنابراین قبل از مصرف آن را رقیق کنید. ابتدا به حجم کم شروع کنید (1 قاشق چایخوری) و سپس به تدریج اگر بدن‌تان با آن کنار آمد تا 2 قاشق غذاخوری افزایش دهید. در مصرف سرکه سیب زیاده‌روی نکنید.

مطالعه‌ای در ژورنال آکامی تغذیه و دیابت در سال 2005 منتشر شد که نشان داد اگر سرکه سیب رقیق نشود می‌تواند موجب سوختن مری در برخی افراد شود.

سرکه ممکن است در برخی داروهای تجویزی اختلال ایجاد کند. سرکه می‌تواند به مینای دندان آسیب بزند؛ بنابراین خوب است دهان‌تان را پس از مصرف بشویید.

مطلب مرتبط: گرید کبد چرب: کبد چرب چند گرید دارد؟

2. لیمو

لیمو نه تنها در آشپزخانه ضروری است بلکه برای بسیاری مقاصد پزشکی نیز مفید است.

لیمو حاوی مقادیر بالایی ویتامین C است، آنتی اکسیدانی که در تولید آنزیم به کبد کمک می‌کند، از جمله آنزیمی به نام گلوتاتیون. گلوتاتیون در میان دیگر وظایفی که دارد، سموم را خنثی می‌کند و در نتیجه به سم‌زدایی کبد کمک می‌کند.

لیمو سرشار از فلاونوئید است. برخی فلاونوئیدهای اصلی موجود در لیمو عبارتند از اریوسیترین، ناریروتین، هسپرتین، نارینجنین و غیره.

شواهد حاکی از آن است که بسیاری از فلاونوئیدهای موجود در این مرکبات مسئول فواید سلامتی لیمو هستند. فلاونوئیدهای موجود در روغن لیمو موجب تحریک ترشح اسید گوارشی می‌شوند، مانند صفرا، و در نتیجه به گوارش کمک می‌کنند.

اریوسیترین، فلاونوئید اصلی موجود در لیمو است. اریوسیترین می‌تواند کلسترول کلی، تری گلیسیرید و فسفولیپید را در موش‌های تغذیه شده با رژیم غذایی با چربی بالا و کلسترول بالا، کاهش دهد.

تحقیق بعدی که در سال 2014 منتشر شد به این نتیجه دست یافت که اریوسیترین یک آنتی اکسیدان قدرتمند است که به واسطه تحریک سلول‌ها برای تولید میتوکندری جدید، بیماری کبد چرب را در موش‌های رژیم چربی بالا درمان کرد.

همچنین، یک مطالعه منتشر شده در سال 2014 در ژورنال Clinical and Experimental Pharmacology به این نتیجه دست یافت که نارینجنین به بهبود التهاب کبد کمک می‌کند.

لیمو همچنین دارای خواص قلیایی برای بدن است که به خروج اسیدهای مضر از بدن کمک می‌کند.

• آب 1/2 لیمو را در یک لیوان آب بریزید. 2 تا 3 مرتبه در روز به مدت چند هفته آن را بنوشید. اگر اولین چیز در روز نوشیده شود بهتر است.
• 2 تا 3 لیموی برش خورده را در یک بطری آب بریزید. بطری را بپوشانید و اجازه دهید چند ساعت بماند. این آب را به صورت دوره‌های منظم در طول روز بنوشید.

3. قاصدک

گیاه قاصدک یک تونیک قدرتمند برای کبد است، از این رو می‌تواند کمک کند تا کبد چرب درمان شود و به عنوان درمانی برای بیماری کبد چرب مورد استفاده قرار بگیرد. به علاوه، قاصدک دارای خواص ضد روماتیسمی، ضد دیابتی و ضد التهابی است.

قاصدک به سم زدایی و سوختن چربی‌های انباشت شده در کبد کمک می‌کند و عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد. آزمایشات نشان داده‌اند عصاره گل قاصدک می‌تواند مانع اکسیداسیون چربی‌ها شود.

