از رنگ ها تا طعم دهنده ها، با گذشت هر روز بر تعداد افرادی که به مواد موجود در غذاهای خود توجه دارند، افزوده می شود. دی‌اکسید تیتانیوم یکی از پر استفاده‌ترین رنگدانه های غذایی است.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "هلث لاین"، دی‌اکسید تیتانیوم پودری بی بو است که برای تقویت رنگ سفید یا از بین بردن کدری غذاها و محصولات بدون نسخه از جمله پودر شیر قهوه، آبنبات ها، محصولات ضد آفتاب و خمیردندان ها استفاده می شود.
انواع مختلفی از دی‌اکسید تیتانیوم برای تقویت سفیدی پلاستیک ها، محصولات کاغذی و رنگ ها استفاده می شوند، اگرچه آنها با نمونه های مورد استفاده در محصولات غذایی متفاوت هستند.
در ادامه با موارد استفاده، فواید، و ایمنی دی‌اکسید تیتانیوم بیشتر اشنا می شویم.
موارد استفاده و فواید
همانگونه که پیشتر اشاره شد، دی‌اکسید تیتانیوم کاربردهای بسیاری در تولید غذا و محصولات دیگر دارد.
کیفیت غذا
به واسطه خواص پراکندگی نور، مقادیر کم از دی‌اکسید تیتانیوم برای تقویت رنگ سفید یا رفع کدری به برخی غذاها اضافه می شود.
دی‌اکسید تیتانیوم مورد استفاده در محصولات غذایی معمولا حدود 200 تا 300 نانومتر قطر دارند. این اندازه پراکندگی نور ایده آل را فراهم می کند و به شکل گیری بهترین رنگ منجر می شود.
برای افزودن به غذا، این ماده افزودنی باید به خلوص 99 درصد برسد. اما این شرایط فضا را برای مقادیر کم آلاینده های بالقوه مانند سرب، آرسنیک یا جیوه فراهم می کند.
رایج‌ترین محصولات غذایی حاوی دی‌اکسید تیتانیوم شامل آدامس ها، آبنبات ها، شیرینی ها، شکلات ها، پودر شیر قهوه، و تزئینات کیک هستند.
حفظ و بسته بندی غذا
برای افزایش طول عمر یک محصول روی قفسه فروشگاه، دی‌اکسید تیتانیوم به بسته بندی برخی غذاها اضافه می شود.
بسته بندی های حاوی این ماده افزودنی نشان داده اند که تولید اتیلن در میوه را کاهش می دهند، از این رو روند رسیدن آن به تاخیر افتاده و طول عمر بیشتری روی قفسه فروشگاه خواهد داشت.
همچنین، این بسته بندی فعالیت ضد باکتری و فوتوکاتالیتیکی است که مورد دوم مواجهه با نور فرابنفش را کاهش می دهد.
لوازم آرایشی
دی‌اکسید تیتانیوم به عنوان یک تقویت کننده رنگ به طور گسترده در لوازم آرایشی و محصولات بدون نسخه مانند رژ لب، ضد آفتاب ها، خمیردندان ها، کرم ها و پودرها استفاده می شود. این ماده معمولا به شکل نانو-تیتانیوم دی‌اکسید استفاده می شود که بسیار کوچک‌تر از نسخه مورد استفاده در محصولات غذایی است.
به طور خاص، دی‌اکسید تیتانیوم به واسطه مقاومت چشمگیر در برابر نور فرابنفش و کمک به مسدودسازی پرتوهای UVA و UVB خورشید که به پوست می رسند در محصولات ضد آفتاب استفاده می شود.
اما به واسطه حساس بودن نسبت به نور، به این معنی که می تواند تولید رادیکال های آزاد را تحریک کند، دی‌اکسید تیتانیوم معمولا برای پیشگیری از آسیب احتمالی با سیلیکا یا آلومینا پوشش داده می شود و این در شرایطی است که خواص محافظت در برابر نور فرابنفش آن کاهش نمی یابد.
