برکات روانی شیردهی برای مادر و نوزاد

رکسانا خوشابی - کارشناس ارشد روانشناسی

 تحریریه زندگی آنلاین : گمان نکنم نیازی باشد از آثار مثبت شیردهی مادر برای نوزاد بگوییم. چون مزایای شیر مادر بر هیچ‌کسی پوشیده نیست. اما کمتر کسی به آثار روانی شیر دادن توجه کرده است. درحالی‌که شیر دادن مادر هم برای نوزاد و هم برای مادر، آرامش زیادی به همراه دارد. نزدیک شدن فیزیکی نوزاد به مادر باعث می‌‌شود صدای قلب مادر و حضور عاطفی مادر را حس کند. این حس، حس آشنایی را که نوزاد در زمان جنینی در رحم مادر داشته، دوباره برایش زنده می‌‌کند و باعث آرامش او می‌‌شود. این حس، همچنین، امنیت لازم برای رشد و بالیدن نوزاد را فراهم می‌‌کند.  همچنین تحقیقات نشان می‌‌دهد که کودکانی که از شیر مادر استفاده می‌‌کنند دارای روحیه‌ای شاد و ملایم‌تری نسبت به کودکانی هستند که از شیر خشک استفاده کرده‌اند.

بیشتربخوانید:

فواید خوردن هندوانه در دوران بارداری و شیردهی

شیر مادر و ناهنجاری‌های رفتاری!

محققان می‌‌گویند که نوزادانی که به مدت چهار ماه یا بیشتر از شیر مادر تغذیه کرده‌اند، در آینده کمتر به مشکلات رفتاری دچار می‌‌شوند. پژوهشگران دانشگاه آکسفورد اعلام کرده‌اند که ترکیب شیر مادر عامل مؤثری در کاهش موارد بروز ناهنجاری‌های رفتاری است. این مطالعه بر روی 10 هزار مادر و نوزادان آن‌ها انجام‌شده است. بر اساس گزارش منتشرشده، تغذیه با شیر مادر در نزدیک‌تر کردن رابطه مادر و فرزند هم مؤثر است.

 محققان پیش‌تر گزارش‌های زیادی درباره تأثیر مثبت تغذیه با شیر مادر مانند کاهش احتمال بروز عفونت‌های مختلف و کاستن از ابتلا به چاقی در دوران بزرگ‌سالی منتشر کرده بودند. هنگامی‌که کودکان مورد ارزیابی به سن پنج‌سالگی می‌‌رسیدند، محققان از مادرانشان درباره‌ی بروز مشکلات رفتاری مانند هیجان، بی‌قراری، دروغ‌گویی و دزدی سؤال کردند.

نتیجه‌ این مطالعه نشان داد که این مشکلات تنها در 6 درصد کودکان تغذیه‌شده با شیر مادر بروز کرده است، درحالی‌که 16 درصد کودکان تغذیه‌شده با شیر خشک دچار این ناهنجاری‌ها بودند. نکته‌ دیگری که به‌وسیله محققان گزارش‌شده این است که بیشتر مادرانی که به فرزندانشان شیر داده‌اند، سن بالاتری داشتند، تحصیل‌کرده‌تر بودند و به طبقه اجتماعی بهتری تعلق داشتند.

بیشتربخوانید:

فواید مصرف پروبیوتیک ها در دوران بارداری و شیردهی

شیر مادر و مهارت‌های اجتماعی نوزادان

محققان با حذف عوامل اجتماعی و خانوادگی کودکان موردمطالعه، بازهم به این نتیجه رسیدند که کودکانی که از شیر مادر تغذیه نکرده‌اند، 30 درصد بیشتر دچار مشکلات رفتاری می‌‌شوند.

به گفته “ماریا کوئیگلی” سرپرست محققان دانشگاه آکسفورد، شیر مادر حاوی مقادیر زیادی از نوع خاصی از اسید چرب، هورمون رشد و هورمون‌های مختلف است که در رشد مغز و سیستم عصبی مؤثر است. یکی دیگر از تاثیرهای مثبت تغذیه با شیر مادر، ارتباط بیشتر مادران با فرزندان است که باعث تقویت مهارت‌های اجتماعی شیرخواران می‌‌شود.

کودکانی که از شیرمادر تغذیه می‌‌کنند همچنین کمتر دچار بیماری‌هایی می‌‌شوند که می‌‌تواند تأثیر منفی بر رفتارشان داشته باشد. کالج سلطنتی ماماهای انگلیس با استقبال از نتیجه تحقیقات دانشگاه آکسفورد اعلام کرد: این تحقیق تأییدکننده نتیجه مطالعات پیشین درباره فواید تغذیه با شیر مادر است.

“جانت فایل” از کارشناسان این کالج گفت: برخورداری مادران از حمایت و کمک لازم برای شیردهی فرزندانشان ضروری است. وی افزود: بااین‌حال نباید به مادرانی که نتوانستند به فرزندانشان شیر بدهند و احساس گناه می‌‌کنند، پیام‌های منفی بفرستیم. چون مادرانی که استرس زیاد داشته باشند دچار مشکلاتی در شیردهی خواهند شد.

