گاهی اوقات غذاهایی که در ظاهر بسیار خوشمزه و هوس انگیز هستند، ممکن است واقعاً برایتان بد و خطر آفرین شوند. بله، حتی جذابترین و خوشایندترین غذاها هم ممکن است باعث مسمومیتتان شود. و اغلب افراد خیلی دیر این مسئله را متوجه می شوند.
برای جلوگیری از مشکلات گوارشی، ببینید چه غذاهایی برای شما خطرآفرین هستند و ممکن است مسمومتان کنند و راه های مقابله با مسمومیت را یاد بگیرید.
مسمومیت غذایی چیست؟
سالانه تقریباً 20 درصد افراد دچار مسمومیت غذایی می شوند. مسمومیت غذایی معمولاً وقتی اتفاق می افتد که شما ماده ی غذایی را استفاده کنید که به یکی از باکتری های مضر برای بدن انسان (پاتوژن های مضری که در روده ی حیوانات زندگی می کنند)، انگل (موجودات زنده ی میکروسکوپی که ممکن است در غذای ما زندگی کند) یا ویروس ها (مثل هپاتیت A که از طریق غذا به بدن انسان منتقل می شود) آلوده شده باشد.
غذاهای آلوده
مواد غذایی می تواند در هنگام کشت، عمل آمدن یا استفاده آلوده شود. اگر باکتری های موجود در روده ی حیوانات سالم با گوشت یا مرغ هنگام فراهم آوری تماس یابد، گوشت آلوده خواهد شد. اگر سبزیحات توسط آبی که با کود یا فاضلاب آلوده شده است شسته شود، ممکن است آلوده به انواع باکتری ها، ویروس ها و یا انگل های مضر برای بدن حیوان شود. یا اگر غذایی غیر مسموم با شخصی آلوده به بیماری یا غذای آلوده ای تماس یابد، به سرعت آلوده خواهد شد. و حتی مواد و موجودات ناسالم موجود در خاک یا آب نیز می تواند باعث آلوده و مسموم شدن مواد غذایی شود.
غذاهایی که باید مراقبشان باشیم:
هرگونه گوشت قرمز، مرغ یا ماهی و صدف خوراکی نپخته
آبی که کلر به آن زده نشده باشد
شیر یا مایونیز که خارج یخچال نگهداری شده باشد یا تاریخ مصرف آن گذشته باشد
مسمومیت باکتریایی
از آنجا که باکتری ها یکی از مهمترین دلایل مسمویت های غذایی هستند، خوب است که بیشتر با آنها آشنا شده و محل رشد و نمو آنها را یاد بگیریم. باکتری هایی که باعث مسمومیت غذایی می شوند در روده ی حیوانات ناسالم به وجود آمده و از طریق مدفوع به خاک منتقل می شوند و سم و میکروبی را که ما با آن مسموم می شویم را به وجود می آورند.
سالمونلا
این باکتری در روده حیوانات و پرندگان زندگی می کند.
نحوه ی انتشار:
گوشت گاو، گوشت مرغ و پرندگان خام و نپخته
تخم مرغ
شیر پاستوریزه نشده
سبزیجاتی که با مواد غذایی ناسالم تماس داشته است
غذای پخته ای که با غذایی آلوده به این باکتری برخورد داشته باشد
علائم:
عوارض جانبی مسمومیت با سالمونلا که معمولاً 6 تا 48 ساعت پس از خوردن غذای آلوده ظاهر می شود شامل اسهال، تب، دل پیچه، حالت تهوع و استفراغ می باشد.
اسکریچا کولی
این پاتوژن در روده و مدفوع گاوهای سالم زندگی میکند.
نحوه ی انتشار:
گوشت گاو خام
شیر پاستوریزه نشده
آب سیب یا شربت سیب پاستوریزه نشده
آب آلوده به فاضلاب
سبزیجات و میوه جات نپخته
برخورد نزدیک با فرد آلوده به این باکتری
علائم:
مبتلایان علائمی از قبیل اسهال خونی و دل پیچه های شدید خواهند داشت که معمولاً پس از 7 روز ظاهر می شود. با اینکه در بیشتر این موارد مسمومیت خود به خود از بین می رود، اما درصد کمی از این بیماری ممکن است منجر به سندرم همولیتیک اورمیک شود که باعث آنمی و نارسایی های کلیوی می شود.
کلسترودیوم بوتولینوم (بوتولیسم)
این باکتری نادر ولی خطرناک و کشنده زمانی برای انسانها زیان می آفریند که هاگ آن در یک محیط بی اکسیژن یا کم اسید سم درست کند.
نحوه ی انتشار:
بسته بندی نادرست بعضی موادغذایی مثل لوبیا سبز، قارچ، اسفناچ، زیتون، گوشت گاو و ماهی در خانه
کنسرو شدن نادرست موادغذایی در کارخانه ها
نگاه داشتن موادغذایی بسته بندی شده در دمای اتاق برای ساعاتی طولانی
علائم:
علائم آن 12 تا 36 ساعت بعد از هضم غذای مسموم ظاهر می شود. برخلاف سایر باکتری ها، این باکتری به سیستم عصبی آسیب رسانده و باعث تاری دید، خستگی پلک، اختلال در صحبت کردن، سختی در بلعیدن غذا، دشواری تنفس، ضعف عضلانی، و فلج می شود. اگر سریعاً تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است حتی به مرگ بینجامد.
کامپیلوباکتر جیجونی (کامپیلوباکتریوسیس)
این باکتری یکی از مهمترین عوامل اسهال آور می باشد.