همچنین، تحقیقی در سال 2013 در ژورنال Food and Chemical Toxicology منتشر شد که به این نتیجه دست یافته بود که عصاره برگ قاصدک به پیشگیری و درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی مرتبط با چاقی در حیوانات آزمایشگاهی کمک کرده است.

• 1 قاشق چایخوری ریشه خشک شده قاصدک را در یک فنجان اب داغ بریزید. درب آن را بگذاردی و اجازه دهید 5 تا 10 دقیقه دم بکشد. آن را صاف کنید و در صورت تمایل مقداری عسل اضافه کنید. هر روز 3 فنجان از این دمنوش را به مدت چند هفته بنوشید. قاصدک را می‌توان به دیگر چای‌ها مانند چای سبز نیز اضافه کرد. شما می‌توانید برگ تازه قاصدک را به سالادتان اضافه کنید، یا برگ پخته قاصدک را در کنار غذای‌تان میل کنید. شما می‌توانید دیگر گیاهان مفید برای کبد مانند بابا آدم یا کنگر فرنگی را نیز به این دمنوش اضافه کنید.
• به علاوه، شما می‌توانید قاصدک را به صورت کپسول نیز مصرف کنید. در مورد میزان مجاز مصرف و تعداد دفعات مصرف با پزشک‌تان مشورت کنید.

نکته: اگر به این گیاه یا گیاهانی مانند آفتابگردان، بابونه و غیره حساسیت دارید از قاصدک استفاده نکنید. اگر دچار دیابت هستید با احتیاط استفاده کنید زیرا می‌تواند قند خون‌تان را پایین بیاورد.

اگر باردار یا شیرده هستید درباره مصرف آن با پزشک‌تان مشورت کنید.

مطلب مرتبط: کبد چرب علائم: 9 نشانه بیماری کبد چرب

4. چای سبز

چای سبز یک نوشیدنی محبوب است که دارای خواص درمانی زیادی است. چای سبز سرشار از فلاونوئید است که مسئول خواص آنتی آکسیدانی موجود در آن هستند.

در میان فلاونوئیدهای موجود در چای سبز، کاتچین یک مؤلفه اصلی است که به خاطر خواص ضد تومور و ضد انسداد بودنش مورد آزمایش قرار گرفته است. دیگر مؤلفه اصلی چای سبز اپی کاتچین، اپی کاتچین گالات، اپی گالوکاتچین (EGC) و EGC گالات (EGCG) است که استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند و دارای خواص ضد ویروسی، ضد آلرژنیک و ضد دیابتی هستند.

به علاوه، کاتچین به واسطه کاهش سطح تری گلیسیرید و کلسترول کلی در حیوانات آزمایشگاهی و افزایش استفاده از انرژی بر متابولیسم چربی تأثیرگذار است. مطالعاتی که در مورد عصاره چای سبز و کاتچین انجام شده است نشان می‌دهد که آن‌ها دارای خواص محافظت کننده در برابر کبد چرب غیر الکلی هستند زیرا استرس اکسیداتیو و واکنش التهابی را کاهش می‌دهند و تعادل انرژی را حفظ می‌کنند.

به استناد تحقیق سال 2013 که در مجله بین‌الملیل طب مولکولی چاپ شد، چای سبز که سرشار از کاتچین است عملکرد کبد و نفوذ چربی را در بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) بهبود می‌بخشد.

چای سبز به مسدود کردن چربی‌های ذخیره شده در کبد و بهبود عملکرد کبد کمک می‌کند. به علاوه، مصرف منظم چای سبز موجب کاهش وزن بدن و درصد چربی‌ها می‌شود.

• هر روز 3 تا 4 فنجان چای سبز ارگانیک را به صورت سرد یا گرم بنوشید تا کمک کنید کبد چرب درمان شود و از کبدتان محافظت کنید.
• چای سبز را در اسموتی‌ها و آب میوه‌ها اضافه کنید.
• چای سبز در قالب عصاره و کپسول نیز قابل مصرف است. قبل از مصرف مکمل‌ها با پزشک‌تان مشورت کنید.

