به موجب این ویزا که دیپلمات‌های ارشد آمریکا آن را محدود توصیف کرده‌اند، ظریف و هیات همراهش در این سفر تنها اجازه دارند در مسیر میان مقر اصلی سازمان ملل و نمایندگی دائم ایران که شش چهار راه دورتر واقع شده و اقامتگاه سفیر ایران در سازمان ملل که در نزدیکی این دو ساختمان قرار دارد، تردد داشته باشند. این دیپلمات‌ها در گفت‌وگو با روزنامه واشنگتن‌پست گفته‌اند از همین رو ظریف دیگر نمی‌تواند برای سخنرانی به اندیشکده‌ها برود یا به استودیوی رسانه‌های بزرگ وارد شود.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا که اقدام به صدور این ویزای محدود برای وزیر امور خارجه و هیات ایرانی کرده است، در توجیه چنین اقدامی گفته است: «دیپلمات‌های آمریکایی در تهران رفت‌وآمدی ندارند؛ بنابراین از نظر ما دلیلی وجود ندارد که دیپلمات‌های ایرانی نیز آزادانه در نیویورک پرسه بزنند. ما به وزیر خارجه ظریف و هیات همراهش تمامی حقوقی که آنها تحت توافقات سازمان ملل از آن برخوردارند را اعطا کرده‌ایم و چیزی بیشتر از این نخواهد بود.»
ویزای محدود برای ظریف و تیم همراهش در شرایطی برای سفر به آمریکا صادر شده است که پیش از این استیون منوچین، وزیر دارایی آمریکا اعلام کرده بود نام وزیر خارجه ایران به‌زودی در لیست تحریم‌ها قرار خواهد گرفت. با این حال چند روز پیش یک منبع آمریکایی در گفت‌وگو با فرانس 24 اعلام کرد که واشنگتن در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای تحریم محمدجواد ظریف ندارد. محمدجواد ظریف قرار بود تا پایان ماه میلادی گذشته در لیست تحریم‌های ایالات‌متحده قرار بگیرد. آن‌طور که رویترز نوشته است اگر پمپئو اعطای ویزای سفر به ظریف، دیپلمات و مذاکره‌کننده ارشد ایران را رد می‌کرد می‌توانست نشانه‌ای از تلاش آمریکا برای بستن در‌های دیپلماسی و منزوی کردن بیشتر ایران باشد.
سابقه محدودیت برای دیپلمات‌های ایرانی
این اولین بار نیست که آمریکا از موقعیت خود به‌دلیل آنکه سازمان ملل در خاک این کشور قرار دارد سوءاستفاده می‌کند و محدودیت‌هایی را برای دیپلمات‌های ایرانی برای سفر به خاک این کشور و رفت‌وآمد آنها در نیویورک ایجاد می‌کند. این در حالی است که آمریکا به‌عنوان کشور میزبان سازمان ملل متحد به‌طور معمول نمی‌تواند مانع حضور هیات یک عضو سازمان ملل در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل و دیگر اجلاس‌های این سازمان شود. انتخاب «حمید ابوطالبی» برای تصدی سمت نمایندگی جدید جمهوری اسلامی ایران در مقر سازمان ملل در نیویورک و ممنوعیت ورود او به آمریکا در سال 93 شاید یکی از جنجالی‌ترین موارد از این دست باشد. در آن سال 29 سناتور جمهوری‌خواه در نامه‌ای به باراک اوباما رئیس‌جمهوری وقت آمریکا به بهانه اینکه حمید ابوطالبی در سال 58 جزو تسخیرکنندگان سفارت آمریکا در تهران در آن زمان بوده، از اوباما خواستند به نماینده جدید ایران در سازمان ملل روادید و اجازه ورود به آمریکا داده نشود.
همان زمان هم بحث‌هایی مطرح بود که مطابق آن آمریکا طبق توافقی که با سازمان ملل به امضا رسانده موظف به صدور روادید برای همه اعضای نمایندگی‌های خارجی در مقر سازمان ملل است و دولت و کنگره این کشور نمی‌توانند، برای کشورهای دیگر در این زمینه تعیین تکلیف کنند، زیرا قوانین و مقرراتی که بر سازمان ملل متحد حاکم است، تابعی از قوانین داخلی ایالات‌متحده آمریکا نیست. با این حال در نهایت کاخ سفید ویزای ابوطالبی را صادر نکرد و سرانجام غلامعلی خوشرو به‌عنوان نماینده جدید ایران در سازمان ملل متحد عازم نیویورک شد.