نحوه ی انتشار:
مرغ خام و نپخته
آب آلوده
شیر پاستوریزه نشده
صدف های خوراکی
گوشت خام و نپخته
علائم:
بعد از 2 تا 5 روز وارد شدن این باکتری به بدنتان می توانید انتظار اسهال خونی شدید، دل پیچه، تب، و سردرد داشته باشید که همه ی اینها پس از 10 روز خودبه خود و بدون استفاده از درمان های پزشکی برطرف خواهد شد.
لیستریا مونوسیتوژن (لیستریوسیس)
باکتری است که خیلی باید مراقب آن باشید.
نحوه ی انتشار:
لبنیات
آب آلوده
شیر پاستوریزه نشده
گوشت قرمز، مرغ و ماهی نپخته و خام
سبزیجات خامی که با کودهای آلوده حاصل آمده باشد
علائم:
بین 2 تا 30 روز پس از خوردن غذای مسموم، علائمی شبه آنفولانزا مثل تب و لرز و حالت تهوع به سراغ فرد خواهد آمد.
مسمومیت انگلی
اکثر انگل هایی که در غذاها زندگی می کنند، کرم ها و تخمک های کوچک و میکروسکوپی هستند که از غذا به بدن انسان منتقل شده و در آنجا به زندگی خود ادامه می دهد.
توکسوپلاسما گوندی (توکسوپلاسموسیس)
این انگل در تخمک های آلوده به توکسوپلاسما در خاک یا سایر مکان های آلوده موجود است.
نحوه ی انتشار:
بردن دست به دهان پس از باغبانی یا بازی در زمینهای خاکی
تمیز کردن مدفوع گربه
خوردن یا لمس کردن گوشت خام به خصوص گوشت خوک، گوسفند
علائم:
بیش از 10 درصد از افراد ممکن است به این انگل آلوده شوند و اکثر آنها علائمی از خود بروز نمی دهند چون سیستم دفاعی بدن خود با آن مقابله می کند. اما درصورت بروز، علائمی شبه آنفولانزا خواهند داشت و از چند روز تا چند هفته طول خواهد کشید.
تریچینلا اسپیرالیس (تریچینوسیس)
این کرم میکروسکوپی که باعث مسمومیت می شود در خرس، حیوانات وحشی و به ویژه خوک یافت می شود.
نحوه ی انتشار:
گوشت نپخته به ویژه گوشت خوک
وقتی این کرمها داخل بدن شما شود، وارد روده شده و در آنجا تولیدمثل می کند.
علائم:
بعد از 1 تا 7 روز از ورود این کرم به بدنتان دچار دردهای شکمی، اسهال، تب و لرز، درد عضلانی، و پف کردن دور چشمها خواهید شد. اگر کرمها داخل دیافراگم هم شوند ممکن است به درد قفسه ی سینه هم دچار شوید. اگرچه در اکثر موارد این مسئله خودبه خود برطرف می شود، اما در مواردی قرصی به نام مِبِندازول تجویز می شود.
راه های پیشگیری
اکنون تصور خواهید کرد که باید در یک حباب استرلیزه شده زندگی کرده و دیگر چیزی نخورید. اما عجله نکنید. در اینجا نکاتی برای پیشگیری از مسمومیت های غذایی را برای شما بیان می کنیم.
خود را پاکیزه نگاه دارید. قبل از غذاخوردن، درست کردن غذا یا استفاده از توالت دستهای خود را بشویید.
غذاهایتان را تفکیک کنید. غذاهای خام و نپخته را از غذاهای پخته شده کاملاً دور و جدا نگاه دارید.
غذاهای گرم را گرم، و غذاهای سرد را سرد نگاه دارید. باکتری ها در دمای بین 40 تا 140 درجه ی فارنهایت تکثیر می شوند. پس سعی کنید غذاها را در دمایی بالاتر یا پایین تر از این دما نگاه دارید.
غذاها را کامل گرما دهید. غذاها به ویژه گوشت را تا دمای 160 درجه ی فارنهایت بپزید و برای گرم کردن دوباره ی غذاها تا 165 درجه به آنها گرما دهید.
برای درست کردن غذا از تخته های مناسب استفاده کنید. رویه ی میز بهتر است پلاستیکی یا مرمری باشد تا چوبی چون چوب محلی برای جذب باکتری ها و میکروب های است و شستشوی آن هم دشوار است.
غذاها را درست سرد کنید. غذاها را به سرعت سرد کنید تا باکتری ها نتوانند در آن رشد کنند. از نگاه داشتن غذاهای فاسد شدنی در دمای اتاق برای مدتی طولانی جداً خودداری کنید.
برای گوشت خام از چاقوهای مجزا استفاده کنید. برای خرد کردن گوشت از چاقو یا تخته کار مخصوص استفاده کنید.
روش های درمان
در اکثر موارد مسمویت های غذایی که علائم آن اسهال و استفراغ است راهی که توصیه می شود استفاده ی زیاد از آبمیوه و آب و غذاهای مایعی است. برای اینکه این مسمومیت به اطرافیان هم سرایت نکند بهتر است از داروخانه قرصهای ضد-استفراغ تهیه کنید. اما در موارد زیر بهتر است به پزشک مراجعه شود:
اسهالی که بیش از 24 ساعت طول بکشد.
استفراغی که بیش از 12 ساعت طول بکشد
مشاهده ی خون در مدفوع
تب ماندگار
از غذاها لذت ببرید
مسمومیت غذایی چیزی است که تا می توانید باید از آن جلوگیری کنید. البته ممکن است تصور کنید که غذاخوردن ارزش آن را ندارد که دچار اینهمه مشکل شوید، اما میدانید که برای زنده ماندن ناچار به غذاخوردن هستید. تنها کاری که باید انجام دهید این است که توجه بیشتری به آنچه می خورید داشته باشید .