سال ۹۸، سال سرنوشت‌ساز صادرات قیر ایران

به گزارش اقتصادآنلاین، احمدرضا یوسفی در شرق نوشت:  وزیر نفت پس از رونمایی از لایحه بودجه 98 عنوان کرد قیمت نفت معادل 54 دلار در بودجه در نظر گرفته شده است. طبق گفته تیم اقتصادی دولت، متوسط نرخ ارز در بودجه سال جاری پنج‌هزارو 700 تومان خواهد بود و درآمدهای نفتی دولت در بودجه سال 98 حدود 142.5هزار میلیاردتومان پیش‌بینی شده است. با این حساب، دولت برای بودجه  25 میلیارددلار درآمد نفتی در نظر گرفته است؛ اما این تمام درآمدهای نفتی کشور در سال جاری نخواهد بود، چراکه طبق لایحه بودجه، معادل 20 درصد از مجموع درآمدهای نفتی سهم صندوق توسعه ملی و  14.5 درصد سهم شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز ایران است؛ بنابراین درآمد نفتی دولت در بودجه باید بیش از 38 میلیارددلار باشد.

بنا بر نظر سخنگوی دولت، میزان وابستگی به نفت در بودجه سال 98 به حدود 35 درصد کاهش پیدا کرده است، درحالی‌که اوپک مقدار وابستگی بودجه ایران به نفت را حدود 51 درصد می‌داند، این در شرایطی است که در سال 97، میانگین نرخ فروش سبد نفتی اپک، حدود 69.52 دلار بوده و ایران تا اوایل مهر سال گذشته روزانه حدود  1.983.000 بشکه نفت صادر کرده که این مقدار از زمان تشدید تحریم‌ها در 13 آبان 97 به حدود 1.200.000 بشکه نفت کاهش پیدا کرده است و همان‌گونه ‌که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد با توجه به تحریم آمریکا علیه ایران، درآمد نفتی کشور در سال 98 به احتمال بسیار زیاد کاهش خواهد یافت. بر مبنای گزارش صندوق بین‌المللی پول، تولید ناخالص ملی ایران در سال 2018 حدود منفی 1.5 درصد و در سال 2019 این مقدار متأسفانه به منفی 3.6 درصد کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی قطعا صادرات مشتقات نفتی اهمیت بسیار بالایی خواهد داشت. قیر، سیصد‌و‌چهل‌و‌یکمین  کالای پرتجارت و پرمعامله در جهان است. گردش مالی حاصل از تجارت قیر در جهان در سال 2018 حدود 8.1 میلیارد دلار بوده است.

ایران که تا سال 2015 جایگاه ششم تولید و صادرات قیر جهان با میزان تولید و صادرات 4.861.000 میلیون تن و 5.4 درصد حجم تجارت جهانی قیر را داشته است، در انتهای سال 2018 این حجم به 6.5 تجارت جهانی افزایش یافته است؛ اما با این تفاوت که 3.2 درصد سهم صادرات ایران و 3.3 درصد سهم صادرات از مخازن قیر فله در امارات که به‌صورت هفتگی قیر ایران را به آنجا می‌برند و به نام امارات متحده عربی صادر می‌کنند، تبدیل شده است. این در حالی است که تازه‌واردی به نام عراق به‌سرعت در حال افزایش سهم صادرات خود است. این کشور که بیش از 90 درصد صادرات قیر خود را از طریق ایران ترانزیت می‌کند، تا دو سال قبل در آمار جهانی دیده نمی‌شد؛ اما در سال 2018 با صادرات 0.62 درصد، وارد گردونه کشورهای بزرگ تولیدکننده و صادرکننده قیر شده است که البته اگر سهم بعضی سوداگران را که قیر عراقی را به نام قیر ایران صادر می‌کنند، در نظر بگیریم، شاید عراق توانسته باشد یک درصد از سهم کل بازار را به دست بیاورد.

در کنار آمار پیش‌گفته باید به نقل قول سخنگوی سابق اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران اشاره کرد. به گفته سیدحمید حسینی، تعداد بازارهای هدف صادرات قیر ایران از 63 بازار به 21 بازار کاهش پیدا کرده است و عمده این بازارها را رقبای ایران تأمین می‌کنند. بنابراین سال 1398 سال مهم و سرنوشت‌سازی برای صادرات قیر ایران چه از لحاظ تأمین کسری بودجه و چه از لحاظ خط راه آینده این صنعت است، درصورتی‌که دولت مانند سال 97 با تعدد دستور‌العمل، قوانین و رویکرد غیرآشتی‌جویانه با بخش خصوصی در این حوزه برخورد کند، قطعا سبد صادراتی ایران کوچک‌تر و رقبا حجم بیشتری به خود اختصاص خواهند داد و باید منتظر بود تا قیر عراق جایگزین ایران در منطقه شود و رقبای بین‌المللی نیز بازارهای جهانی ایران را به دست بگیرند؛ اما کماکان این امید وجود دارد که دولت با تغییر رویکرد و پذیرفتن بخش خصوصی، تلاش کند شرایط را به نفع کشور تغییر دهد.