تاریخچه‌ی مارچوبه :
مارچوبه از زمان های قدیم مورد استفاده بشر بوده است. در اهرام ثلاثه مصر نقاشیهایی وجود دارد که در آنها این گیاه دیده شده. رشد این گیاه بیشتر در مناطق اروپایی و آفریقای شمالی است. از سال 2007 میلادی کشور پرو بزرگترین صادر کننده مارچوبه در جهان بشمار می‌رود، بعد از این کشور، کشورهای چین و مکزیک صادرات قویی در زمینه گیاه مارچوبه دارند.
مارچوبه یکی از سبزی‌هایی است که در تمام دنیا در فصل بهار برداشت میشود. البته زمان برداشت آن در مناطق آب و هوایی مختلف، متفاوت است. در برخی از مناطق دنیا در ماه فوریه معادل با بهمن و در برخی نقاط دیگر در جولای معادل با تیرماه برداشت میشود؛ اما اوج برداشت آن در اکثر نقاط جهان، در فصول فروردین و اردیبهشت‌ماه می‌باشد.
چرا مارچوبه گران است؟
کشت کم این محصول در ایران باعث شده که نوعی خوراکی گران قیمت به حساب بیاد. این گیاه نسبت به سبزی‌های هم خانواده خود به علت کم یاب بودن قیمت بالایی دارد.
کلیات گیاه شناسی مارچوبه:
مارچوبه گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا چند متر می رسد و دارای شاخه های نسبتا چوبی و صاف می باشد.
مارچوبه بصورت وحشی در اکثر نقاط دنیا می روید برگهای آن فلسی شکل بوده که از کنار آنها شاخه هایی باریک و دراز و سبز رنگ بصورت دسته های 3 تا 8 تائی خارج می شود. بعلت زیبا بودن این گیاه را بصورت تزئینی در باغچه ها می کارند مار چوبه را در اوائل پائیز می چینند.
این گیاه از قدیم الایام مورد استفاده بشر بوده است و حتی در اهرام ثلاثه مصر نقاشی هایی وجود دارد که مارچوبه را نشان می دهد.
مارچوبه را می توان بصورت مختلف مصرف کرد. باید مارچوبه را با کمی آب و حرارات کم در ظرف های ضد زنگ پخت و تقریبا نیمه خام آنرا برداشت. آب مارچوبه را دور نریزید و از آن برای سوپ استفاده کنید زیرا دارای ویتامین و املاح می باشد. وقتیکه مارچوبه می خرید دقت کنید تازه باشد. شاخه های مارچوبه تازه راست و نرم بوده و نوک آن نباید باز شده باشد و اگر فلسهای نوک آن باز باشد نشانه این است که گیاه مدت زیادی مانده و کهنه شده است.
ترکیبات شیمیایی مارچوبه:
مارچوبه دارای آسپاراژین ف کونی فرین ، اینوزیت ، تانن ، اسدی گالیک ، آسپاراگوز ، و اسید سوکسی نیک می باشد دانه آن دارای 15 درصد مواد روغنی می باشد این روغن زرد مایل به قرمز است .
درصد مواد موجود در مارچوبه بصورت زیر است:
آب 90 گرم
پروتئین 2/5 گرم
چربی 0/2 گرم
مواد نشاسته ای 4/2 گرم
کلسیم 22 میلی گرم
فسفر 60 میلی گرم
آهن 1/1 میلی گرم
سدیم 2 میلی گرم
پتاسیم 275 میلی گرم
ویتامین آ 900 واحد
ویتامین ب 1 0/2 میلی گرم
ویتامین ب 2 0/2 میلی گرم
ویتامین ب 3 1/5 میلی گرم
ویتامین ث 35 میلی گرم
خواص مارچوبه:
مارچوبه گیاهی سرشار از اینولین، پورین، ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی، منیزیم، سلنیوم، آسپاراژین، آسپاراژیناز، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پانتوتنیک اسید، پیریدوکسین، اسیدفولیک، کولین و ... است.
گنجینه های معدنی که در مارچوبه ذخیره شده اند عبارتند از آهن، کلسیم، فسفر، منیزیم، منگنز، روی، سلنیوم و پتاسیم. مارچوبه حاوی مقادیر بسیار کمی کالری بدون کلسترول و همچنین سدیم پایین است. علاوه بر این، منبعی غنی از فیبر می باشد که برای بدن ضروری است.
از نظرطب قدیم ایران مارچوبه گرم و خشک است بنابراین آنهایی که سرد مزاج هستند باید آنرا با عسل بخورند و آنهایی که گرم مزاج هستند باید آنرا با سرکه بخورند.مارچوبه گیاهی است ادرار آور و دارای خواص زیادی است.