همیشه از گیاهان و دمنوش‌های ارگانیک استفاده کنید تا از آفت‌کش‌ها و دیگر سموم دور باشید.

5. زردچوبه

زردچوبه یک ادویه است که خواص سلامتی بسیاری دارد. زردچوبه سرشار از آنتی اکسیدان‌های ارزشمند است و یک درمان خانگی مؤثر برای این است که کبد چرب درمان شود.

کورکومین ماده شیمیایی گیاهی اصلی زردچوبه است که ارزش درمانی دارد. شواهد آزمایشی زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند کورکومین علاوه بر خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی خود، دارای توان تغییر سیستم ایمنی است.

این ویژگی‌ها موجب بهتر شدن سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری التهاب معده و روده، آرتریت، آلزایمر و غیره می‌شود.

زردچوبه توانایی بردن برای هضم چربی‌ها را بهبود می‌بخشد، به این ترتیب در کبد انباشت نمی‌شوند. همچنین به فرآیند سم‌زدایی کبد نیز کمک می‌کند.

• 1/4 قاشق چایخوری پودر زردچوبه را در 1 تا 2 لیوان آب مخلوط کنید و بنوشید. این ترکیب را دو مرتبه در روز به مدت چند هفته بنوشید.
• جذب زردچوبه می‌تواند دشوار باشد. زردچوبه در یک مدیوم حاوی چربی مانند شیر بهتر حل می‌شود. شما می‌توانید 1/2 قاشق چایخوری پودر زردچوبه را در یک لیوان شیر گرم مخلوط کنید و هر روز یک یا چند مرتبه بنوشید.
• مکمل‌های زردچوبه به صورت کپسول نیز در دسترس هستند. از مکمل‌های استاندارد استفاده کنید و از فاکتورهایی مانند فلفل سیاه برای بهبود جذب کمک بگیرید. درباره میزان و دفعات مصرف با پزشک‌تان مشورت کنید.

مطلب مرتبط: علت کبد چرب: 12 دلیل احتمالی کبد چرب که بهتر است با آن‌ها آشنا شوید

6. خار مریم

خار مریم از قدیم برای درمان کبد و مشکلات کیسه صفرا، حتی مسمومیت با سم، مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

از سال‌های دور پزشکان استفاده از خار مریم را به خاطر فوایدی مانند افزایش شیر مادر، ترشح صفرا، درمان افسردگی و محافظت در برابر مسمومیت قارچ و دیگر سموم محیطی مورد توجه و آزمایش قرار داده بودند.

ماده اصلی فعال خار مریم یک کمپلکس چربی قابل حل به نام سیلی‌مارین است. سیلی‌مارین در سرتاسر این گیاه پخش شده است ولی در میوه و دانه آن به صورت متمرکز یافت می‌شود. سیلی‌مارین یک آنتی اکسیدان است که از اکسیداسیون چربی‌ها جلوگیری می‌کند.

سیلی‌مارین یک آنتی فیبروتیک است که از اسکار بافت کبد جلوگیری می‌کند. همچنین این توانایی را دارد که سموم موجود در کبد را مسدود کند. به علاوه، سیلی‌مارین می‌تواند آسیب کبد  ناشی از فاکتورهای مختلفی مانند دارو، پرتودرمانی، ازدیاد آهن، عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت، مسمومیت قارچی و غیره، را کاهش دهد. سیلی‌مارین برای درمان بیماری کبد چرب الکلی، هپاتیت ویروسی مزمن و حاد و بیماری کبد ناشی از سموم استفاده می‌شد.

به استناد دانشگاه مرکز پزشکی مریلند (UMMC)، خار مریم دارای خواص ضد التهابی است و از سلول‌های کبد در برابر سموم محافظت می‌کند و ترمیم سلول‌های آسیب دیده کبد را تسریع می‌کند. خار مریم برای این‌که کبد چرب درمان شود مفید است، به ویژه وقتی به واسطه مصرف بیش از حد الکل یا دیابت ایجاد شده باشد.

