امام موسی کاظم (ع) فرزند امام جعفر صادق (ع) و حضرت حمیده (س) در بیستم ذی الحجه در سال 29 هجری قمری در مدینه و بنا بر روایتی در منطقه ابواء به دنیا آمد؛ کاظم، عبد صالح، باب الحوائج، زین المجتهدین (زینت تلاش گران) از القاب و ابوابراهیم، ابوالحسن اول، ابوالحسن ماضی و ابوعلی از کنیه های ایشان است. القاب آن بزرگوار که دلیل مظاهر شخصیت و جهات عظمت او است.
باب الحوائج مشهورترین لقب امام کاظم علیه السلام
کاربرد این لقب برای امام هفتم شیعیان موسی بن جعفر الکاظم ریشه حدیثی ندارد و شهرت این لقب مربوط به دوران بعد از درگذشت ایشان است. اولین سندی که چنین عبارتی را درباره امام کاظم (ع) به کار برده است، ابن‌شهر‌آشوب (488/9 - 588 ق) در کتاب مناقب است: «دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج»؛ او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد.
علامه مجلسی در بحارالانوار همین عبارت را در توصیف امام کاظم(ع) آورده است. در منابع اهل سنت نیز به شهرت امام کاظم به باب الحوائج اشاره شده است. برای مثال ابن حجر هیتمی (متوفای 974ق) می‌نویسد: «وی به سبب گذشت و بردباری بسیارش، کاظم نامیده شد و در نزد عراقیان به باب قضاء الحوائج عندالله [یعنی درِ برآوردنِ نیازها نزد خدا] معروف بود». شبلنجی از علمای شافعی نیز درباره شهرت این صفت در میان مردم عراق می‌گوید: کاظم [ع] امام بزرگواری بود...و او در نزد مردم عراق به باب الحوائج الی الله معروف بود و این لقب به علت برآورده‌شدن حاجات کسانی است که به او متوسل می‌شوند. به نوشته دائرة المعارف تشیع، سنیان و شیعیان برای برآورده‌شدن حاجات، به قبر امام کاظم(ع) متوسل می‌شوند. پس روایتی از ائمه اطهار علیهم السلام مبنی بر باب الحوائج بودن امام کاظم(ع) نداریم و این گونه نبوده که حضرت موسی بن جعفر(ع) را باب الحوائج صدا کنند اما در شهرت و در لسان برخی از عالمان و عموم مردم، اندک اندک حضرت، به عنوان باب الحوائج نیز شناخته شدند. شاید یکی از دلایل این مسئله، این باشد که شیعه و سنی مانند «ابو بکر بن خلاد» که از پیشوای حنبلیان بود همگی می گویند: مشکلاتی که برای ما پیش می آمد بر سر مزار امام کاظم (ع) می رفتیم و حوائج و خواسته های ما برآورده می شد.
باب الحوائج در بین مردم
بنابراین باب الحوائج، بیشتر در لسان مردم تکرار شد و در زمان خود امام به این صورت نبوده است و بعدها در زبان مردم زیاد شد به دلیل اینکه امام از همان زمان به بعد به گونه ای ملجأ حاجات شیعیان و اهل تسنن شده بود که افراد مختلف، با توسل به ایشان حوائج شان مرتفع می شد.
امام هفتم بیش از هر لقبی به این لقب یاد می شود و از همه ی القاب آن بزرگوار مشهورتر و معروف تر است. در میان عام و خاص مشهور است که هیچ گرفتار و یا اندوه رسیده ای رو به آن حضرت نیاورد، مگر این که خداوند گرفتاری ها و غم های او را برطرف ساخت، هیچ کسی به ضریح مقدس او پناهنده نشد جز این که حاجاتش برآورده شده و با دلی شاد و فکری آسوده از رنج ها و بلایای روزگار و حوادث دوران به میان خانواده اش بازگشته است و همه ی شیعیان آن حضرت بلکه توده ی مسلمان با اختلاف طبقات و درجاتی که دارند به این مطلب معتقدند. این ابوعلی خلال دانشمند بزرگ و رهبر فکری حنبلی ها است که می گوید: هیچ گرفتاری برای من پیش نیامد که من به قبر موسی بن جعفر علیه السلام متوسل شدم، مگر این که آنچه می خواستم خداوند برایم فراهم ساخت. گرفتاری های روزگار و مصائب دوران بر شانه گروهی از شعرا و ادبا سنگینی کرده و متوسل به آن بزرگوار و پناهنده ضریح مقدس او شده اند و او را در رفع اندوه و برطرف ساختن رنج گرفتاری و بلای خویش، به پیشگاه خدا وسیله قرار داده اند و خداوند گرفتاری آنها را برطرف ساخته است. در برخی منابع نقل شده است که و در عراق به باب الحوائج إلی الله مشهور است. چرا که کسانی که به وسیله او به خدای توانا متوسل می شوند از توسل خویش نتیجه می گیرند و کراماتش عقل ها را حیران می کند.