 بیشتربخوانید:

ورود ممنوع‌های دارویی در دوران شیردهی

تأثیر شیردهی بر سلامت روان مادر

تغذیه با شیرمادر تماس بدنی صمیمی و مطلوبی ایجاد می‌‌‌کند. مادر و کودک ازلحاظ روانی احساس یکی بودن می‌‌‌کنند و علاوه بر رفع نیاز شیرخوار، نیازهای روانی مادر نیز برآورده می‌‌شود. چون شیر دادن منجر به رفتارهای بهداشتی ‌تر مادر می‌‌‌شود. به‌عنوان نمونه او را وادار به ترک سیگار و ترک عادات غذایی نامناسب می‌‌کند.

همچنین شیر دادن کمک می‌‌کند تا مادر، مادر بودن را بیاموزد و با نرمی و انعطاف، پاسخگوی نیازهای کودک از قبیل نیازهای او به تغذیه، مراقبت و محبت باشد. مادرانی که خود به فرزندانشان شیر می‌‌دهند او را بهتر درک می‌‌‌کنند و برای آن‌ها محدویت کمتری قائل می‌‌شوند.

درجه حساسیت این مادران به نیاز فرزندانشان بالاتر است. این حساسیت به مادر کمک می‌‌‌کند که نیازهای شیرخوار را سریع‌‌تر برآورده کند و رفتار درست را به‌موقع از خود نشان دهد و رضایت مادری بیشتری را برای او فراهم کند.

نتیجه تحقیقات درباره تأثیر روانی شیر مادر بر نوزاد

محققان سوئدی طی بررسی‌هایی که روی بیش از 9000 کودک در سنین بین پنج‌تا ده‌سالگی انجام داده‌اند؛ اعلام کرده‌اند، کودکانی که با شیر مادر تغذیه‌شده‌اند در آینده با فشارهای روانی و خشم به نحو بهتری کنار می‌‌آیند. همچنین کودکانی که در دوران نوزادی و کودکی از شیر مادر استفاده کرده‌اند در مقایسه با کودکانی که با شیر خشک تغذیه‌شده‌اند در بزرگ‌سالی کمتر دچار حالات شدید اضطرابی و عصبانیت می‌‌شوند. درحالی‌که افرادی که از شیر مادر تغذیه نکرده‌اند در سال‌های آینده‌  زندگی در حدود 4 برابر بیشتر دچار فشارهای روانی شدید خواهند شد!

جالب اینجاست که حتی کودکانی که در سنین پایین دچار فوت یکی از والدین یا در شرایط طلاق بوده‌اند چنانچه از شیر مادر تغذیه کرده بودند دو برابر شرایط عادی، دچار اضطراب می‌‌شدند درصورتی‌که کودکانی که از شیر خشک استفاده کرده‌اند در حدود 9 برابر دچار حملات شدید اضطراب و هیجان می‌‌شدند. به همین دلیل به مادران توصیه می‌‌شود که به‌جز در موارد خاص و با مشورت پزشک از شیر دادن به کودک خود خودداری نکنند.

بیشتربخوانید:

گیاهان افزایش دهنده و کاهش دهنده شیر مادر

استرس و شیر مادر

ترشح شیر حتی در شرایط بسیار دشوار نیز ادامه می‌‌یابد و فشار روانی به‌تنهایی باعث کاهش تولید شیر نمی‌شود، ولی ممکن است محیط نامناسبی را برای شیردهی ایجاد کند.

اما شایع‌ترین مشکل در مادرانِ تحت تنش، عدم خروج کافی شیراست. واکنش خروج شیر مهم‌ترین مسئله برای در دسترس قرار گرفتن شیر برای کودک است، اگرچه تخلیه‌ی کامل و صحیح پستان و درنتیجه ترشح کافی شیر بسیار مؤثر است. بعد از خروج شیر، کودک در هنگام مکیدن به شیر انتهایی (قسمت آخر شیر که چربی بیشتری دارد) دسترسی می‌‌یابد که این شیر سبب رفع گرسنگی و آرامش کودک و افزایش وزن او می‌‌شود.

به نظر می‌‌رسد که استرس، هم سبب تأخیر و هم جلوگیری از آزاد شدن اکسی توسین (هورمونی که باعث خروج شیر از سینه‌ها می‌‌شود) در حین تغذیه از پستان می‌‌شود. همچنین چنانچه مادر آرامش و استراحت کافی نداشته باشد ممکن است منجر به بروز اشکالاتی در مادر و یا کودک شود ازجمله:

کاهش مدت‌زمان مکیدن پستان توسط کودک، کاهش تولید شیر، اشکال در بازتاب خروج شیر از پستان، ایجاد خواب‌آلودگی و کاهش اشتهای کودک