اگرچه محصولات آرایشی برای خوردن تولید نمی شوند، اما نگرانی هایی درباره دی‌اکسید تیتانیوم موجود در رژ لب ها و خمیردندان ها که ممکن است بلعیده یا از طریق پوست جذب شوند، وجود دارد.
خطرات
طی دهه های اخیر نگرانی ها درباره خطرات مصرف دی‌اکسید تیتانیوم افزایش یافته است.
گروه 2B مواد سرطان‌زا
سازمان غذا و داروی آمریکا دی‌اکسید تیتانیوم را به عنوان ماده ای به طور کلی ایمن دسته بندی کرده است.
آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) این ماده را در گروه 2B - عاملی که ممکن است سرطان‌زا باشد اما پژوهش های حیوانی و انسانی کافی در این زمینه وجود ندارند - دسته بندی کرده است. این امر برخی نگرانی ها درباره بی خطر بودن استفاده از دی‌اکسید تیتانیوم در محصولات غذایی را موجب شده است.
برخی پژوهش ها با حضور سوژه های حیوانی نشان داده اند که استنشاق غبار دی‌اکسید تیتانیوم ممکن است موجب ابتلا به سرطان ریه شود. با این وجود، آژانس بین المللی تحقیقات سرطان این گونه نتیجه گیری کرده است که محصولات غذایی حاوی این ماده افزودنی موجب چنین خطری نمی شوند.
از این رو، این مرکز تنها محدود کردن استنشاق دی‌اکسید تیتانیوم در صنایعی با احتمال مواجهه با غبار این ماده، مانند کارخانه های تولید کاغذ را توصیه کرده است.
جذب
برخی نگرانی ها درباره جذب نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم از طریق پوست و روده وجود دارند.
برخی پژوهش های آزمایشگاهی کوچک نشان داده اند که این ذرات توسط سلول های روده جذب می شوند و ممکن است به بروز استرس اکسیداتیو و رشد سرطان منجر شوند. با این وجود، پژوهش های دیگر آثاری محدود یا هیچ اثری را نشان نداده اند.
افزون بر این، مطالعه ای در سال 2019 نشان داد که دی‌اکسید تیتانیوم مورد استفاده در صنایع غذایی اندازه بزرگتری دارد. از این رو، مولفان مطالعه این گونه نتیجه گیری کردند که دی‌اکسید تیتانیوم موجود در محصولات غذایی جذب ضعیفی داشته و خطری برای سلامت انسان ایجاد نمی کند.
در نهایت، پژوهش نشان داد که نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم از لایه نخست پوست یا لایه شاخی عبور نمی کنند و سرطان‌زا نیستند.
انباشت در اندام
برخی پژوهش ها روی موش ها انباشت دی‌اکسید تیتانیوم در کبد، طحال، و کلیه ها را نشان داده اند. گفته شده است که در بیشتر مطالعات از دوزهای بالاتر از آنچه معمولا مصرف می شود، استفاده شده است که در نظر گرفتن نتایجی مشابه در انسان ها را دشوار می کند.
یک بررسی در سال 2016 توسط سازمان ایمنی غذای اتحادیه اروپا نشان داد که جذب دی‌اکسید تیتانیوم فوق العاده کم است و ذرات جذب شده بیشتر از طریق مدفوع دفع می شوند.
با این وجود، آنها سطوح جزئی 0.01 درصدی جذب شده توسط سلول های ایمنی - معروف به بافت لنفوئیدی مرتبط با روده - را شاهد بودند و ممکن است به اندام های دیگر منتقل شود. در حال حاضر، چگونگی تاثیر این شرایط بر سلامت انسان نامشخص است.
اگرچه بیشتر مطالعات تا به امروز آثار مضری از مصرف دی‌اکسید تیتانیوم را نشان نداده اند، باید توجه داشت که مطالعات بلند مدت با حضور سوژه های انسانی محدود هستند و به پژوهش های بیشتر برای درک جامع تاثیر این ماده بر سلامت انسان نیاز است.
