دکتر ناصر ابراهیمی دریانی - فوق تخصص گوارش و کبد
تحریریه زندگی آنلاین : مهم‌ترین مسئله‌ای که در مورد ازدواج بیماران مبتلا به التهاب روده اهمیت دارد این است که باید همسر آینده آنها اطلاعات دقیق و مشخص در مورد ماهیت بیماری و علائم و عوارض احتمالی آن داشته باشد این مسئله به وی کمک می‌کند تا بتواند به نحو مناسب‌‌تری با مشکلات همسر بیمار خود کنار بیاید و در مواقع بروز مشکلات ناشی از بیماری به وی کمک کند. تجربیات مبتلایان به این بیماری نشان داده است این درک و تفاهم به آنها کمک می‌کند تا بتوانند زندگی توام با آسایش و خوشبختی را در کنار همسر خود تجربه کنند. شانس انتقال بیماری از فرد مبتلا به فرزندان بسیار کم و در حدود 1 درصد موارد می‌باشد و در نتیجه این امر نباید به عنوان مانعی در امر ازدواج این افراد به شمار آید.
* چون اغلب بیماران در سنین باروری مبتلا می‌شوند، یکی از مسائل شایعی که با آن مواجه هستند ازدواج، باروری و بارداری است که در این قسمت (مطالب مربوط به استفاده از روش‌های تشخیصی در درمان دوران بارداری و در بخش‌های تشخیص و درمان مورد بحث قرار می‌گیرد).
استرس: استرس‌ها و مشکلات زندگی ارتباط تنگاتنگی بین وجود استرس و اضطراب در محیط کار و زندگی و میزان فعالیت بیماری وجود دارد. در اغلب بیماران مشکلات و استرس‌ها موجب تشدید علائم بیماری می‌گردد. حتی در بعضی از بیماران اولین تظاهر بیماری در هنگام بروز یک استرس شدید در زندگی فرد می‌باشد. در تعدادی از بیماران مبتلا، استرس موجب شعله‌ور شدن بیماری بعد از مدتی سکون می‌شود.
بیشتر بخوانید:
باروری
در زنان مبتلا به بیماری‌های التهابی روده، جز در موارد محدود، باروری مانند افراد طبیعی است در مردان مبتلا به بیماری‌های التهابی روده که از سولفالازین به عنوان داروی انتخابی استفاده می‌کنند ممکن است این دارو موقتاً باعث کاهش تعداد اسپرم‌ها شود. این کاهش با قطع دارو برگشت‌ناپذیر است و این دارو هرگز باعث ناباروری دائمی در مردان نمی‌شود چون سایر داروهای مشابه مانند پنتاسا و آساکول این عارضه را ندارند، در شرایطی که بیمار می‌خواهد بچه‌دار شود باید به صورت موقت و زیرنظر پزشک داروی خود را به آساکول یا پنتاسا تغییر دهد. در بعضی از موارد به دلیل ترس بی‌موردی که مردان مبتلا به این عارضه از تشدید علائم و بروز مشکل در هنگام رابطه جنسی با همسرشان دارند، به مدت طولانی از این کار خودداری می‌کنند که ممکن است باعث کاهش میزان باروری شود.
بارداری
الف) تاثیر بیماری‌های التهابی روده بر روی بارداری در زنان مبتلا، شانس به دنیا آوردن بچه زودرس (کمتر از 37 هفته) بیشتر از زنان سالم می‌باشد البته عوارض حاملگی در این بیماری‌ها تا حدی به وضعیت فعالیت بیماری نیز بستگی دارد در مواردی که در طول حاملگی بیماری غیر فعال است شانس بروز عوارض در نوزاد و مسئله‌دار شدن حاملگی بسیار کم و شبیه افراد سالم است اما در موارد فعال بودن بیماری در طول حاملگی تا حدودی احتمال سقط و یا مرده‌زایی افزایش می‌یابد.
ب) تاثیر بارداری بر روی بیماری‌های التهابی روده در صورتی که بیمار مبتلا به بیماری‌های التهابی روده در زمان آغاز بارداری در دوره عدم فعالیت بیماری خود باشد، بارداری باعث فعال شدن بیماری نخواهد شد و میزان فعال شدن بیماری در این افراد با زنان غیر باردار مبتلا به بیماری تفارت عمده‌ای ندارد.
معمولا در صورتی که بیماری در زنان حامله مبتلا عود کند، زمان آن در بیماران مبتلا به کرون در سه ماهه اول بارداری و بعد از زایمان و در بیماران مبتلا به کولیت زخمی در سه ماهه دوم بارداری می‌باشد.
