نقد فیلم برای سما For Sama &#۸۲۱۱; یک مستند انسانی و حیاتی درباره جنگ داخلی سوریه

جنگ داخلی سوریه وحشتناک است و انسان‌های بی‌گناه زیادی در آن کشته شده‌اند. این جنگ به یک بحران انسان‌دوستانه مستمر تبدیل شده که می‌تواند ایمان شما به انسانیت را متزلزل کند و اگر چنین شود، آیا کسی می‌تواند ساکنین سوریه را برای این بی‌اعتمادی سرزنش کند؟
با این وجود، از دود و خاکستر این درگیری، فیلم مستند قابل‌توجهی به نام برای سما For Sama بیرون آمده که به صورت اختصاصی در سینما روکسی سان فرانسیسکو به نمایش گذاشته شد. داستان دربارهٔ پزشکی است که تلاش می‌کند از تلفات جنگی غیرنظامیان در یک بیمارستان موقتی در شورش‌های سوریه که در پناهگاهی در حلب در نظر گرفته شده مراقبت کند. همسر او یک خبرنگار است که شروع به ساخت یک مستند از این شرایط و دختر شیرخوارشان کرده است.
این فیلم پر از صحنه‌های خشن و واقعیت‌های تلخ است. حتی برخی صحنه‌ها باعث می‌شوند که تماشاچی نگاهش را از صفحه نمایش بدزدد. هرچند صحنه‌های دوست‌داشتنی و گرمی هم در برای سما For Sama وجود دارد که ترکیب چشمگیری از گزارش، سینمای حقیقت‌جو و کوششی است که نمی‌توان از آن چشم پوشید.

وعد الخطیب که تصاویر و گزارش‌هایش را از حلب به شبکه 4 لندن می‌فرستد، تصاویر شخصی‌تری هم ضبط کرده است. فیلم‌ساز بریتانیایی به نام ادوارد واتس در کارگردانی و قرار دادن تصاویر کنار هم برای روایت یک داستان از خانوادهٔ وعد با او همکاری داشته است. وعد راوی داستان است و دخترش سما را مخاطب صحبت‌هایش قرار می‌دهد و برای او توضیح می‌دهد که چرا او و همسرش حمزه، به جای رفتن به یک مکان امن و مراقبت از سما، در حلب مانده‌اند. وعد در فیلم در خطاب به دخترش می‌گوید: «من می‌خواهم تو این موضوع را درک کنی که چرا من و پدرت چنین کارهایی را انجام دادیم».
پاسخ این است که این زوج به آزادی و انسانیت اعتقاد دارند. وعد از سال 2011 و زمانی که دانشجو بود، شروع به پوشش خبری درگیری‌های جنگ داخلی کرد. حمزه یک پزشک است و باید تا جایی که می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد. او به وعد می‌گوید: «این مسیر ماست، این زندگی ماست».
بخش عمده‌ای از برای سما For Sama مربوط به اتفاقات سال 2016 است که بخش عظیمی از شهر زیر آوار رفته است. شمار زیادی کشته و زخمی از این اتفاقات به جا ماند.

در بخش فوریت‌های پزشکی صحنه‌های خونین و خشن زیادی از زندگی‌های ازدست‌رفته و نجات‌یافته دیده می‌شود. در همین حال، سما با صداهای همیشگی انفجار بمب رشد می‌کند. وعد تمام تلاشش را می‌کند تا او را در آرامش بزرگ کند. 
این خانواده خانه‌شان را در انفجارهای شهر از دست می‌دهند و بیمارستان حمزه هم دچار آسیب بسیار زیادی می‌شود. حمزه و تیمش محل جدیدی را برای ساختمان بیمارستان مشخص می‌کنند تا از بمباران‌های اسد در امان باشند. این مکان جدید هم بیمارستان است و هم به خانهٔ آنها تبدیل می‌شود. 
در جایی از فیلم برای سما For Sama و در یک دورهٔ نسبتا آرام، وعد از پدرش که در ترکیه به سر می‌برد، پیغامی دریافت می‌کند که نشان می‌دهد او در بستر بیماری افتاده است. وعد و همسرش تصمیم می‌گیرند به دیدن او بروند. بمباران‌ها دوباره شروع می‌شود و همان‌طور که روایت وعد را می‌شنویم، متوجه می‌شویم که والدین او به التماس از آنها می‌خواهند که در حلب بمانند و یا حداقل سما را با خود نیاورند. 

خواستهٔ آنها منطقی است و شاید برای بیننده این سوال پیش بیاید که چرا وعد و حمزه زندگی سما را به خطر می‌اندازند آن هم وقتی که اجباری در کار نیست. این که آیا آنها تصمیم درستی گرفتند یا نه، تعهد وعد و حمزه نسبت به انسانیت و عدالت را زیر سوال نمی‌برد. 
وعد بسیار بااستعداد است. برای سما For Sama فیلمی است که با غرایز یک خبرنگار، شور یک انقلاب و قلب تپندهٔ یک مادر ساخته شده است. 
این مقاله برگرفته از نوشته جی. آلن جانسون در سایت sfchronicle.com است.

نظر سایر منتقدان دربارهٔ این مستند چیست؟

کریستوفر ماچل ؛ Cinevue

الخطیب در برای سما For Sama از تصاویر ارزشمندی که طی پنج سال ضبط شده، روایت عجیبی از انسانیت، شفافیت و اضطرار را ایجاد کرده و بی‌عدالتی جهانی را از چشم‌انداز یک انسان به تصویر کشیده است. 

گای لاج ؛ ورایتی

فیلم مفهومی ساده دارد و در عمل ویرانگر است. برای سما For Sama ترکیبی از گزارش‌‌های جدی با گواهی‌های شخصی شفاف است. این فیلم بیننده را در فضای داستان قرار می‌دهد که یک تجربهٔ بسیار واقعی محسوب می‌شود. 

ریس هندلی ؛ Cinevue

برای سما For Sama یک فراخوان برای غرب بی‌اعتنا و شهادتی بر قدرت زیاد عشق بی‌قیدوشرط در مواجهه با وحشت مطلق است. تماشای این اتفاقات بسیار دردناک و در عین حال بسیار ضروری است. 

تئو باگبی ؛ نیویورک تایمز

فعالانی که در این فیلم حضور دارند (از جمله خود وعد الخطیب) با زبان فلسفی یا سیاستمداران صحبت نمی‌کنند. آرزوهای پیش‌ پا افتادهٔ آنها (مثل درست کردن یک باغ یا فرستادن کودک‌شان با امنیت به مدرسه)، وحشیانه بودن پاسخ دولت را نشان می‌دهد. با این حال، آنها تماشاچیان را دعوت می‌کنند تا خود را جای مخالفان سیاسی متواضع ببینند. 

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.