تشخیص انفارکتوس قلبی

دکتر منوچهر قارونی؛ متخصص قلب و عروق

سکته قلبی زمانی رخ می‌دهد که درد آنژینی بیش از نیم ساعت طول بکشد. این درد همراه با علائمی مانند تهوع، استفراغ و عرق سرد است، بیمار حالت آژیته دارد و رنگ او مثل گچ دیوار سفید می‌شود.

بهترین راه تشخیص سکته‌های قلبی

بهترین راه تشخیصی که در این مرحله به پزشک کمک می‌کنند، استفاده از نوار قلبی است. در نوار تغییرات SD elevation (بستن واضح قطعه SD) و SD Depression (افتادن واضح قطعه SD) نشان داده می‌شود که براساس اشتقاق‌های خاص است؛ مثلا اگر سطح قدامی باشد (از V1-V2)، تغییرات SD و T مشاهده می‌شود.
گاه نوار قلب بیمار توسط افرادی که تجربه کافی ندارند خوانده می‌شود و به نظر سالم می‌رسد؛ اما بعد به دلیل آنکه مشکل بموقع تشیخص داده نشده بیمار در اثر انفارکتوس سکته می‌کند و درگیری‌های قانونی پیش می‌آید.
گاهی اوقات هم نوار قلبی به طور تیپیک نیست که علائم واضحی برای تشخیص سکته قلبی داشته باشد؛ بلکه با دردهای آتیپیک همراه است؛ مثلا با درد ناحیه معده ... که در شماره قبل به تفصیل درباره آن بحث شد.
اما بالاخره در نوار قلبی نکات مهمی وجود دارد که در تشخیص صحیح به پزشک کمک می‌کند؛ مانند طولانی شدن قطعه QT و یا موج T در اشتقاق V1 که خیلی بزرگتر از موج T در اشتقاق V3 می‌باشد و ممکن است خواننده نوار قلب به آن دقت نکند و رد شود؛ در حالی که نکته بسیار مهمی است که نشان می‌دهد خون به قلب نمی‌رسد.
در واقع در هر انسان نوار قلب خاص خودش را دارد، نوار قلب افرادی که سکته کرده‌اند با یکدیگر تفاوت دارد. پس باید توجه داشت که سکته قلبی یک بیماری هزار چهره است که در افراد مختلف تظاهرات خاص خود را دارد.
به عنوان مثال، همانگونه که قبلا ذکر شد، هر فرد مسنی که بدون علت در حمام به زمین خورد، یا بی دلیل سکسکه کرد و یا اشتهای بی‌از حد داشت یعنی دو ساعت پس از صرف غذا به شدت اشتها به غذا داشت، می‌تواند علامت بروز سکته قلبی باشد باید فورا نوار قلبی گرفته شود.

نکته
علت اشتهای زیاد قبل از بروز سکته قلبی ترشح کاتکولی آمین رالیز است که باعث تحریک مرکز اشتها در بصل‌النخاع و ایجاد احساس گرسنگی شدید می‌شود؛ بنابراین گرفتن نوار قلب از این فرد بسیار مهم و تعیین‌کننده است.
قابل ذکر است که در مورد آریتمی‌ها و سکته قلبی، هیچ وسیله تشخیصی تا به حال نتوانسته جای نوار قلبی را بگیرد و هنوز هم با وجود پیشرفت تکنولوژی و روش‌های نوینی مانند تالیوم اسکن، آنژیوگرافی نوارقلب پس از گذشت 210 سال جایگاه خود را دارد و خط اول تشخیص در بیماری است که در مرحله آنژین قلبی می‌باشد و هنوز دچار سکته نشده است. در این حالت انجام آزمایش‌های روتین مانند اوره، کلسترول، تری‌گلیسیرید، LDL، HDL، VLDL ضرورت دارد و چنانچه کلسترول بیمار بالاست، حتما باید کاهش یابد.
حتی بیمارانی که زمینه افزایش فشارخون دارند، باید تحت نظر پزشک قرار گیرند همچنین، افراد سیگاری باید سیگار را ترک کنند.

نکته
در افراد سیگاری، قطع ناگهانی سیگار می‌تواند عوارضی ایجاد کند؛ زیرا سندروم قطع ناگهانی سیگار باعث می‌شود بیمار کاتکول آمین رالیز کند و آژیته شود که ممکن است سکته قلبی را به دنبال داشته باشد.
گاه بیماری اظهار می‌کند، تا وقتی سیگار می‌کشیدم حالم خوب بود، بعد از اینکه سیگار را قطع کردم دچار سکته شدم. دلیل این امر آن است که افراد سیگاری با قطع ناگهانی سیگار دچار عصبانیت و تندخویی می‌شوند. پس بهتر است برای فرد سیگاری آرامبخش مناسبی تجویز و به او توصیه شود سیگار را به تدریج ظرف یک ماه قطع کند؛ یعنی 10 روز اول 10 نخ، 10 روز بعد 5 نخ، 10 روز بعد 2 نخ و 2 نخ مابقی را طی مدت 2-1 ماه استفاده و بعد به طور کامل قطع کند.

اقدامات درمانی هنگام بالا رفتن کلسترول خون

در حال حاضر یکی از اقدامات درمانی جدید رساندن LDL به زیر 100 می‌باشد؛ یعنی حتی اگر کلسترول بیمار در حد طبیعی و LDL هم در حد نرمال است، باز هم کاهش یابد؛ زیرا LDL، نقش آنتی‌ژنی برای خرابی عروق و افزایش، هایپرپلازی اینیتمای عروق و عضلات صاف جدار عروق دارد.
بنابراین، درمان با گروه استاتین‌ها (مانند سیمواستاتین و...) یکی از درمان‌های اولیه در بیماری‌های قلبی است؛ یعنی LDL را تا حدی پایین بیاورند که نقش آنتی‌ژنی به حداقل برسد. ولی در روز پروفیلاکسی، باید کلسترول خون و... در حد طبیعی حفظ شود.

نکته
باید توجه داشت که گاهی استاتین‌ها باعث افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شوند. تجربه نشان داده بهتر است بیمار استاتین را به مدت یک ماه مصرف و 10 روز قطع کند و این روند به همین ترتیب ادامه دهد. این روش باعث می‌شود آنزیم‌ها در حد قابل قبولی ثابت بمانند و زیاد بالاترند این روش درمانی در تمامی گروه‌های سنی و در هر سطح از کلسترول خون قابل استفاده است.
پس از بستری شدن بیمار از CCU، انجام آزمایش تروپونین، روش مناسبی برای تشخیص میزان آسیب به نسج قلب می‌باشد.
آزمایش CpK، SGOT، LDH SGPT نیز نشان می‌دهد که بیمار سکته کرده است یا خیر.
بیماری که سکته کرده باید روز پنجم از تخت پایین آورده و فشارخون خوابیده و نشسته او اندازه‌گیری شود. اگر افت فشار تا حداکثر 10 میلی‌متر جیوه و بیشتر از حالت خوابیده باشد، بیمار می‌تواند از تخت پایین بیاید. معمولا پانزده روز پس از سکته بیمار می‌تواند از بیمار می‌تواند از بیمارستان مرخص شود؛ اما قبل از آن باید تست ورزش را انجام دهد. در صورتی که بیمار نتواند تست ورزش را به مدت 10 دقیقه انجام دهد، انجام تست تضاد نوار قلبی پیدا کرد، (دکستراسیستول بطنی) یا دچار درد قلبی یا افت فشار شد، باید تست بلافاصله قطع شده و بیمار برای آنژیوگرافی فرستاده شود.