تشخیص بیماری‌های التهابی روده نیازمند گرفتن یک تاریخچه دقیق توسط پزشک می‌باشد در این تاریخچه پزشک باید در مورد علائم بیماری، زمان شروع آنها، شرایط تشدید کننده یا تخفیف دهنده بیماری و سابقه فامیلی بیماری از بیمار سوال نماید.
بیشتر بخوانید:
توجه: چون عمدهترین علامت بیماری اسهال می‌باشد. پزشک باید در مورد تمام علل و عوامل دیگری که ایجاد اسهال می‌کنند بررسی کند. شایعترین علت ایجاد اسهال بیماری‌های عفونی هستند لذا پزشک باید در مورد مسائلی که احتمال ایجاد اسهال عفونی را برای وی مطرح میسازند از جمله:
مصرف غذاهایی که احتمال آلوده بودن آنها وجود دارد.
مصرف آنتی‌بیوتیک
سفر به مناطقی که اسهال عفونی در آنها شایع است.
ابتلا همزمان چند فرد در خانواده به اسهال
سوال نماید و آزمایش مدفوع برای تشخیص احتمال عفونی بودن اسهال درخواست نماید.
زمانی که احتمال دخالت عوامل عفونی در ایجاد اسهال رد شد، باید بیمار کولونوسکوپی یا سیمگوئیدوسکوپی شود. چون کولونوسکوپی روش تشخیصی است که برای تشخیص و پیگیری وضعیت این بیماران به صورت مکرر مورد استفاده قرار می‌گیرد، در مورد آن به صورت کامل‌تر توضیح داده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
عوامل تشدید کننده علائم بیماری
حاملگی: حاملگی موجب فعال شدن مجدد بیماری در خانم‌های حامله نمی‌شود ولی در صورتی که در هنگام حاملگی بیمار دچار عود و شعله‌وری بیماری باشد، در طول
دوره حاملگی در اینحالت باقی می‌ماند و به سختی بهبود می‌یابد. در حدود 50 درصد موارد حاملگی باعث تشدید علائم بیماری می‌شود لذا در صورت خاموش بودن بیماری حاملگی اشکالی ندارد ولی اگر بیماری از نوع شدید و فعال باشد به بیماران توصیه می‌شود که حامله نشوند.
تغذیه: ارتباط خاصی بین گروههای خاصی از مواد غذایی و تشدید علائم بیماری‌های التهابی روده مشاهده نشده است اما در هر فرد بیماری ممکن است دسته‌ای از غذاها باعث بهبود یا بدتر شدن علائم شوند که باید خود بیمار به تجربه این غذاها را مشخص نماید و غذاهایی را مصرف کند که باعث تشدید علائم در او نمی‌شوند در بعضی از بیماران عدم وجود آنزیمی به نام لاکتوز در روده که مسئول تجزیه شیر و فرآورده‌های لبنی می‌باشد باعث می‌شود در صورت مصرف این فرآورده‌ها، درد، نفخ، دل‌پیچه و اسهال شدید ایجاد شود. کمبود این آنزیم ارتباط با بیماری فرد ندارد و مساله‌ای است که درصدی از افراد عادی جامعه هم دیده می‌شود و این امر باید از علائم بیماری اصلی تفکیک شود.
داروها: همانطور که قبلا ذکر شد دسته‌ای از داروها مانند مسکن‌هایی چون ایبوبروفن، دیکلوفناک و... که از آنها به عنوان داروهای ضد التهاب غیر کورتونی نام برده می‌شود ممکن است باعث تشدید علائم بالینی گردند. بیماران مبتلا به بیماری‌های التهابی روده باید در صورت نیاز به مصرف داروهایی برای مسائل غیر از این بیماری حتما پزشک متخصص گوارشی را که زیر نظر او هستند در جریان قرار دهند و مصرف این داروها را با توصیه او انجام دهند. باید در مورد این نکته تاکید کرد که کولیت زخمی و بیماری کرون هر دو بیماری‌های هستند که سیر مزمن دارند یعنی فرد مبتلا به این بیماری‌ها سالیان دراز (و چه بسا تا آخر عمر) علائم آنها را همراه خواهد داشت و در طول این سالیان بیماری ممکن است بارها عود و فروکش کند اگرچه با درمان صحیح و مناسب علائم بیماری مدت‌های طولانی خاموش می‌ماند. لذا بیمار و اطرافیان وی باید این مسئله را مورد توجه قرار دهند که باید مدت‌های درازی با مسائل مربوط به این عارضه روبرو باشند و خود را با آن تطبیق دهند قابل ذکر است در صورت درمان صحیح و مناسب، طول عمر این بیماران تفاوتی با افراد معمولی ندارد و کارآیی این افراد نیز در حد افراد معمولی جامعه است.
