روحانی در دومین محور از سخنرانی خود، به موضوع برجام و مذاکره با آمریکا اشاره و به صراحت تاکید کرد: پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم «نه» است. او خطاب به ایالات‌متحده اعلام کرد که اگر می‌خواهید راه مذاکره را باز کنید باید تحریم‌ها را متوقف کنید. رئیس‌جمهوری همچنین «عکس یادگاری» را آخرین ایستگاه مذاکره خواند، نه نخستین ایستگاه. رئیس‌جمهوری در محور سوم سخنرانی خود در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، خواستار ایجاد اتحاد منطقه‌ای شد؛ او با معرفی طرح ابتکار صلح هرمز، تأمین امنیت منطقه را در گرو خروج نظامیان آمریکا خواند و به همسایگان ایران هشدار داد: منطقه ما بر لبه پرتگاه ایستاده است؛ تا جایی‌که تنها یک اشتباه می‌تواند آتشی بزرگ را برافروزد.
رئیس‌جمهوری در آغاز سخنرانی خود در سازمان ملل، با گرامیداشت یادِ نهضت آزادی‌خواهانه حسین‌بن علی (ع) گفت: به همه حق‌طلبانی که با تحملِ همه سختی‌ها، برای احقاق حقوق خود مبارزه می‌کنند و به روان همه شهدای مظلوم بمباران‌ها و اقدامات تروریستی در یمن، سوریه، فلسطینِ اشغالی، افغانستان، عراق و دیگر کشورهای جهان درود می‌فرستم. او با بیان اینکه خاورمیانه در آتش جنگ، خونریزی، تجاوزگری، اشغال‌گری، تعصبات مذهبی و فرقه‌ای و افراط‌گرایی می‌سوزد و بزرگ‌ترین قربانی چنین شرایطی ملت مظلوم فلسطین است، تاکید کرد: تبعیض، تصاحب زمین‌ها، شهرک‌سازی‌ها وکشتار همچنان ادامه دارد.
روحانی طرح‌های تحمیلی آمریکایی و صهیونیستی مانند معامله قرن، تعیین بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و الحاق بلندی‌های جولان به دیگر سرزمین‌های اشغالی را محکوم به شکست دانست و تاکید کرد: برعکسِ طرح‌های ویرانگر آمریکا، کمک‌ها و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در حوزه تامین امنیت و مقابله با تروریسم بسیار تعیین‌کننده بوده است. نمونه‌های بارز آن، همکاری با روسیه و ترکیه در چارچوب روند آستانه در مورد بحران سوریه، ارائه طرح صلح برای بحران یمن و همکاری فعال با نمایندگان دبیرکل سازمان ملل متحد، گفت‌وگوهای سازنده با 4 کشور اروپایی و تلاش فعال برای تسهیل مذاکرات صلح میان طرف‌های یمنی است که منجر به موافقت‌نامه صلح استکهلم درخصوص بندر حدیده شد.
رئیس‌جمهوری در ادامه این سخنرانی با بیان اینکه از کشوری می‌آیم که از یک سال و نیم پیش، در برابر بی‌رحمانه‌ترین تروریسم اقتصادی ایستادگی کرد و از حق استقلال و توسعه علمی و فناوری خود دفاع کرده است، عنوان کرد: دولت آمریکا با اعمال تحریم‌های فرامرزی و تهدید دیگر ملت‌ها، تلاش کرده ایران را از مزایای حضور در اقتصاد جهانی محروم کند و با سوء‌استفاده از نظام بانکی، به راهزنی بین‌المللی دست زده است.
روحانی با تاکید بر اینکه ما ایرانیان، پیشگامِ ملت‌هایِ منطقه در نهضت‌های آزادی‌خواهی بوده‌ایم، گفت: ما همواره برای خود و همسایگانمان، صلح و پیشرفت خواسته‌ایم و هرگز در برابر تهاجم و تحمیل خارجی، تسلیم نشده‌ایم. رئیس‌جمهوری در ادامه با بیان اینکه ما نمی‌توانیم دعوت به مذاکره کسانی را باور کنیم که اعلام می‌کنند سخت‌ترین تحریم‌های تاریخ را علیه کرامت و معیشت ملت‌مان اعمال‌کرده‌اند، این سوال را مطرح کرد که چگونه می‌توان باور کرد که جنایت و فشار بر زندگی 83 میلیون ایرانی به ویژه زنان و کودکان برای دولتمردان آمریکایی امری خوشایند و موجب افتخار تلقی‌شود و استفاده از تحریم علیه طیفی از کشورها همچون ایران، ونزوئلا، کوبا، چین و روسیه به یک اعتیاد مفرط تبدیل شده باشد؟
روحانی تاکید کرد که ملت ایران هرگز این جنایت‌ها و این جنایت‌کاران را نه فراموش می‌کند و نه می‌بخشد.رئیس‌جمهوری رویکردِ دولتِ کنونی آمریکا نسبت به برجام را نه تنها نقضِ قطعنامه 2231، بلکه تجاوز به حاکمیت و استقلالِ سیاسی و اقتصادی کلیه کشورهای جهان خواند و اعلام کرد: ایران با وجود خروج آمریکا از برجام تا یک سال، همچنان نسبت به اجرای تمامی تعهدات هسته‌ای خود وفق برجام، وفاداربوده است.روحانی در ادامه گفت: ما به احترامِ قطعنامه شورایِ امنیت، به اروپا فرصت دادیم تا به تعهدات یازده‌گانه خود برای جبران خروجِ آمریکا عمل‌کند ولی متاسفانه فقط حرف‌های زیبایی شنیدیم و شاهد اقدام موثری نبودیم. اینک بر همگان ثابت شده است که آمریکا به تعهدات خود پشت می‌کند و اروپا از اجرای تعهداتش ناتوان است. ما حتی در اجرای بندهای 26 و 36 برجام، راهبردِ گام به گام را در پیش گرفتیم و هنوز بر عهد خود به برجام، برجا مانده‌ایم، اما صبر ایران هم حدی دارد؛ وقتی آمریکا قطعنامه سازمان ملل متحد را حرمت نمی‌گذارد، وقتی اروپا ناتوانی خود را به نمایش می‌گذارد، تنها راه، تکیه بر عزت، غرور و اقتدار ملی است.رئیس‌جمهوری با بیان اینکه ما را به مذاکره می‌خوانند؛ در حالی که خود از معاهده گریزانند، یادآوری کرد: ما با همین دولت فعلی آمریکا بر سر میز 1+5، در گفت‌وگو بودیم؛ اما آنها بر عهدِ سلفِ خویش، خط بطلان کشیدند.