• کپسول خار مریم (150 میلی‌گرم) را می‌توان یک تا سه مرتبه در روز مصرف کرد. خار مریم وقتی در این دوز استفاده شود می‌تواند یک سم زدای طبیعی برای کبد باشد.
• برای ادامه مصرف و حمایت از کبدتان می‌توانید روزانه 50 تا 150 میلی‌گرم از این کپسول را مصرف کنید.

وقتی خار مریم با دیگر گیاهان سم زدای کبد و بدن و خوراکی‌های سالم ترکیب می‌شود مؤثرتر می‌شود. نیازی به گفتن نیست، ورزش منظم یک ضرورت است.

7. شیرین بیان

شما می‌توانید برای درمان مشکلات کبد مانند بیماری کبد چرب غیر الکلی از شیرین بیان استفاده کنید. ریشه شیرین بیان از قدیم‌الایام به عنوان خلط آور و کمک برا یکاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گرفت.

شیرین بیان هم مدر است و هم خواص ضد التهابی دارد. به علاوه، به تسکین درد معده، بهبود خستگی، بهبود خلق و خو و افزایش فشار خون پایین کمک می‌کند.

همچنین برای درمان بیماری‌های فیزیکی از سرماخوردگی معمولی گرفته تا بیماری کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد. مؤلفه‌های فعال بیولژیکی شیرین بیان عبارتند از لیکوی‌ریتین، لیکورتیجین، اسید گلیسیریزین و فلاون‌ها.

به استناد تحقیقی که در سال 2012 در ژورنال Phytotherapy Research منتشر شد، عصاره ریشه شیرین بیان به کاهش فعالیت‌های ترانس‌آمیناز آنزیم‌های کبد به نام‌های ALT و AST در بیماری کبد چرب غیر الکلی کمک می‌کند. همچنین از آسیب‌های کبد ناشی از فلزات سنگین و سموم جلوگیری می‌کند.

• 1/2 قاشق چایخوری ریشه شیرین بیان را در یک فنجان آب داغ بریزید. روی آن را بپوشانید و بگذارید 5 تا 10 دقیقه دم بکشد. آن را صاف کنید، مقداری عسل خام اضافه کنید و هر روز 2 مرتبه میل کنید.
• همچنین می‌توانید 1 قاشق غذاخوری پودر شیرین بیان را با 2 قاشق چایخوری عسل ترکیب کنید و هر روز به مدت چند هفته میل کنید.
• یک گزینه دیگر این است که 1 قاشق غذاخوری پودر ریشه شیرین بیان را به اسموتی یا آب‌میوه روزانه‌تان اضافه کنید.
• شیرین بیان همچنین به صورت کپسول نیز وجود دارد. قرص شیرین بیان مؤثر نیست.

اگر مکمل شیرین بیان مصرف می‌کنید، ابتدا با پزشک‌تان مشورت کنید زیرا ممکن است با داروهای فشار خون، دیابت و کورتیکواستروئید تداخل ایجاد کند.

هشدار: در صورتی که باردار هستید، فشار خون بالا، دیابت یا بیماری قلبی، کلیوی، حساسیت هورمونی دارید با پزشک‌تان مشورت کنید.

مطلب مرتبط: کبد چرب چیست: تشخیص + درمان

8. پاپایا

به استناد طب آیورودا، میوه پاپایا و دانه آن درمان مؤثری برای بیماری کبد چرب هستند. پاپایا سرشار از مواد مغذی است.

پاپایا سرشار از ویتامین B (اسید پنتوتنیک، فولات و اسید نیکوتینیک) و ویتامین‌های آنتی اکسیدان مانند A، C و E است. همچنین سرشار از مواد معدنی مانند پتاسیوم،‌منیزیوم، و همچنین فیبر است. پاپایا دارای خواص حمایتی در برابر بیماری قلبی، حملات قلبی و سکته است.

در یک مطالعه که در سال 2010 منتشر شد، عصاره‌های محلول در آب پاپایا به خاطر خواص مراقبت از کبد ساخته شدند. این عصاره توانست از آسیب کبد ناشی از تتراکلرید کربن جلوگیری کند.