از مهمترین "خواص مارچوبه":
1) خوردن مارچوبه دید چشم را تقویت می کند
2) مارچوبه برای تقویت نیروی جنسی مفید است
3) مارچوبه ضعف مثانه را برطرف می کند
4) برای تقویت قلب مارچوبه مفید است
5) مارچوبه ملین است و یبوست را برطرف می کند
6) مارچوبه تب بر است
7) مارچوبه بعلت داشتن کلروفیل خونساز است و کسانیکه کم خون هستند باید از آن استفاده کنند.
8) مارچوبه به ساختن گلبولهای قرمز خون کمک می کند
9) وجود مواد مغذی در مارچوبه، به مبارزه با افسردگی، خستگی و کاهش درد قاعدگی کمک میکند.
10) مارچوبه برای زنان باردار مفید است
11) با مارچوبه میتوان روماتیسم مفصلی درمان کرد
12) رفع سندرم پیش از قاعدگی
13) برای مهار دیابت میتوان از مارچوبه استفاده کرد
14) مارچوبه به درمان سرع کمک میکند
15) مارچوبه باعف کاهش فشارخون میشود
16) یکی دیگر از مزایای استفاده از مارچوبه در رژیم غذایی شما این است که لکه‌های پوستی مانند آثار آکنه، جوش‌ها و علایم دیگر را کاهش می‌دهد
17) مارچوبه یک سبزی کم کالری است و به دلیل مقادیر بالای فیبر دارد که با کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری باعث لاغری و کاهش وزن افراد می شود.
18) برای پیشگیری و درمان انواع سرطان مغز استخوان، پستان، روده بزرگ، حنجره و سرطان ریه مصرف مارچوبه بسیار مفید می باشد.
19) مارچوبه خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش دهد.
خرید مارچوبه:
به هنگام خرید بدنبال ساقه های سبز روشن باشید، شاخه های مارچوبه تازه صاف و نرم بوده و جوانه های آن نباید باز شده باشد ، اگر فلس های نوک آن باز باشد نشانه ی این است که گیاه مدت زیادی مانده و کهنه شده است.
نگهداری مارچوبه:
برای نگهدری مارچوبه آن را در پارچه ای مرطوب بپیچید و در یک کیسه ی پلاستیکی قرار داده و در یخچال نگهداری کنید ، گرما و خشکی مارچوبه را از بین می برد ، نگهداری مارچوبه به این ترتیب علاوه بر حفظ ویتامین های موجود در آن به حفظ حالت تردی آن نیز کمک می کند.
طرز استفاده از مارچوبه:
مارچوبه دارای طعمی خوشمزه است و می تواند به صورت خام، کباب شده و یا برشته مصرف شود. مارچوبه می تواند به ترشی ها، سالاد ها و سوپ ها اضافه شود. جوانه های این گیاه به عنوان پیش غذا بسیار لذیذ هستند و به روش های مختلف در سراسر جهان آماده می شوند. مارچوبه نیاز به پخت کمی دارد.
پیشنهادهایی برای گنجاندن مارچوبه در رژیم غذایی به روش های زیر:
1. استفاده از مارچوبه تازه در سالاد سبزیجات
2. مارچوبه پخته در پاستا، ماکارونی، لازانیا، پیتزا و...
3. اضافه کردن مارچوبه به املت، کوکو سبزی، خوراک مرغ و ...
4. اضافه کردن به انواع سوپ‌های سفید، سوپ سبزیجات و...
دم کرده مارچوبه:
چند شاخه مارچوبه را در داخل یک لیتر آبجوش بریزید و مقدری هم رازیانه و جعفری به آن اضافه کنید و بگذارید مدت پنج دقیقه دم بکشد. از این دم کرده بمقدر دو تا سه فنجان در روز برای تسکین و آرامش قلب استفاده کنید.
تداخل دارویی
مارچوبه به دلیل مقادیر بالای ویتامین K که دارد ممکن است با برخی دارو های رقیق کننده خون مانند وارفارین تداخل داشته باشد.
اثرات جانبی و عوارض مارچوبه که باید از آنها آگاه باشید:
- خشکی دهان
- تحرک روده ای
- بوی بد مدفوع از اثرات مارچوبه
- التهاب چشم ها
- التهاب بینی با خارش
- قرمزی، و تورم چشم ها
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- خارش و تحریک گلو
- سرفه خشک
- کهیر روی پوست به همراه خارش
- ورم پوست با جوش، قرمزی و خارش
- سختی در تنفس
- تهوع
- سردرد
- سرگیجه
- گیجی
- نفخ شکم
موارد منع استفاده از مارچوبه:
- مارچوبه را نباید آنهایی که مبتلا به ورم مجاری ادرار هستند و یا اشخاص عصبی مصرف کنند.
- مارچوبه همچنین برای مبتلایان به رماتیسم و سنگ کلیه خوب نیست.
- اگر نارسایی کلیه یا اختلالات قلبی شدید دارید به هیچ عنوان از مارچوبه استفاده نکنید.