روحانی به نمایندگی از ملت و کشور ایران اعلام کرد: پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم، نه می‌باشد. دولت و ملت ایران، یک سال و نیم زیر شدیدترین تحریم‌ها، استقامت‌کرده‌است و هرگز با دشمنی که می‌خواهد با سلاح فقر، فشار و تحریم ایران را به تسلیم وادارد مذاکره نخواهد کرد.رئیس‌جمهوری افزود: اگر پاسخ آری می‌خواهید همان طور که رهبر معظم انقلاب اعلام کرده‌اند، تنها راه برای گفت‌وگو، بازگشت به تعهدات است. اگر نسبت به اسم برجام حساسیت دارید، به رسمِ آن بازگردید و به چارچوب قطعنامه 2231 شورای امنیت، متعهد باشید. تحریم‌ها را متوقف کنید تا راه گفت‌وگو باز شود.
روحانی با یادآوری اینکه اگر به حداقل‌ها قانع هستید، ما هم به حداقل‌ها بسنده می‌کنیم، تاکید کرد: برجام، حداقل بود؛ چه برای شما و چه برای ما. اما اگر بیشتر می‌خواهید، باید بیشتر بپردازید. اگر بر سر حرفِ خود هستید که فقط یک خواسته از ایران دارید و آن، عدم ساخت و بهره‌گیری از سلاح هسته‌ای است، این با نظارت آژانس و بالاتر از آن فتوای رهبری ایران، حاصل است. فقط کافی است به جای نمایشِ مذاکره، به واقعیتِ مذاکره بازگردید. عکس یادگاری آخرین ایستگاهِ مذاکره است، نه اولین ایستگاه.او افزود: ما در ایران، به رغم همه سنگ‌اندازی‌های دولت آمریکا، به حرکت در مسیر رشد و سازندگی اقتصاد و جامعه ایران ادامه داده‌ایم. اقتصاد ایران در سال 2017، بالاترین نرخ رشد اقتصادی در جهان را همراه با کاهش مستمر نرخ تورم، تجربه کرد و امروز هم به‌رغم التهابات ناشی از عوامل خارجی در یک سال و نیم گذشته، بار دیگر به مسیر رشد و ثبات بازگشته است. رشد تولید ناخالص داخلی ایران، بدون نفت، در ماه‌های اخیر، مجددا مثبت شده و تراز تجاری کشور، همچنان مثبت است.
