شاعرانی که حق ندارند مانیفست صادر کنند

این شاعر در گفت‌وگو با ایسنا، درباره میزان اثرپذیری آثار ادبی معاصر از ادبیات کلاسیک اظهار کرد: ما هرچه داریم از ادبیات کهن داریم. سوال درباره نمود و اثرگذاری ادبیات کهن در ادبیات معاصر مثل این است که بگوییم اثر حروف الفبا را در زبان فارسی می‌بینید یا خیر؟! ادبیات هم همین‌طور است. ما اگر بر آثار ادبی خودمان تکیه نداشته باشیم که اصلا چیزی نداریم بگوییم. آن‌وقت باید مثل انسان‌های اولیه شعر بگوییم.

او سپس در پاسخ به این‌که آیا ادبیات ما به مدرنیته رسیده است، گفت: ادبیات ما هنوز به مدرنیته نرسیده است. روزی کسی می‌گفت که قطار دهلی هند را به مدرنیته می‌رساند اما هنوز هند تا مدرنیته خیلی راه دارد و بخش‌هایی از آن هنوز به هیچ جای مدرنیته نرسیده است. در ایران هم همین‌طور است، ما هنوز با مدرنیته خیلی فاصله داریم. هنوز باید به تدریج حرکت کنیم و این به معنای آن نیست که ناامید شویم یا به طرف مدرنیته حرکت نکنیم، اما هنوز خیلی فاصله داریم.

سلمانی با بیان این‌که باید ببینیم اصلا ضرورت دارد که ادبیات کلاسیک را کامل کنار بگذاریم، ادامه داد: بعضی فکر می‌کنند در ادبیات کلاسیک و غزل نمی‌توانیم همه خواسته‌های‌مان را بگوییم که این از توانایی نداشتن شاعر ناشی می‌شود. یعنی اگر شاعر قدرتمند باشد، تمام حرف‌هایش را می‌تواند در قالب شعر کلاسیک هم بزند اما اگر نمی‌تواند تقصیر و مشکل خودش است و دیگر حق ندارد مانیفست صادر کند که غزل و شعر کلاسیک مرده است و ما باید کار جدیدتری انجام دهیم. اما اگر این از توانایی شاعر باشد که چنین حرفی بزند، بحث دیگری است. یعنی اگر کسی که غزل‌سرای موفق و شناخته‌شده‌ای است چنین حرفی بزند ما می‌توانیم از او بپذیریم. اما ما چنین چیزی را اصلا سراغ نداریم.

سراینده مجموعه شعر «من اگر قاطی کنم...» افزود: کسانی این حرف را می‌زنند که توانایی سرودن ادبیات کلاسیک را ندارند و در آن ضعف دارند و چون نمی‌توانند در این قالب‌ها شعر بگویند ناچار می‌شوند به کار دیگری روی بیاورند. اما اگر کسی توانایی سرودن غزل را داشته باشد و این حرف را بزند آن‌وقت این حرف قابل بحث است. ولی نمونه‌ای نداریم که در غزل موفق باشد و بگوید که غزل مرده است؛ پس غزل جریان دارد و هست و چون هست، ما نمی‌توانیم آن را کنار بگذاریم.

محمد سلمانی در اثرپذیری از ادبیات کهن در دوران معاصر کسانی را موفق‌تر دانست که با ادبیات کهن آشنایی دارند و گفت: آن‌هایی که علم مطالعه ادبیات کهن را دارند، در اثرپذیری از ادبیات کهن، شاعران موفق‌تر هستند و در شکل‌های گوناگون شعری شعر می‌گویند.