آن‌طور که خبرگزاری «ایسنا» در گزارشی آورده است، طی این سال‌ها دولت آمریکا محدودیت‌هایی را برای نمایندگان رسمی جمهوری اسلامی ایران که به آمریکا سفر می‌کنند یا در آمریکا حضور دارند اعمال کرده از جمله اینکه نباید از محدوده 25 مایلی سازمان ملل که حدود 40 کیلومتر می‌شود خارج شوند که در غیر این صورت با برخورد پلیس آمریکا روبهرو خواهند شد. محدودیتی که از سوی مقامات ایرانی رعایت شده است. براساس این گزارش ظاهرا رئیس دولت‌های نهم و دهم نیز یک بار در جریان سفرهای خود به نیویورک جهت شرکت در مجمع سازمان ملل متحد پیشنهاد سفر به کالیفرنیا جهت دیدار با ایرانیان مقیم در این منطقه را مطرح کرده بود که این درخواست رد شد و آنها تاکید کردند که مقامات ایرانی نمی‌توانند از محدوده 40 کیلومتری سازمان ملل متحد فراتر بروند. ازسوی دیگر برخی از گزارش‌ها از لغو این محدودیت برای مقطعی درسال 2007 ازسوی دولت جرج بوش برای دیپلمات‌های ایرانی مستقر در سازمان ملل حکایت می‌کنند.
ظریف آخرین بار اوایل اردیبهشت‌ماه سال‌جاری بدون هیچ محدودیتی برای سخنرانی در انجمن آسیایی در نیویورک به آمریکا سفر کرد. اما این بار او در شرایطی به این کشور سفر کرده است که تنش میان تهران و واشنگتن داغ‌ترین روزهایش را سپری می‌کند و به همین دلیل گفته می‌شود صدور همین ویزای محدود شاید به معنی آن باشد که آمریکا هنوز امید به باز شدن در‌های گفت‌وگو میان ایران و آمریکا دارد. در این میان تحلیل دیگری هم وجود دارد که به موجب آن اگر آمریکا از صدور ویزا برای وزیر امور خارجه ایران خودداری می‌کرد، در واقع یکی از مهم‌ترین تعهداتش مبنیبر مصونیت هیات‌های دیپلماتیک کشورهای عضو سازمان ملل از هر گونه موضع سیاسی ایالات‌متحده در مورد کشور آنها برای حضور در مجامع سازمان ملل در نیویورک را زیر پا گذاشته بود.
هرچند اتخاذ چنین تصمیماتی برای آمریکای زمان دونالد ترامپ چیز غریبی نیست، اما براساس گزارش‌ها آمریکا پیش از این نیز در سال 1988 برای مرحوم یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین برای سخنرانی در شورای امنیت سازمان ملل ویزا صادر نکرده است. اقدامی که البته با محکومیت تمامی کشورهای عضو در سازمان ملل متحد روبهرو شد.
در همین راستا مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در گفت‌وگو با روزنامه واشنگتن پست گفته است که آمریکا تنها برای عمل به الزاماتش طبق قوانین سازمان ملل به ظریف و هیات همراهش ویزای سفر به نیویورک را داده، اما تردد آنها در این شهر کاملا محدود است.به هر حال از آنجا که پیش‌بینی می‌شد ظریف در نیویویک با اصحاب رسانه و محافل اندیشکده‌ای گفت‌وگو کند، با محدودیت صورت گرفته حالا باید دیگران برای گفت‌وگو با وی به دفتر ایران در سازمان ملل مراجعه کنند. موضوعی که با توجه به سخن پمپئو مبنیبر اینکه همتای ایرانی‌اش از آزادی‌های مدنی در آمریکا برای تبلیغات استفاده می‌کند، نشان می‌دهد این تصمیم کاملا برنامه‌ریزی شده اتخاذ شده است. وزیر امور خارجه آمریکا همچنین گفته است که اگر به او پیشنهاد حضور در تلویزیون ایران داده شود، آن را خواهد پذیرفت چراکه ظریف نیز چنین فرصتی داشته است.
واکنش ایران
در واکنش به این اظهارات و ایجاد محدودیت برای هیات ایرانی در سفر به آمریکا، روز گذشته سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه که به همراه ظریف به نیویورک سفر کرده است، در گفت‌وگویی تصریح کرد: ناراحتی آنها از تاثیرگذاری سفرهای کاری دکتر ظریف و حضور رسانه‌ای ایشان و اثری است که بر افکار عمومی آمریکا و جهان می‌گذارد.به گزارش «ایسنا» وی ادامه داد: قطعا اعمال محدودیت حضور در برخی خیابان‌های نیویورک تاثیری در برنامه‌های کاری ایشان ندارد. دکتر ظریف معمولا در مقر سازمان ملل متحد، نمایندگی دائم ایران و اقامتگاه سفیر جمهوری اسلامی ایران در رفت‌وآمد هستند و همه دیدارها، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های‌شان را در همین مکان‌ها انجام می‌دهند.محمدجواد ظریف قرار است پس از نیویورک برای شرکت در نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد به ونزوئلا سفر کند. او همچنین پس از ونزوئلا به‌منظور دیدار‌های دوجانبه به دو کشور نیکاراگوا و بولیوی در آمریکای جنوبی سفر خواهد کرد.