رئیس‌جمهوری دکترین امنیتی جمهوری اسلامی ایران را حفظ صلح و ثبات در خلیج‌فارس و تامین آزادی و امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز خواند و تاکید کرد: حوادث اخیر، این امنیت را به شکل جدی در خطر قرار داده است. امنیت و صلح در خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز را با مشارکت کشورهای این منطقه می‌توان تامین کرد و جریان آزاد نفت و سایر منابع انرژی را تضمین کرد؛ به شرط آنکه امنیت را چتری فراگیر در همه حوزه‌ها برای تمامی کشورها بدانیم. روحانی با اشاره به طرح ائتلاف امید و ابتکار صلح برای هرمز گفت: بنا به مسوولیت تاریخی کشورم در حفظ امنیت، صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز، همه کشورهایی را که از تحولات خلیج فارس و تنگه هرمز متاثر می‌شوند به «ائتلافِ امید(HOPE)» یعنی «ابتکار صلح هرمز (Hormoz Peace Endeavor) » دعوت می‌کنم. او هدف «ائتلاف امید» را ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و رفاه کلیه ساکنان حوزه تنگه هرمز و تفاهم متقابل و روابط صلح آمیز و دوستانه میان ایشان، عنوان کرد و توضیح داد: این ابتکار حوزه‌های مختلف همکاری مانند تامین همگانی امنیت انرژی، آزادی کشتیرانی و انتقال آزادانه نفت و سایر منابع از و به کشورهای حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن را دربر‌می‌گیرد.به گفته روحانی، «ائتلاف امید» بر پایه اصول مهمی همچون پایبندی به اهداف و اصول ملل متحد، احترام متقابل، منافع متقابل، جایگاه برابر، گفت‌وگو و تفاهم، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، خدشه‌ناپذیری مرزهای بین‌المللی، حل‌وفصل مسالمت‌آمیز تمامی اختلافات و از همه مهم‌تر دو اصل بنیادین «عدم تجاوز» و «عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر» قرار دارد. حضور سازمان ملل متحد برای ایجادِ یک چترِ بین‌المللی در حمایت از «ائتلاف امید» نیز امری ضروری است.رئیس‌جمهوری در ادامه اعلام کرد که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران جزئیات بیشتری از ائتلاف امید را به اطلاع کشورهای ذی‌نفع خواهد رساند.روحانی در ادامه با تاکید بر اینکه تشکیلِ هرگونه ائتلاف امنیتی، تحت هر عنوان در منطقه، با محوریت و فرماندهی نیروهای خارجی، مصداق بارز مداخله در امور منطقه است، گفت: رویکرد امنیتی‌سازی دریانوردی در تناقض با حق دریانوردی آزاد و حق توسعه، و باعث تشدید تنش و پیچیده‌تر شدن شرایط شده و صلح، امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند.رئیس‌جمهوری ایران تاکید کرد: امنیت منطقه با خروج نظامیان آمریکا، تامین می‌شود و نه با سلاح و مداخله آنان. آمریکا پس از 18 سال نتوانست اقدامات تروریستی را کاهش دهد؛ اما جمهوری اسلامی ایران فتنه داعش را به کمک ملت‌ها و دولت‌های همسایه خاتمه داد. راه‌حل نهایی صلح و امنیت خاورمیانه: «دموکراسی در داخل؛ و دیپلماسی در خارج» است. امنیت را نمی‌توان خرید و توسط دولت‌های خارجی، تامین کرد.
او با بیان اینکه صلح و امنیت و استقلال همسایگان ما، صلح و امنیت و استقلال ماست، گفت: آمریکا همسایه ما نیست. این جمهوری اسلامی ایران است که همسایه شماست و از دیرباز به ما آموخته‌اند که «اول همسایه؛ آن‌گاه خانه». در روز واقعه، ما و شما تنها می‌مانیم. ما با هم همسایه‌ایم، نه با آمریکا! آمریکا اینجاست، نه در خاورمیانه. روحانی با تاکید بر اینکه آمریکا وکیلِ هیچ ملتی و کفیل هیچ دولتی نیست، یادآوری کرد: هیچ دولتی به دولت دیگر، وکالت نمی‌دهد و کفالت خویش را به دیگری نمی‌سپارد.
رئیس‌جمهوری با تاکید بر این نکته که اگر امروز شعله‌های آتش یمن، تا حجاز هم زبانه‌کشیده‌است، باید آتش‌افروز را جست و تنبیه کرد، نه اینکه بی‌گناهان را آماج تهمت‌ها و کینه‌ها قرارداد، گفت: امنیت عربستان با پایان دادن تجاوز به یمن، حاصل می‌شود، نه با دعوت از بیگانگان. ما حاضریم برای صلح از همه توان ملی و اعتبار منطقه‌ای و اقتدار بین‌المللی خویش، مایه بگذاریم. راه حل صلح در جزیره‌العرب، امنیت در خلیج فارس و ثبات در خاورمیانه را باید در درون خاورمیانه جست‌وجو کرد و نه در بیرون آن. مسائل منطقه، بزرگ‌تر و مهم‌تر از آن است که آمریکا از عهده آن برآید. دولتی که نتوانسته مساله افغانستان و عراق و سوریه را حل کند و بانی افراطی‌گری، طالبانی‌گری و داعشی‌گری بوده‌است، هرگز قادر به حل معضلات پیچیده‌تر نخواهد بود.
روحانی با تاکید بر اینکه منطقه ما بر لبه پرتگاه ایستاده است تا جایی‌که تنها یک اشتباه می‌تواند آتشی بزرگ را برافروزد، گفت: ما دخالت تحریک‌آمیز بیگانگان را تحمل نمی‌کنیم و به هرگونه تعرض به امنیت و تمامیت سرزمینی خود، قاطعانه پاسخ می‌دهیم. اما راه جایگزین و مطلوب ما، همبستگی میان همه ملت‌های دارای منافع مشترک در خلیج‌فارس و منطقه هرمز است. رئیس‌جمهوری در پایان سخنرانی خود پیام ملت ایران را این‌گونه بیان کرد: بیایید به جای سرمایه‌گذاری در جنگ و خشونت، روی امید به یک آینده بهتر، سرمایه‌گذاری کنیم. به عدالت برگردیم. به صلح، به قانون، به عهد و پیمان و به میز مذاکره بازگردیم.
