تروریسم بانکی

 تحریم؛ اقدام تکراری ایالات متحده آمریکا برای مقابله با ایران است؛ اقدامی که هرچند تاثیرات غیرقابل‌انکاری در اقتصاد کشور دارد اما بیش از هر چیز، استیصال مقامات آمریکایی و ناکارآمدی سیاست‌های آنها را نشان می‌دهد. این استیصال زمانی بیشتر نمایان می‌شود که تحریم‌های جدید با ادعای افزایش فشار اقتصادی وضع می‌شوند اما به گفته اغلب کارشناسان داخلی و خارجی، تاثیر اقتصادی ندارند و بیشتر به دنبال ایجاد فضای روانی هستند.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از سازندگی، اقدام جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا در تحریم دوباره بانک مرکزی ایران، نمونه این قبیل تحریم‌هاست. روز گذشته ایالات متحده آمریکا، بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و شرکت اعتماد تجارت ایران را تحریم کرد و مدعی شد بانک مرکزی ایران، مسئول تامین مالی سپاه پاسداران، نیروهای قدس و حزب‌الله است. مطابق این تحریم‌ها اشخاص و شرکت‌های آمریکایی نمی‌توانند با این نهادهای ایرانی داد و ستد داشته باشند و هرکسی که به معامله با این نهادها مشغول باشد، مشمول تحریم‌های آمریکا خواهند شد. در واقع وزارت خزانه‌داری آمریکا، این بار به بهانه تامین مالی تروریسم، بانک مرکزی ایران را تحریم کرده است. وزیر امور خارجه ایران در واکنش به وضع این تحریم‌ها با بیان اینکه تحریم بانک مرکزی پیش از هر چیز نشان‌دهنده استیصال آمریکا است، گفت: «آمریکایی‌ها هر تحریمی را که می‌توانستند، علیه ایران انجام دادند. کاری که اکنون انجام می‌دهند، این است که بانک مرکزی را که قبلاً تحریم شده بود با عنوان دیگری تحریم می‌کنند.» اشاره محمد جواد ظریف به تحریم بانک مرکزی در سال 2011 است که به واسطه آن این نهاد مالی از چرخه دلاری آمریکا حذف و نقل و انتقال مالی با موانعی همراه شد. با این حال بانک مرکزی توانست وظایف خود را انجام دهد، به‌نحوی که مبادلات تجاری بانک‌ها و شرکت‌های داخلی با طرف‌های خارجی، هرچند با دشواری‌های مشخص و غیرقابل‌انکار، ادامه پیدا کرد. ظریف با خطرناک و ناپذیرفتنی خواندن اقدام جدید آمریکا، افزود: «البته این اقدام نشان‌دهنده تلاش‌شان برای مانع شدن از خریدهای بین‌المللی و رسیدن غذا و دارو به مردم ایران است. این اقدام، نقض تمام تعهدات بین‌المللی نه‌تنها برجام بلکه نقض اصول شناخته‌شده بین‌المللی در مصونیت بانک‌های مرکزی است. البته آمریکایی‌ها در این زمینه متعهد به مقررات بین‌المللی نبودند و صرفاً آنها را بر اساس منافع‌شان تعبیر کرده‌اند. این اقدام خطرناک است و از یک طرف هم نشان‌دهنده عدم تعهد آمریکا به تعهدات بین‌المللی است.» وزیر امور خارجه گفت: «از طرف دیگر هم نشان‌دهنده این است که سیاست فشار حداکثری به پایان خود نزدیک شده است. وقتی یک مؤسسه را چندین بار با عناوین مختلف تحریم می‌کنند، نشان‌دهنده آن است که آنچه فکر می‌کردند با سیاست فشار حداکثری می‌توانند در ظرف چند ماه مردم ایران را به زانو درآورند، شکست خورده است.» آمریکایی‌ها مدعی‌اند کالاهای اساسی و دارو مشمول تحریم‌ها نیست اما عملا تحریم‌های دیگر از جمله بانکی و حمل‌ونقل باعث شده واردات این کالاها نیز با دشواری روبه‌رو باشد.

رئیس بانک مرکزی نیز اقدام اخیر آمریکا را نشان‌دهنده دست خالی آمریکایی‌ها برای پیدا کردن اهرم فشار علیه ایران دانست و گفت: «اگر این‌گونه اقدامات می‌توانست در پیشبرد خواسته‌های ظالمانه آن دولت موثر باشد، وضعیت اقتصادی کشور بسیار متفاوت با وضعیت فعلی بود. تحریم‌ها بی‌اثرتر از هر زمان دیگری شده‌اند و اقتصاد ایران، تاب‌آوری خود در مقابل تحریم‌ها را به همگان اثبات کرده است.» عبدالناصر همتی افزود: «موفقیت‌های اخیر بانک مرکزی و ثبات بازار نشان می‌دهد که تجارت و مبادلات مالی کشور از راه‌هایی انجام می‌شود که از سوی آمریکا غیر‌قابل‌تحریم است. از دوره دور زدن تحریم‌ها به دوره تحریم‌ناپذیری تجارت خارجی عبور کرده‌ایم و وقت آن رسیده است که دولت آمریکا از واقعیت‌‌ها درس بگیرد.»

تاب‌آوری اقتصاد ایران در مقابل تحریم‌ها را باید در آمارهای رسمی جست‌و‌جو کرد؛ از اردیبهشت ماه 97 که آمریکا با نقض غیرقانونی برجام، اقدام به تصویب تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران کرد، تجارت ایران با کشورها به شکل دیگری تداوم یافت. هرچند تحریم‌ها باعث کاهش مراودات تجاری با طرف‌های خصوصا اروپایی و کاهش قابل توجه فروش نفت شد، اما آمارهای جدید ارائه‌شده از سوی وزارت صمت نشان می‌دهد تراز تجاری ایران همچنان مثبت باقی مانده است. ایران در چهار ماهه ابتدایی سال 98، حدود 50 میلیون تن کالا، با ارزش تقریبی 14.6 میلیارد دلار برابر با 12.9 میلیارد یورو صادرات غیرنفتی داشته است. به این ترتیب در پایان دوره چهار ماهه ابتدایی سال 98 در قیاس با مدت مشابه سال قبل، صادرات ایران از نظر یورویی رشدی 1.18 درصدی را به ثبت رسانده است. وزن صادرات ایران در این مدت نیز افزایشی بیش از 31 درصدی را تجربه کرده و البته صادرات ایران از نظر دلاری کاهشی حدودا هفت درصدی داشته است. در حوزه واردات نیز در پایان دوره چهار ماهه سال جاری، ایران حدودا 12 میلیون تن واردات داشته که ارزش دلاری آن 14.3 میلیارد و ارزش یورویی آن 12.7 میلیارد تخمین زده می‌شود. طبق این آمارها، ارزش واردات ایران در این دوره در قیاس با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزنی افزایشی 0.85 درصدی و از نظر ارزش یورویی افزایش 2.16 درصدی داشته است. هم‌چنین ارزش دلاری واردات ایران در طول این مدت کاهشی حدودا شش درصدی داشته است. به این ترتیب با ثبت 12.9 میلیارد یورو صادرات و 12.7 میلیارد یورو واردات در سال جاری، تراز تجاری ایران با ارزش 200 میلیون دلاری مثبت باقی مانده است. کارشناسان معتقدند تحریم جدید بانک مرکزی، یک اقدام سیاسی است و تاثیر چندانی در اقتصاد کلان ایران ندارد.