سمیت
در آمریکا، محصولات می توانند کمتر از یک درصد دی‌اکسید تیتانیوم در وزن خود داشته باشند و به واسطه توانایی بالا در پراکندگی نور، تولیدکنندگان غذایی تنها به استفاده از مقادیر کم برای کسب نتایج دلخواه نیاز دارند.
کودکان زیر 10 سال بیشترین میزان مصرف، به طور میانگین روزانه 0.18 میلی گرم در هر کیلوگرم از وزن بدن خود، از این افزودنی را دارند.
در مقام مقایسه، میزان مصرف یک بزرگسال روزانه حدود 0.1 میلی گرم در هر کیلوگرم از وزن بدن است، اگرچه این اعداد متغیر هستند.
مصرف بیشتر خوراکی هایی مانند شیرینی و آبنبات توسط کودکان و همچنین اندازه بدن کوچک‌تر از عوامل موثر در این زمینه هستند.
به واسطه پژوهش های محدود، یک مقدار مصرف روزانه قابل قبول برای دی‌اکسید تیتانیوم وجود ندارد. با این وجود، یک بررسی توسط سازمان ایمنی غذای اتحادیه اروپا هیچ گونه آثار منفی در موش هایی که روزانه 2,250 میلی گرم در هر کیلوگرم از وزن بدن خود از این ماده را مصرف کرده بودند را نشان نداد.
با این وجود، به پژوهش های بیشتر با حضور سوژه های انسانی در این زمینه نیاز است.
عوارض جانبی
پژوهش ها در زمینه عوارض جانبی دی‌اکسید تیتانیوم محدود هستند و تا حد زیادی به مسیر دسترسی بستگی دارند:
مصرف خوراکی. عوارض جانبی شناخته شده ای وجود ندارند.
چشم ها. دی‌اکسید تیتانیوم ممکن است موجب تحریک خفیف شود.
استنشاق. در مطالعاتی با حضور سوژه های حیوانی تنفس غبار دی‌اکسید تیتانیوم با سرطان ریه مرتبط بوده است.
پوست. این ماده ممکن است موجب تحریک خفیف پوست شود.
بیشتر عوارض جانبی با استنشاق غبار دی‌اکسید تیتانیوم مرتبط هستند. از این رو، استانداردهای صنعتی برای محدود کردن مواجهه با آن وجود دارند.
آیا باید از دی‌اکسید تیتانیوم پرهیز کنید؟
تا به امروز، دی‌اکسید تیتانیوم ماده ای بی خطر برای مصرف در نظر گرفته شده است.
بیشتر پژوهش ها نتیجه گرفته اند که مقدار دریافتی از غذا به حدی کم است که خطری برای سلامت انسان ایجاد نمی کند.
با این وجود، اگر همچنان قصد دارید از این ماده افزودنی پرهیز کنید، برچسب مواد تشکیل دهنده غذاها و نوشیدنی ها را به خوبی مطالعه کنید. آدامس ها، شیرینی ها، آبنبات ها، پودر شیر قهوه، و تزئینات کیک رایج‌ترین محصولات حاوی دی‌اکسید تیتانیوم هستند.
به خاطر داشته باشید که ممکن است نام های تجاری و عمومی متفاوت برای این ترکیب وجود داشته باشد که تولیدکنندگان از آنها به جای دی‌اکسید تیتانیوم استفاده می کنند.
با در نظر گرفتن این که دی‌اکسید تیتانیوم بیشتر در غذاهای فرآوری شده وجود دارد، پرهیز از آن با دنبال کردن یک رژیم غذایی حاوی غذاهای کامل و فرآوری نشده ممکن به نظر می رسد.
----------------------------
بیشتر بخوانید:
7 افزودنی غذایی که باید از آنها پرهیز کرد
افزودنی‌های غذایی که با سرطان پیوند خورده‌اند