به علاوه، پاپایا به سوزاندن سریع چربی‌های غذایی کمک می‌کند. این چربی‌ها یکی از دلایل اصلی بیماری کبد چرب هستند.

• 5 تا 6 دانه خشک پاپایا را بکوبید و پودر به دست آمده را با 1 قاشق غذاخوری آب لیموی تازه ترکیب کنید. این ترکیب را دو مرتبه در روز به مدت یک ماه بخورید.
• هر روز یک مرتبه چند برش پاپایای رسیده بخورید (در صورت تمایل می‌توانید مقداری عسل به آن اضافه کنید).
• سوپ و سالاد پاپایا را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید.

9. آمله یا انگور فرنگی هندی

انگور فرنگی هندی می‌تواند هم برای مقاصد خوراکی و هم درمانی استفاده شود. آمله سرشار از فیبر، کربوهیدرات، ویتامین و مواد معدنی است. آمله منبع غنی از ویتامین C و آهن است. مواد فعال موجود در آمله عبارتند از پلی فنول‌ها، تانن و فلاونوئیدهایی مانند کوئرستین. فعالیت بالای آنتی اکسیدانی ویتامین C و دیگر پلی فنول‌ها به حفظ عملکرد کبد در سطح بهینه کمک می‌کنند.

از انگور فرنگی هندی در طب آیورودیک هندی استفاده می‌شود. انگور فرنگی هندی برای درمان دیابت، اسهال، اسهال خونی یا دیسانتری، کم خونی، التهاب و گرفتگی قاعدگی استفاده می‌شود.

مکمل‌های غذایی آمله برای محافظت از کبد در برابر آسیب‌های سمی ایجاد شده به واسطه الکل موفق ظاهر شد.

شما می‌توانید با کم آمله از شر سموم مضر کبد خلاص شوید. همچنین، آمله برای افراد با کلسترول بالا مفید است.

• هر روز 3 تا 4 آمله خام بخورید یا این میوه را در غذای‌تان استفاده کنید.
• همچنین، 1 قاشق چایخوری پودر آملا را در یک لیوان آب گرم بریزید و دو مرتبه در روز بنوشید یا به اسموتی‌ها، نوشیدنی‌ها یا غذای‌تان اضافه کنید.

10. تغییرات غذایی

از رژیم غذایی سبزیجات و گیاهان استفاده کنید که سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم هستند تا عملکرد کبدتان بهبود پیدا کند و بیماری کبد چرب‌تان درمان شود.

• از تمام انواع شربت‌ها ذرت فروکتوز بالا دوری کنید.
• آرد سفید یا غذاهای فرآوری شده مصرف نکنید و محصولات غلات کامل را در برنامه غذایی‌تان بگنجانید.
• خوراکی‌های سرشار از اسیدهای چرب امگا – 3 مصرف کنید مانند دانه کتان، دانه چیا، گردو و توفو.
• از ابرخوراکی‌های سم‌زدا و ترمیم کننده کبد مانند بروکلی، کلم کالی، گل کلم، لیمو، چغندر، برگ چغندر، کنگر فرنگی، کلم و کلم بروکسل استفاده کنید. از خوراکی‌های ارگانیک استفاده کنید.
• فیبر بیشتری مصرف کنید از جمله میوه‌های سرشار از فیبر مانند سیب، گواوا، تمشک و غیره. با این حال در مصرف این میوه‌ها زیاده‌روی نکنید زیرا اکثر میوه‌ها سرشار از قند هستند. فیبر غیرقابل حل مانند جو دو سر و کینوا نیز می‌توانند سموم را خارج کنند و عملکرد کبد را بهبود ببخشند.
• از خوراکی‌های پرادویه و خوراکی‌های سرخ شده و گوشت‌های چرب اجتناب کنید.
• آب – اطمینان حاصل کنید هر روز بسته به وزن بدن‌تان مقدار مناسبی آب برابر با 1 و 1/2 تا 3 لیتر آب مصرف می‌کنید. دمنوش‌های گیاهی نیز در این مقدار سهیم هستند ولی نوشیدنی‌های کافئین‌دار خیر.

 

منبع: top10homeremedies